Śnieżyca duża

Śnieżyca duża
	Anser caerulescens
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	gęsi
Plemię	Anserini
Rodzaj	Anser
Gatunek	śnieżyca duża
Synonimy
	Anas caerulescens Linnaeus, 1758; Chen caerulescens (Linnaeus, 1758); Anser hyperboreus Pallas, 1769; Anas nivalis J.R. Forster, 1772; Chen atlantica Kennard, 1927;
	Anas caerulescens Linnaeus, 1758; Chen caerulescens (Linnaeus, 1758); Anser hyperboreus Pallas, 1769; Anas nivalis J.R. Forster, 1772; Chen atlantica Kennard, 1927;
Podgatunki
	A. c. caerulescens (Linnaeus, 1758); A. c. atlanticus (Kennard, 1927);
	A. c. caerulescens (Linnaeus, 1758); A. c. atlanticus (Kennard, 1927);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Śnieżyca duża^[7], gęś śnieżna^[8] (Anser caerulescens) – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Występuje w dwóch odmianach barwnych: jasnej i ciemnej. Zamieszkuje Amerykę Północną (wraz z Grenlandią) i rosyjską Wyspę Wrangla. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego został opisany w 1758 roku przez Karola Linneusza w 10. edycji Systema Naturae, uznawanej za początek nomenklatury zoologicznej. Autor opisał ciemną odmianę barwną, nadał gatunkowi nazwę Anas caerulescens, a jako miejsce typowe wskazał Kanadę^[9], co później uściślono do Zatoki Hudsona^[5]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Anser^[7]^[10]. Jasna odmiana barwna śnieżycy dużej została w 1769 roku opisana przez Pallasa jako osobny gatunek – Anser hyperboreus^[5]^[11]^[12].

Wyróżnia się dwa podgatunki A. caerulescens^[2]^[10]:

A. caerulescens caerulescens (Linnaeus, 1758)
A. caerulescens atlanticus (Kennard, 1927)

Morfologia

Wygląd

Obie płcie są do siebie podobne, choć samce przeciętnie są nieco większe^[11]. Występuje w dwóch odmianach barwnych: jasnej i ciemnej. Odmiana jasna jest biała, oprócz czarnych lotek pierwszego rzędu i szarych pokryw skrzydłowych pierwszego rzędu^[11]. Czasami występują rdzawopomarańczowe plamy na głowie i górnej części szyi – jest to skutek żerowania w osadach lub błocie zawierających tlenki żelaza^[11]. Odmiana ta jest podobna do śnieżycy małej, ale jest od niej większa, ma też inny dziób^[13]. Odmiana ciemna jest ciemnoszaro-brązowa, z wyjątkiem białej głowy i przodu górnej części szyi; lotki czarniawe, lotki drugiego rzędu mają białawe lub jasnoszare obwódki^[11].

U podgatunku nominatywnego odmiana ciemna występuje pospolicie. Podgatunek atlanticus jest nieco większy, a odmiana ciemna jest u niego skrajnie rzadka^[13].

Rozmiary

długość ciała: samce 71,1–83,2 cm (średnio 75,6 cm), samice 68,6–81,3 cm (średnio 72,9 cm)^[11]
rozpiętość skrzydeł: 132–165 cm^[13]
masa ciała: samce 1773–3307 g (średnio 2485 g), samice 1606–2751 g (średnio 2181 g)^[11]

Zasięg występowania

Poszczególne podgatunki zamieszkują^[2]^[10]:

A. caerulescens caerulescens – Wyspa Wrangla (północno-wschodnia Rosja), północna Alaska, północno-zachodnia Kanada.
A. caerulescens atlanticus – północno-wschodnia Kanada, północno-zachodnia Grenlandia.

Zimuje w USA i Meksyku^[14].

Sporadycznie bywa obserwowana w Polsce (do 2020 odnotowano 65 stwierdzeń, łącznie obserwowano 94 osobniki^[15]), ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w klasyfikacji AERC i nie jest on zaliczany do awifauny Polski^[16].

Ekologia i zachowanie

Jest wędrowna, gniazduje w tundrze, a zimuje na wilgotnych i pokrytych trawą obszarach. Składa od 3 do 5 jaj i wysiaduje je przez 22–25 dni^[17]. W zimie zwykle spotykana w stadach z innymi gatunkami, najczęściej z gęsią białoczelną. Podczas lotu odzywa się gdaczącymi okrzykami „koik” lub podobnymi.

Żywi się niemal wyłącznie materiałem roślinnym – zjada trawy, korzenie, bulwy, liście, łodygi i torebki nasienne różnych roślin wodnych i turzyc; zimą także zboża i warzywa^[13].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje śnieżycę dużą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji na 16 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji jest rosnący^[6].

Zobacz też

Przypisy

↑ Anser caerulescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Snow Goose (Anser caerulescens). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
↑ Chen caerulescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-17] (ang.).
↑ Anser hyperboreus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-17] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Denis Lepage: Śnieżyca duża (Anser caerulescens) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dostęp 2023-01-25].
↑ ^a ^b Anser caerulescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anserinae Vigors, 1825 - gęsi (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-09-30].
↑ Busse i in. 1991 ↓, s. 175.
↑ K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 124 (łac.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g T.B. Mowbray, F. Cooke & B. Ganter: Snow Goose (Anser caerulescens), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. P.G. Rodewald) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-02-27]. (ang.).
↑ P.S.P.S. Pallas P.S.P.S., Spicilegia zoologica, t. 1 fasc.6, Berlin 1769, s. 25–32 (łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 582–583. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ Snow Goose. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-07-28]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021.
↑ Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-25].
↑ Jessica Logue: Anser caerulescens. Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2010-04-24]. (ang.).

Bibliografia

Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy. Przewodnik ilustrowany. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.
Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Anser caerulescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Snow Goose (Anser caerulescens). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

[itis2-3] Chen caerulescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-17] (ang.).

[itis3-4] Anser hyperboreus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-17] (ang.).

[avibase-5] Denis Lepage: Śnieżyca duża (Anser caerulescens) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dostęp 2023-01-25].

[iucn-6] Anser caerulescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-7] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anserinae Vigors, 1825 - gęsi (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-09-30].

[CITEREFBusseCzarneckiDyrczGromadzki1991175-8] Busse i in. 1991 ↓, s. 175.

[oryg-9] K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 124 (łac.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-25]. (ang.).

[botw-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g T.B. Mowbray, F. Cooke & B. Ganter: Snow Goose (Anser caerulescens), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. P.G. Rodewald) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-02-27]. (ang.).

[pallas-12] P.S.P.S. Pallas P.S.P.S., Spicilegia zoologica, t. 1 fasc.6, Berlin 1769, s. 25–32 (łac.).

[HBW-13] J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 582–583. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[aab-14] Snow Goose. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-07-28]. (ang.).

[kf2020-15] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021.

[kfaneks-16] Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-25].

[adw-17] Jessica Logue: Anser caerulescens. Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2010-04-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]