Ślimak tatrzański
| Faustina cingulella | |||
| (Rossmässler, 1837)[1] | |||
_-_Helicidae_-_Mollusc_shell.jpeg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
ślimak tatrzański | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Ślimak tatrzański (Faustina cingulella) – gatunek ślimaka z rodziny ślimakowatych (Helicidae), endemit zachodniokarpacki, występujący w Tatrach Zachodnich i pojedynczych stanowiskach na Słowacji. Gatunek wysokogórski, objęty ochroną gatunkową.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciel licznej rodziny ślimakowatych, jego pozycja systematyczna nie jest pewna, a relacje w stosunku do podobnych i występujących w podobnych siedliskach gatunków (ślimaka Rossmaesslera i ślimaka nadobnego) bliżej nieustalone.
Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Nazwa odnosi się do ubarwienia muszli ślimaka (cingulella, łac. – paskowana[4]). W literaturze polskiej i Polskiej czerwonej księdze zwierząt funkcjonuje pod nazwą Chilostoma cingulellum (choć w monografii Rossmässlera z 1837 roku epitet gatunkowy jest w rodzaju żeńskim[5][6].
Cechy morfologiczne[edytuj | edytuj kod]
Muszla silnie spłaszczona, z nieznacznie wzniesiona skrętką. Ostatni skręt jest przypłaszczony, posiada czasami tępą krawędź. Dołek osiowy bardzo szeroki i głęboki. Warga delikatna, słabo wywinięta. Barwa muszli biaława lub kremowa, zwykle z brązowym paskiem, któremu czasami towarzyszą słabo zaznaczone paski dodatkowe. Powierzchnia muszli gładka, lśniąca[2][5]. Szerokość muszli: 15–19 mm; wysokość: 7–9 mm[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Endemit zachodniokarpacki, występuje w polskich Tatrach Zachodnich, w masywach górskich na Słowacji, w Murańskim Krasie, powyżej 970 m n.p.m.[7]
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zajmowane siedliska[edytuj | edytuj kod]
Gatunek naskalny, występuje od regla górnego aż do piętra alpejskiego – znajdowano go nawet na wysokościach powyżej 2000 m n.p.m. Żyje na skałach wapiennych, dolomitach. Chowa się w szczelinach skalnych, pod nawisami skalnymi, na ocienionych zboczach[7][6].
Znane jest około 50 subpopulacji tego gatunku. Nie oszacowano liczebności gatunku, jednak często we właściwych dla niego siedliskach spotyka się duże skupiska osobników tego gatunku[6][3].
Biologia tego gatunku jest bardzo słabo poznana[6].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Zagrożenie dla tego gatunku stanowi mały zasięg geograficzny i wyspowe rozmieszczenie populacji. Izolacja populacji naraża je na negatywne skutki inbredu, dryfu genetycznego, i losowych fluktuacji liczebności, które mogą doprowadzić do ekstynkcji populacji[8]. Zagrożeniem może być niszczenie siedlisk – np. w związku z wydobywaniem kopalin, trzęsieniami ziemi i lawinami skalnymi[6][3].
Gatunek wpisany jest do Polskiej czerwonej księgi zwierząt, gdzie ma status gatunku krytycznie zagrożonego (CR)[6]. Na terenie Polski objęty jest ścisłą ochroną gatunkową[9]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) ma status gatunku najmniejszej troski (LC)[3], według wskazań ochronnych ochrona gatunku powinna koncentrować się na zachowaniu siedlisk[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c MolluscaBase eds., Faustina cingulella (Rossmässler, 1837), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-19] (ang.).
- ↑ a b E.A. Rossmässler, Iconographie der Land- und Süßwasser-Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. Erster Band. – Heft. V und VI, Dresden, Leipzig 1837, Taf. XXVII, fig. 373, str. 40 (niem. • łac.).
- ↑ a b c d Faustina cingulella, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.
- ↑ a b c Wiktor 2004 ↓, s. 270.
- ↑ a b c d e f g Andrzej Wiktor: Polska czerwona księga zwierząt: Faustina cingulellum. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 2008. [dostęp 2014-05-15].
- ↑ a b Wiktor 2004 ↓, s. 270–271.
- ↑ Krzanowska, Łomnicki i Rafiński 1982 ↓, s. 38, 106–108.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński: Wprowadzenie do genetyki populacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 224. ISBN 83-01-02225-6.
- Andrzej Wiktor: Ślimaki lądowe Polski. Olsztyn: Mantis, 2004, s. 302. ISBN 83-918125-1-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chilostoma cingulella w bazie AnimalBase Uniwersytet w Getyndze, dostęp: 27 maja 2014.