Świętoborzec
53°36′57″N 15°36′34″E/53,615864 15,609572| Osiedle Łobza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Miasto | |
| Data założenia | |
| Strefa numeracyjna |
+48 91 |
| Kod pocztowy |
73-150 |
| Tablice rejestracyjne |
ZLO |
Położenie na mapie Łobza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu łobeskiego  | |
Położenie na mapie gminy Łobez  | |
| 53°36′57″N 15°36′34″E/53,615864 15,609572
| |
Świętoborzec (niem.: Landgestüt) – peryferyjna, południowa dzielnica Łobza (województwo zachodniopomorskie), stanowiąca dawniej odrębną osadę[1], położona przy drodze do Węgorzyna[2]. Znajdują się tu obiekty pozostałe po działającym tu do 2004 roku[3] łobeskim Stadzie Ogierów, stanowiącym niegdyś jedną z największych atrakcji miasta[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zaczątkiem Świętoborca była Pommersches Landgestüt Labes (Pomorska Stadnina Koni w Łobzie), założona tu w 1876 roku przez pochodzącego ze Stade[1] (Dolna Saksonia) Juliusa von Schlüttera[4].
Przez wiele lat był on oficerem dragonów w Celle. W 1874 wystąpił z tej formacji i zaczął tworzyć stadninę w Świętoborcu. Do pracy przy budowie stadniny namówił też część swoich podwładnych. Cesarsko-królewskie ministerstwo w Berlinie już wcześniej, wiosną 1872 roku, wysunęło propozycję ulokowania stadniny koło Łobza, Świdwina bądź Goleniowa[1]. W 1874 można było rozpocząć budowę stajni oraz budynków administracyjnych i służbowych. W 1876 nastąpiło oficjalne przekazanie stadniny dotychczasowemu komisarycznemu koniuszemu. 10 kwietnia 1874 dyrektorem i masztalerzem obiektu został Julius von Schlütter[1]. Rozpoczęto wtedy budowę dworku dla właściciela, który zachował się do dziś.
Zasadniczym celem funkcjonowania Stada Ogierów było uszlachetnianie pomorskich koni[2]. W 1887 świętoborskie stado liczyło 200 ogierów, przeważnie półkrwi. Gdy armia radziecka zaczęła zbliżać się do stadniny, podjęto decyzję o ucieczce i 2 marca 1945 koniuszy wraz ze stadem ruszyli na północny zachód, aby ocalić zwierzęta. Akcję ratunkową wspierała grupa młodych chłopców i dziewcząt oraz 17 francuskich robotników przymusowych. W Konarzewie Armia Czerwona odebrała uciekającym 350 koni, które zostały wywiezione na Kaukaz i Krym. W 1947, po przydzieleniu tych ziem Polsce, utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne pod nazwą Państwowe Stado Ogierów Łobez. W 1948 liczba koni wynosiła 48, w 1956 – już 300[1]. Po wojnie organizowano tu zawody konne, gonitwy za lisem, a także powożenie zaprzęgami. Od lat 90. stado zaczęło popadać w ruinę. W 1993 po przekształceniu jako Stado Ogierów Łobez[5], w 1994 jako Stado Ogierów Skarbu Państwa Łobez oraz wydzielony Zakład Treningowy Skarbu Państwa Łobez[6]. W 2003 stado przyłączono do Stada Ogierów w Sierakowie Wielkopolskim Sp. z o.o.[7]. W 2004 stado zlikwidowano. W grudniu 2004 roku ostatnie konie trafiły do Białego Boru. Dawne stado zakupiła spółka[8].
Niegdyś mieściła się tu także kuźnia miedzi oraz młyn zbożowy, który powstał w 1871 r. Oba obiekty należały do rodziny Puchsteinów. Po bankructwie kuźni budynki, w których się mieściła, przerobiono na hale z urządzeniami młynarskimi. Wtedy też spiętrzono strumień, który miał swoje źródła w bonińskim lesie, aby powstało jezioro.
Tutaj żołnierze polscy z 43 Pułku Artylerii Lekkiej (dowódca: mjr Ilia Sadowski) (6 Brygada Artylerii Lekkiej), stoczyli potyczkę 6 marca 1945 z oddziałami X Korpusu SS (dowódca: gen. por. Günther Krappe – ur. 1893, †1981) w sile 20 czołgów i ok. 500 żołnierzy. Straty niemieckie to ok. 200 żołnierzy (zabitych lub rannych), a pozostali poddali się, a straty polskie to kilku poległych oficerów (porucznik Aleksander Segal - zastępca dowódcy ds. polityczno-wychowawczych 6 Brygady Artylerii Lekkiej, porucznik Jan Córuś, kapitan Michał Pisariew, podporucznik Fedor Dołganin, podporucznik Maśnikow i podporucznik Mieczysław Niewidziajło, którego ojciec Franciszek Niewidziajło dokonał symbolicznego aktu zaślubin Polski z morzem), którzy zginęli w walce wręcz i kilku poległych żołnierzy (kanonier Kowalski i inni).
Mieczysław Niewidziajło pochowany został na cmentarzu w Łobzie[9], jednej z ulic w Łobzie nadano imię ul. Aleksandra Segala, a tutaj w Świętoborcu w roku 1987 postawiono pomnik upamiętniający poległych żołnierzy LWP.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Tygodnik Łobeski - Świętoborzec - stworzony dla koni i... mistrzów
- ↑ a b c DSI - Drawskie Strony Internetowe - 2008-04-08 Rajd po Ziemi Łobeskiej. [dostęp 2009-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-06)].
- ↑ http://www.powiatlobeski.pl/cms_inc/cms_pobierz_dokument.php?id=1490&dok_id=153
- ↑ Turystyka konna - Łobez – Świętoborzec [online], lobez.com [dostęp 2017-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 30 marca 1993 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz zasad i trybu ich udzielania w 1993 r [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-03] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
- ↑ Stado Ogierów Sieraków
- ↑ 24Kurier.pl
- ↑ Kontrola UW w Szczecinie realizacji opieki nad grobami żołnierskimi w Łobzie. [dostęp 2016-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mapa Świętoborca w serwisie maps.google.pl
- Fotografia pałacyku Schlüttera
- Fotografia stajni w Świętoborcu
- Skrypt filmu WDR. balticulture.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-27)].
