Święty Sebastian
| męczennik | |
 Święty Sebastian na obrazie El Greca z 1578 | |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie |
20 stycznia[a], |
| Atrybuty |
krucyfiks, palma męczeństwa, włócznia, miecz, tarcza, dwie strzały w dłoniach, przybity wyrok śmierci nad głową |
| Patron |
m.in. w chorobach zakaźnych, inwalidów wojennych, kamieniarzy, konwisarzy, łuczników, myśliwych, ogrodników, żołnierzy, |
| Szczególne miejsca kultu |
Bazylika św. Sebastiana za Murami w Rzymie |
Święty Sebastian (cs. Мученик Севастиа́н Медиоланский, Римский[2]; zm. około 288 lub 304 w Rzymie) – męczennik chrześcijański i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Wiadomości o życiu Sebastiana dostarcza anonimowy Opis męczeństwa z roku 354 i komentarz św. Ambrożego z Mediolanu do Psalmu 118. Według tych źródeł ojciec Sebastiana pochodził z rodziny urzędniczej w Narbonie, matka zaś z Mediolanu. Dzięki starannemu wychowaniu i stanowisku ojca, Sebastian został przywódcą gwardii cesarza Marka Aurelego Probusa (pan. 276–282). Według św. Ambrożego Sebastian miał być natomiast dowódcą przybocznej straży Dioklecjana (pan. 284–305).
Za wyznawanie nauki Chrystusa został przywiązany do słupa lub drzewa i przeszyty strzałami.
Według niepotwierdzonej legendy, Sebastian wówczas nie zginął. Irena z Rzymu, która postanowiła go pochować, zauważyła oznaki życia i doprowadziła go do zdrowia. Gdy Sebastian wyzdrowiał, poszedł bezpośrednio do cesarza i zarzucił mu barbarzyństwo w stosunku do chrześcijan. Cesarz w przypływie gniewu kazał go bić pałkami, żeby mieć pewność, iż tym razem Sebastian na pewno zginie.
Sebastian zginął prawdopodobnie w roku 288[potrzebny przypis]. Ciało męczennika wrzucono do kanałów miejskich, a wydobyć i pochować miała je święta Lucyna.
Patronat[edytuj | edytuj kod]
Św. Sebastian, otoczony wielką czcią w całym Kościele, należał do najbardziej znanych świętych[1]. Rzym uczynił go jednym ze swoich głównych patronów.
Św. Sebastian jest patronem chorych na choroby zakaźne, inwalidów wojennych, kamieniarzy, konwisarzy, łuczników, myśliwych, ogrodników, rusznikarzy, strażaków, strzelców, żołnierzy. Również patron Niemiec oraz Gwardii Szwajcarskiej. Jest orędownikiem w czasie epidemii.
Relikwie[edytuj | edytuj kod]
Część relikwii św. Sebastiana przechowywana jest w bazylice św. Sebastiana za Murami w Rzymie. Znaczną część relikwii Sebastiana papież Eugeniusz II podarował opactwu św. Medarda w Soissons, a papież Leon IV relikwię głowy świętego rzymskiej bazylice Czterech Koronatów (w pobliżu Koloseum).
Świętego Sebastiana zaliczano do 14 Orędowników.
Dzień obchodów[edytuj | edytuj kod]
Wspomnienie liturgiczne św. Sebastiana w Kościele katolickim obchodzone jest 20 stycznia.
Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 18/31 grudnia[d], tj. 31 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.
Ikonografia[edytuj | edytuj kod]
W ikonografii przedstawiany jest jako piękny, muskularny, obnażony młodzieniec z perizonium na biodrach, przywiązany do słupa lub drzewa, przeszyty strzałami; zbroja u nóg, nad głową przybity wyrok śmierci.
Atrybutami świętego są: krucyfiks, palma męczeństwa, włócznia, miecz, tarcza, dwie strzały w dłoniach, przybity wyrok śmierci nad głową.
W tradycji prawosławnej Sebastian przedstawiany jest jako typowy męczennik. Jest mężczyzną w średnim wieku z króciutką, jasnokasztanową brodą i krzyżem (a niekiedy również Ewangelią) w dłoni, ubranym w czerwony płaszcz.
Sposób przedstawienia świętego przez nowożytnych artystów często odbierano jako homoerotyczny[3]. W kulturze LGBT św. Sebastiana niekiedy opisuje się jako „gejowską ikonę” i „patrona homoseksualistów”. Określenia te odnoszą się jednak wyłącznie do wizerunku męczennika, nie zaś do hagiografii, która nie zawiera żadnych odniesień do homoseksualności[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Katakumby świętego Sebastiana
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ liturgia katolicka
- ↑ liturgia prawosławna według kalendarza juliańskiego
- ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
- ↑ podwójne datowanie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Sebastian, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-05].
- ↑ Мученик Севастиа́н Медиоланский, Римский, azbyka.ru [dostęp 2021-03-12] (ros.).
- ↑ Jason Goldman: Subjects of the Visual Arts: St. Sebastian (ang.). GLBTG: an encyclopaedia of gay, lesbian, bisexual, transgender and queer culture. [dostęp 2020-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-01)].
- ↑ Kittredge Cherry: Saint Sebastian: History’s first gay icon? (ang.). Q Spirit, 2017-01. [dostęp 2020-05-24].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Święty Sebastian, męczennik, Brewiarz, 12 stycznia 2010.
- męcz. Sebastian na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Święty Sebastian wg J. de Ribery, 1651
Męczeństwo św. Sebastiana, Louis Finson, 1606-1617
Św. Irena i Lucyna pielęgnują rany Sebastiana, V.L.Portaña, 1795-1800
Płaskorzeźba z kościoła w Opolu
