Jan z Dukli

Święty
Jan z Dukli OFM

prezbiter wyznawca
Rzeźba przedstawiająca Jana przed kościołem w Dukle
Data i miejsce urodzenia	ok. 1414 Dukla
Data i miejsce śmierci	29 września 1484 Lwów
Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	1733 Rzym przez Klemensa XII
Kanonizacja	10 czerwca 1997 Krosno przez Jana Pawła II
Wspomnienie	8 lipca
Patron	Polski, Lwowa, archidiecezji przemyskiej, rycerstwa polskiego
Szczególne miejsca kultu	Dukla, Kraków, Krosno, Lwów, Rzeszów, Kościółek przy Pustelni w Trzcianie, "Złota Studzienka" na górze Cergowskiej

Jan z Dukli (ur. ok. 1414 w Dukli, zm. 29 września 1484 we Lwowie) – polski święty katolicki, pustelnik, franciszkanin, pod koniec życia w surowszej gałęzi zakonu: bernardynach.

Życiorys

Jan urodził się w Dukli k. Krosna ok. 1414 r. w rodzinie mieszczańskiej Dźwigów, w domu przy ul. Kaczyniec, na tzw. Wyższym Przedmieściu. Uczył się w rodzinnym mieście, a później w Krakowie. W młodości przebywał w pustelni na wzgórzu Zaśpit w Trzcianie koło Dukli. Opuściwszy pustelnię (ok. 1434) wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych – franciszkanów. Studiował w Krakowie. W zakonie pełnił funkcję gwardiana klasztoru w Krośnie w latach 1438–1440, gdzie rozbudował świątynię, oraz od r. 1444 we Lwowie i ze względu na swoje predyspozycje kaznodziei (w klasztorach franciszkańskich, zgodnie z poleceniem założyciela św. Franciszka z Asyżu, kaznodziejami mogli być tylko wybitnie zdolni i urobieni wewnętrznie kapłani). Pełnił też urząd kustosza kustodii – przełożonego franciszkańskiego okręgu lwowskiego.

W wieku 60 lat przeszedł do surowszej gałęzi Zakonu, zwanej w Polsce bernardynami (od imienia św. Bernardyna ze Sieny). Pełnił tam również funkcje kaznodziei i spowiednika w klasztorach w Poznaniu i Lwowie. Pod koniec życia poważnie chorował i utracił wzrok. Zmarł i został pochowany we Lwowie w tamtejszym kościele bernardyńskim. Obecnie główne relikwie znajdują się w rodzinnej Dukli.

Jan z Dukli w literaturze

Stara grafika przedstawiająca cudowne ocalenie Lwowa przez Jana z Dukli w 1648 roku

Wg relacji zawartej w szkicu historycznym „Oblężenie Lwowa w roku 1648” znanego XIX-wiecznego historyka lwowskiego Ludwika Kubali, św. Jan z Dukli przyczynił się do ocalenia Lwowa.

Ten niespodziewany odwrót nieprzyjaciela, a z nim ocalenie miasta, przypisywano cudowi i opowiadano, że Chmielnicki i Tuchajbej ujrzeli w chmurach wieczornych nad klasztorem Bernardynów postać zakonnika klęczącego z wzniesionymi rękami i widokiem tym przestraszeni dali znak do odwrotu. OO. Bernardyni uznali, że to był błogosławiony Jan z Dukli; to też po opuszczeniu Lwowa przez kozaków, całe miasto udało się do grobu jego z procesyją, złożyło na jego grobie koronę, a w następnym roku wystawiło przed kościołem Bernardynów kolumnę, która do dziś dnia istnieje. Na szczycie tejże znajduje się postać Jana z Dukli w takiej postawie, jak go wówczas w chmurach widziano, a w środku kolumny napis: Miasto Lwów za przyczyną Jana z Dukli 1648 cudownie uwolnione od oblężenia Bohdana Chmielnickiego i Tuhaja Beja, chana tatarskiego, pomnik ten wystawiło 1649

Kult

Miejsca związane ze Świętym Janem z Dukli

Rekonstrukcja wnętrza chaty, w której mieszkał św. Jan kiedy był pustelnikiem

Kościół OO. Bernardynów we Dukli – miejsce przechowywania relikwii Jana z Dukli

Kościół oo. Bernardynów we Lwowie (stan z 2003)

Neogotycka kaplica z 1908 roku postawiona w miejscu pustelni na górze Zaśpit

Wnętrze kaplicy

Cudowne źródełko znajdujące się pod kaplicą

Źródełko pod kaplicą

"Studzienka" na górze Cergowej

Po śmierci Jana od razu otoczyła go cześć wiernych. W pierwszym okresie kult rozwijał się samorzutnie i już w XVI w. był większy niż niejednego świętego kanonizowanego. Urzędowe starania o beatyfikację rozpoczęte w 1615 r. znacznie ten proces przyspieszyły. Najbardziej czczonym był we Lwowie, gdzie spoczywały jego relikwie. Wśród ubiegających się o jego łaski najwięcej było ludności miejskiej z miast wschodniej Małopolski, Wołynia i Podola, od Lublina po Trembowlę, Sambor i Drohobycz. Licznie odwiedzali jego grób prawosławni Rusini i Ormianie. Rozpowszechniony był kult Jana z Dukli wśród żołnierzy, zwłaszcza na terenach Ukrainy. Mniej popularnym był jego kult wśród szlachty i ludu wiejskiego.

W 1733 r. papież Klemens XII ogłosił Jana z Dukli błogosławionym. Od 1948 r. toczył się proces kanonizacyjny. Kanonizował go papież Jan Paweł II w Krośnie 10 czerwca 1997 r. Po uroczystej mszy na lotnisku w Krośnie papież poświęcił świątynię nazwaną imieniem tego świętego.

Św. Jan z Dukli na mocy uchwały Sejmu RP został ogłoszony jednym z patronów roku 2014.

Patronat

W 1739 r. papież Klemens XII ogłosił bł. Jana patronem Korony i Litwy. Św. Jan jest także patronem archidiecezji przemyskiej, Lwowa i rycerstwa polskiego.

Patronuje również Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej.

Relikwie

Od 1945 r. jego relikwie spoczywały w kościele bernardynów w Rzeszowie, a od 1974 r. są w kościele oo. Bernardynów w Dukli.

Ikonografia

W ikonografii przedstawiany jest jako niewidomy, w habicie franciszkańskim, padają na niego promienie światła. Czczony także przez Ormian i wyznawców prawosławia.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne (obowiązkowe) św. Jana z Dukli obchodzone jest w Kościele katolickim 8 lipca, a na Pustelni św. Jana – na "Puszczy" – w miejscowości Trzciana, obchody przypadają w pierwszą sobotę lipca, w Sanktuarium dukielskim u Bernardynów, gdzie znajduje się jego trumienka, w niedzielę po pierwszej sobocie lipca, zaś przy "Złotej Studzience" z błogosławieństwem dzieci, na górze Cergowej w trzecią niedzielę lipca.

Zobacz też

• Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Polscy święci i błogosławieni
• Modlitwa za wstawiennictwem świętych
• kult świętych
• Krzyż Pojednania
• parafie i świątynie pod wezwaniem św. Jana z Dukli

Bibliografia

• Józef Giergielewicz: Cudowna Miłość, Święty Jan z Dukli, Krosno, 1997.
• Święty Jan z Dukli na opoka.org.pl (ks. Stanisław Hołodok).
• Hieronim Wyczawski: Błogosławiony Jan z Dukli, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1957 (obszerne fragmenty w: "Magury '96", wyd. Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Warszawie, Warszawa, 1996, s. 53–64, ISBN 83-85141-11-1).

Linki zewnętrzne

• Bernardyni lwowscy (oprac. Innocenty Rusecki OFM)