Ślepiec piaskowy
| Spalax arenarius[1] | |||
| Reshetnik, 1939 | |||
 Ślepiec piaskowy na ukraińskiej monecie | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
ślepiec piaskowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Ślepiec piaskowy[4] (Spalax arenarius) – gatunek ssaka z podrodziny ślepców (Spalacinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae); według IUCN jest zagrożony wyginięciem[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisała w 1938 roku ukraińska zoolożka Jewdokija Reszetnyk nadając mu nazwę Spalax polonicus arenarius[2]. Holotyp pochodził z północno-zachodniego wybrzeża Morza Czarnego, w okolicy Hołej Prystani, w obwodzie mikołajowskim, w Ukrainie[5].
Takson siostrzany S. zemni[6]. Dawniej traktowany jako podgatunek lub synonim S. zemni, S. microphthalmus lub S. giganteus[6]. Jego status gatunkowy potwierdzają cechy morfologiczne[6]. Garnitur chromosomowy tego zwierzęcia tworzy 31 par (2n=62) chromosomów (FN=124)[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Spalax: gr. σπαλαξ spalax, σπαλακος spalakos „kret”[7].
- arenarius: łac. arenarius „piaskowy, odnoszące się do piasku”, od arena (prawidłowo harena) „piasek”[8].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Ślepiec piaskowy ma bardzo ograniczony obszar występowania, żyje wyłącznie na lewym brzegu dolnego Dniepru w obwodzie chersońskim w pobliżu ujścia do Morza Czarnego w Ukrainie[6][3][5]. Jest gatunkiem stenotypowym, zamieszkuje średnio wilgotne gleby piaszczyste z niskim poziomem wód gruntowych. Nie spotyka się go w obszarach ruchomych piasków, na glebach alkalicznych i suchych stepach porośniętych przez ostnice, preferuje rzadko porośnięte stepy, na których rośnie piołun[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 190–275 mm, ogon niewidoczny; masa ciała 380–660 g; samce są większe od samic[9].
Zachowania[edytuj | edytuj kod]
Jak inne ślepcowate, ślepiec piaskowy prowadzi podziemny tryb życia, ale jego ekologia jest słabo zbadana. Żyje samotnie, żywi się większością roślin pospolitych na jego obszarze występowania (należą do nich m.in. mikołajek polny, bylica polna i kozibród Tragopogon ucrainicum). Rozmnaża się raz do roku, kopulacja ma miejsce w marcu, a młode rodzą się w kwietniu i maju. Laktacja trwa około miesiąca[3].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Populacja ślepca piaskowego jest stabilna tylko w Czarnomorskim Rezerwacie Biosfery, w innych obszarach maleje w związku z zalesianiem terenów piaszczystych, prowadzonym dla ustabilizowania gleb i pozysku drewna. Liczebność dorosłych osobników ocenia się na 15–20 tysięcy. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ślepca piaskowego za gatunek zagrożony wyginięciem, jest on także wpisany do czerwonej księgi gatunków zagrożonych Ukrainy i objęty ochroną prawną[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spalax arenarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Є.Г. Решітник. До систематики і географічного поширення сліпаків (Spalacidae) в УРСР. „Збірник праць Зоологічного музею АН УРСР”. 23, s. 11, 1939. Kijów. (ukr.).
- ↑ a b c d e f K. Tsytsulina & I. Zagorodnyuk, Spalax arenarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Spalax arenarius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-05].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 138–139. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).