Środki znieczulające miejscowo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Środki znieczulające miejscowo – substancje wywołujące znieczulenie miejscowe poprzez zablokowanie przewodzenia impulsów nerwowych w wybranym fragmencie ciała. Powodują zniesienie odczuwania bólu i często innych bodźców czuciowych oraz hamują odruchy i możliwość poruszania znieczulaną częścią ciała. W przeciwieństwie do środków znieczulających ogólnie nie wpływają na świadomość i funkcje mózgu.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Środki znieczulające miejscowo stosuje się do przeprowadzania zabiegów chirurgicznych, stomatologicznych, okulistycznych i diagnostycznych bez narażenia pacjenta na silny ból towarzyszący tym zabiegom.

Najczęściej stosuje się je razem ze środkami obkurczającymi naczynia krwionośne, głównie sympatykomimetykami (np. epinefryną, norepinefryną)[1]. Ma to na celu zmniejszenie ich wchłaniania do krwiobiegu, a więc przedłużenie działania miejscowego i zmniejszenie działań niepożądanych ogólnoustrojowych[1]. Dodatkowo zmniejsza się ukrwienie pola operacyjnego co ułatwia zabieg i zmniejsza ryzyko krwawienia[1].

Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]

Środki znieczulające (głównie typu estrowego) miejscowo mogą wywoływać reakcje alergiczne, od łagodnych (np. osutka w miejscu podania) do ciężkich (wstrząs anafilaktyczny)[1].

Mogą dostać się również w dużej dawce do krążenia systemowego przez przypadkowe podanie dożylne, podanie zbyt dużej dawki lub zbyt szybkie wchłanianie z miejsca podania[1].

Po dostaniu się do krwi mogą wpływać hamująco na pracę serca[1]:

Działanie arytmogenne niektórych środków znieczulających, np. lidokainy wykorzystuje się leczniczo, w terapii arytmii[1].

W wyższych dawkach mogą porażać mięśnie szkieletowe, przez hamowanie przewodzenia w synapsach nerwowo-mięśniowych. Mogą też wpływać na ośrodkowy układ nerwowy.

Działanie toksyczne po przedawkowaniu objawia się zaburzeniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego. W pierwszej fazie jest to pobudzenie psychoruchowe, które wynika z blokowania neuronów hamujących[1]. Później może dochodzić do niepokoju, lęków, omamów, majaczenia, wymiotów, drętwienia języka, odczuwania metalicznego posmaku w ustach, zaburzeń widzenia, drgawek. Poważne zatrucia prowadzą do utraty świadomości, drgawek klonicznych, porażenia ośrodka oddechowego i naczynioruchowego (co prowadzi do zgonu przez uduszenie)[1].

Leczenie w przypadku zatrucia[edytuj | edytuj kod]

W pierwszej kolejności należy podać tlen i wykonać masaż serca[1]. Przy braku efektu po 2 min. podać dożylnie 0,5-1mg adrenaliny[1]. Przy drgawkach podaje się chlorek suksametonium, a diazepam (10-20mg), gdy drgawki nie są spowodowane niedotlenieniem i zatrzymaniem pracy serca[1].

Podział ze względu na budowę chemiczną[edytuj | edytuj kod]

prokaina – środek typu estrowego
lidokaina – środek typu amidowego

estry[edytuj | edytuj kod]

amidy[edytuj | edytuj kod]

Podział ze względu na zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Środki znieczulające miejscowo można podzielić według zastosowania farmakologicznego, na środki znieczulenia powierzchniowego, nasiękowego, przewodowego (do znieczuleń przewodowych należą także znieczulenie rdzeniowe, nadoponowe i przykręgosłupowe[1]).

Środki stosowane do znieczulenia powierzchniowego[edytuj | edytuj kod]

substancje pochodzenia naturalnego, działające drażniąco:

Środki stosowane do znieczulenia nasiękowego[edytuj | edytuj kod]

Środki stosowane do znieczulenia przewodowego[edytuj | edytuj kod]

Środki stosowane do znieczulenia rdzeniowego[edytuj | edytuj kod]

Środki znieczulające stosowane w okulistyce[edytuj | edytuj kod]

do znieczuleń nasiękowych[edytuj | edytuj kod]

podawane do worka spojówkowego[edytuj | edytuj kod]

Środki znieczulające stosowane w stomatologii[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j k l m Ernst Mutschler: Farmakologia i toksykologia. Wrocław: MedPharm Polska, 2010. ISBN 978-83-60466-81-0.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Janiec Waldemar (red.), Kompendium farmakologii Wydanie II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3589-9