Śmiertek
| Thanatus | |||
| C.L. Koch, 1837 | |||
 Śmiertek piaskowy | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
śmiertek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Araneus formicinus Clerck, 1757 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Śmiertek[1] (Thanatus) – rodzaj pająków z rodziny ślizgunowatych. Kosmopolityczny. Obejmuje 94 opisane gatunki.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Pająki o owalnym do wydłużonego zarysie ciała. W ubarwieniu dominują zwykle odcienie żółci lub bladego brązu[2].
Prosoma jest mniej więcej tak szeroka jak długa, po bokach zaokrąglona, niekiedy nieco ku przodowi zwężona. Oczy są niewielkie, wszystkie o podobnych rozmiarach, rozmieszczone w dwóch szeregach. Te w szeregu przednim leżą znacznie bliżej siebie niż w tylnym, w związku z czym jest od tylnego szeregu krótszy[2][3]. W widoku grzbietowym oczy pary przednio-środkowej leżą bardziej z przodu niż przednio-bocznej, a tylno-środkowej bardziej z przodu niż tylno-bocznej[3]. Rozstaw oczu tylno-środkowych jest równy lub mniejszy niż ich odległość od oczu tylno-bocznych[2]. Oczy par środkowych rozmieszczone są na planie wyraźnie dłuższego niż szerokiego[2] i szerszego w tyle czworokąta. Szczękoczułki zaopatrzone są w kondyle i mają ząbkowane krawędzie. Szerokość i długość wargi dolnej są zbliżone, a wydłużone szczęki dysponują długimi kolcami. Tarczowate do sercowatego sternum wchodzi tylnym końcem między biodra ostatniej pary. Na jego powierzchni czasem występują krótkie kolce[3].
Odnóża są stosunkowo długie[2][3], a najdłuższa jest para czwarta lub druga[3]. Skopule występują na stopach i w odsiebnych częściach nadstopiów[2][3]. Stopy wieńczą ząbkowane pazurki i przypazurkowe kępki szpatułkowatych szczecinek[2].
Opistosoma (odwłok) jest w zarysie owalna[2][3] z zaokrąglonym przodem i lekko zwężonym tyłem[2]. Na jej wierzchu widnieje ciemny pośrodkowy znak o kształcie lancetowatym[2][3] lub rombowatym[2].
Zachowanie i występowanie
[edytuj | edytuj kod]
Śmiertki bytują głównie na powierzchni gleby, trawach i roślinności zielnej. Przemieszczają się szybko i zwinnie. Aktywnie polują na ofiary, nie tworzą sieci łownych[2]. Samica wytworzony kokon jajowy o zwykle pergaminowej fakturze umieszcza na gałązkach, łodygach liściach lub kamieniach i strzeże go przed zagrożeniami[3].
Przedstawiciele rodzaju występują w palearktycznej Eurazji, Indiach, Afryce i obu Amerykach[4]. W Polsce stwierdzono siedem gatunków[5].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]
_(7027225345).jpg)
Takson ten wprowadzony został w 1837 roku przez Carla Ludwiga Kocha. Gatunkiem typowym jest Araneus formicinus[6][4]. Wprowadzony w 1932 roku przez Eugène’a Simona Paratibellus[7] zsynonimizowany został z Thanatus w 2008 roku[8][4].
Do rodzaju zalicza się 94 opisane gatunki[4]:
- Thanatus africanus Karsch, 1878
- Thanatus albescens O. Pickard-Cambridge, 1885
- Thanatus altimontis Gertsch, 1933
- Thanatus arcticus Thorell, 1872
- Thanatus arenarius L. Koch, 1872 – śmiertek piaskowy
- Thanatus arenicola (Schmidt, 1976)
- Thanatus atlanticus Berland, 1936
- Thanatus atratus Simon, 1875
- Thanatus balestrerii Caporiacco, 1935
- Thanatus bungei (Kulczyński, 1908)
- Thanatus chorillensis Keyserling, 1880
- Thanatus coloradensis Keyserling, 1880
- Thanatus coreanus Paik, 1979
- Thanatus cronebergi Simon, 1895
- Thanatus dahurianus Logunov, 1997
- Thanatus damingus Wang, Zhang et Xing, 2013
- Thanatus denisi Brignoli, 1983
- Thanatus dhakuricus Tikader, 1960
- Thanatus dissimilis Denis, 1960
- Thanatus dorsilineatus Jézéquel, 1964
- Thanatus elongatus (Tikader, 1960)
- Thanatus fabricii (Audouin, 1826)
- Thanatus firmetorum Muster et Thaler, 2003
- Thanatus flavescens O. Pickard-Cambridge, 1876
- Thanatus flavidus Simon, 1875
- Thanatus flavus O. Pickard-Cambridge, 1876
- Thanatus forbesi Pocock, 1903
- Thanatus forciformis Li, Feng et Yang, 2013
- Thanatus formicinus (Clerck, 1757) – śmiertek mrówczyn
- Thanatus fornicatus Simon, 1897
- Thanatus frederici Denis, 1941
- Thanatus fuscipes Denis, 1937
- Thanatus gnaquiensis Strand, 1908
- Thanatus hongkong Song, Zhu et Wu, 1997
- Thanatus imbecillus L. Koch, 1878
- Thanatus inconsuetus Caporiacco, 1940
- Thanatus indicus Simon, 1885
- Thanatus jabalpurensis Gajbe et Gajbe, 1999
- Thanatus jaikensis Ponomarev, 2007
- Thanatus ketani Bhandari et Gajbe, 2001
- Thanatus kitabensis Charitonov, 1946
- Thanatus lamottei Jézéquel, 1964
- Thanatus lanatus Logunov, 1996
- Thanatus lanceolatus Simon, 1875
- Thanatus lanceoletus Tikader, 1966
- Thanatus lesserti (Roewer, 1951)
- Thanatus lineatipes Simon, 1870
- Thanatus luederitzi Simon, 1910
- Thanatus maculatus Keyserling, 1880
- Thanatus mandali Tikader, 1965
- Thanatus meronensis Levy, 1977
- Thanatus mikhailovi Logunov, 1996
- Thanatus miniaceus Simon, 1880
- Thanatus mongolicus (Schenkel, 1936)
- Thanatus mus Strand, 1908
- Thanatus namaquensis Simon, 1910
- Thanatus neimongol Urita et Song, 1987
- Thanatus nentwigi Wunderlich, 2017
- Thanatus nipponicus Yaginuma, 1969
- Thanatus nodongensis Kim et Kim, 2012
- Thanatus oblongiusculus (Lucas, 1846)
- Thanatus okayi Karol, 1966
- Thanatus ornatus (Lucas, 1846)
- Thanatus pagenstecheri Strand, 1906
- Thanatus parangvulgaris Barrion et Litsinger, 1995
- Thanatus philodromicus Strand, 1916
- Thanatus philodromoides Caporiacco, 1940
- Thanatus pictus L. Koch, 1881
- Thanatus pinnatus Jézéquel, 1964
- Thanatus plumosus Simon, 1890
- Thanatus pollex Li, Feng et Yang, 2013
- Thanatus prolixus Simon, 1897
- Thanatus pygmaeus Schmidt et Krause, 1996
- Thanatus rayi Simon, 1875
- Thanatus roseofemoralis (Karsch, 1879)
- Thanatus rubicellus Mello-Leitão, 1929
- Thanatus rubicundus L. Koch, 1875
- Thanatus sabulosus (Menge, 1875) – śmiertek leśnostepowy
- Thanatus saraevi Ponomarev, 2007
- Thanatus schubotzi Strand, 1913
- Thanatus sepiacolor Levy, 1999
- Thanatus setiger (O. Pickard-Cambridge, 1872)
- Thanatus simplicipalpis Simon, 1882
- Thanatus stepposus Logunov, 1996
- Thanatus striatus C. L. Koch, 1845 – śmiertek cętkowany
- Thanatus stripatus Tikader, 1980
- Thanatus tuvinensis Logunov, 1996
- Thanatus ubsunurensis Logunov, 1996
- Thanatus validus Simon, 1875
- Thanatus virgulatipes Wunderlich, 2023
- Thanatus vulgaris Simon, 1870
- Thanatus wuchuanensis Tang et Wang, 2008
- Thanatus xinjiangensis Hu et Wu, 1989
- Thanatus zavattarii Caporiacco, 1939 (species inquirenda)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Philodromidae – Ślizgunowate. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-06-19].
- ↑ a b c d e f g h i j k l G. Levy. The philodromid spiders of Israel (Araneae: Philodromidae). „Israel Journal of Zoology”. 26 (3), s. 193–229, 1977. DOI: 10.1080/00212210.1977.10688448.
- ↑ a b c d e f g h i S. Almquist. Swedish Araneae, part 2--families Dictynidae to Salticidae. „Insect Systematics et Evolution, Supplement”. 63, s. 285–601, 2006.
- ↑ a b c d Gen. Thanatus C. L. Koch, 1837. [w:] World Spider Catalogue [on-line]. World Spider Catalog Association, 2024. [dostęp 2025-06-19].
- ↑ Robert Rozwałka, Marzena Stańska: Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2024-09-09].
- ↑ C.L. Koch: Übersicht des Arachnidensystems. Heft 1. Nürnberg: C. H. Zeh’sche Buchhandlung, 1837.
- ↑ E. Simon: Les arachnides de France. Synopsis générale et catalogue des espèces françaises de l’ordre des Araneae. Tome VI. 4e partie. Paris: Roret, 1932, s. 773–978.
- ↑ D.V. Logunov, E.F. Huseynov. A faunistic review of the spider family Philodromidae (Aranei) of Azerbaijan. „Arthropoda Selecta”. 17, s. 117–131, 2008.