Święta Lipka

Święta Lipka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Reszel
Liczba ludności (2016)	200
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	11-407
Tablice rejestracyjne	NKE
SIMC	0487226
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Święta Lipka
Położenie na mapie Polski Święta Lipka
54°01′31″N 21°12′58″E

Bazylika Nawiedzenia NMP, ołtarz główny

Święta Lipka (niem. Heiligelinde) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel.

Charakterystyka

Wieś położona jest na Pojezierzu Mrągowskim, w pobliżu znajdują się jeziora Wyrbel i Dejnowa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Kult maryjny w Świętej Lipce

Znajduje się tutaj jedno z najbardziej znanych w Polsce sanktuariów maryjnych. Świętolipska bazylika pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny wraz z obejściem krużgankowym i klasztorem jest jednym z najważniejszych zabytków baroku w północnej Polsce.

Początki kultu i pierwsza kaplica

Początki kultu Matki Boskiej w Świętej Lipce sięgają XIV w. Według ustnie przekazywanej informacji więziony w lochach kętrzyńskiego kościoła skazaniec dzięki natchnieniu Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie figurkę Madonny z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony, a figurkę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynęła cudami. Z czasem wokół lipy wybudowano kaplicę; nie wiadomo, jak ona wyglądała. Kaplicę obsługiwali księża krzyżaccy z Kętrzyna.

Najstarszą udokumentowaną informację o Świętej Lipce znaleziono w aktach kapituły płockiej – zapis z 1473 informujący, że ludzie chodzą na odpusty do Prus, nie precyzujący bliżej, czy w Świętej Lipce jest kaplica. Natomiast z przywileju wielkiego mistrza krzyżackiego Johanna von Tieffena z 1491 wydanego dla karczmarza w Świętej Lipce już jednoznacznie wynika, że kaplica tam była. Do Świętej Lipki przybywały wówczas liczne pielgrzymki. Przybył tu także ostatni wielki mistrz krzyżacki w Prusach Zakonnych Albrecht.

Kaplica w Świętej Lipce została zniszczona w czasie reformacji – według napisu w kościele było to w 1524. Aby odstraszyć pielgrzymów, na miejscu kaplicy postawiono szubienicę.

Druga Kaplica Świętolipska

Dzięki staraniom Stefana Sadorskiego można było przystąpić do odbudowy kaplicy. Jesienią 1618 odsłonięto fundamenty pierwszej kaplicy o wymiarach 40x26 stóp. Budowę kaplicy zrealizowano na starych fundamentach w 1619, a uroczystej jej konsekracji dokonał biskup warmiński Szymon Rudnicki w dniu 19 listopada 1619. Na fasadzie kaplicy znalazły się trzy herby: Zygmunta III Wazy, księcia pruskiego Jana Zygmunta i biskupa Szymona Rudnickiego. Odbudowaną kaplicę dzięki Sadorskiemu przekazano pod opiekę jezuitów. Zaginioną cudowną figurkę zastąpił obraz M.B. Świętolipskiej.

Sława sanktuarium sięgała daleko. Do Świętej Lipki przybywali pielgrzymi nie tylko z Warmii, ale i z dalszych okolic, jak np. Warszawy, Wilna czy Lwowa. Znalazł się wśród nich nawet królewicz Jan Kazimierz. Licznie napływający pielgrzymi nie mieścili się w świętolipskiej kaplicy.

Między Świetą Lipką a Reszlem biegnie Trakt pielgrzymkowy z zabytkowym zespołem kapliczek kalwaryjnych i wiekowymi lipami – pomnikami przyrody.

Bazylika Świętolipska

Barokowe organy

Zobacz też

• Parafia Nawiedzenia NMP w Świętej Lipce
• świętolipskie kalendarium

Bibliografia

• Święta Lipka w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa 1890.
• Jan Obłąk, Święta Lipka, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1975
• Ireneusz St. Bruski, Sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan w Świętej Lipce, Olsztyn 1993
• Jerzy Paszenda, Święta Lipka, Ośrodek Badań Naukowych im Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn,1996, ISSN 1233-0396

Linki zewnętrzne

• www.Atrakcje.Mazury.pl: Bazylika w Świętej Lipce. Portal z atrakcjami turystycznymi na Mazurach. [dostęp 2018-01-12].
• Święta Lipka w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa 1890.