Świbka morska
|
||
 |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | jednoliścienne | |
| Rząd | żabieńcowce | |
| Rodzina | świbkowate | |
| Rodzaj | świbka | |
| Gatunek | świbka morska | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Triglochin maritima L. Sp. Pl. 1:339 (1753) |
||
| Synonimy | ||
|
Triglochin maritimum |
||
Świbka morska (Triglochin maritima[2]) – gatunek byliny należący do rodziny świbkowatych (Juncaginaceae Rich.). Występuje na obu półkulach. w Polsce najliczniej na wybrzeżu i centrum nizin, objęta ochroną.
Spis treści
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Rozpowszechniona na półkuli północnej i południowej. W Europie na południe aż po Portugalię, północne i środkowe Włochy i Bułgarię. Nie występuje na wyspach atlantyckich. Spotykana raczej w regionach o klimacie umiarkowanym i zimniejszym. W Polsce rośnie głównie na wybrzeżu oraz w środkowej części nizin[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Roślina trwała, silna, dochodzi do 75 cm wysokości, o zapachu podobnym do chloru.
- Łodyga
- Prosto wzniesiona, mięsista łodyga miewa do 4 mm grubości. Pod ziemią roślina ma krótkie, grube i poziomo leżące lub skośnie podnoszące się kłącze, które nie tworzy rozłogów.
- Liście
- Wszystkie liście są odziomkowe, wąskoliniowate do półcylindrycznie rynienkowatych, trawiaste, mięsiste, do 4 mm grubości, u nasady rozszerzone.
- Kwiaty
- Małe zielonkawe kwiaty są obupłciowe i zebrane w gęste, wielokwiatowe, szczytowe grona. Szypułki kwiatowe do 4 mm długości, krótsze od owocu. Działek kwiatu jest sześć – ustawionych w obu okółkach; ku górze działki stają się lekko czerwonawe. Pręcików sześć.
- Owoc
- Podłużne owocolistki w liczbie sześciu z sześcioma małymi znamionami są jednonasienne; rozpadają się na sześć owoców częściowych. Owocki wzniesione, podłużnie jajowate, do 6 mm długości, u nasady zaokrąglone, a na szczycie nieco ściśnięte.
-
Kwiaty
-
Owoce
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, geofit. Kwitnie od maja do sierpnia. Występuje na rozproszonych stanowiskach, ale gromadnie na słonych łąkach i na wybrzeżu. Pojedynczo w głębi kraju. Gatunek charakterystyczny zespołu Triglochino-Glaucetum maritimae[4]. Liczba chromosomów 2n = 12, 24, 28, 36, 48, 80, 120[5].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[6] w grupie gatunków wymierających na izolowanych stanowiskach, poza głównym obszarem występowania (kategoria zagrożenia: [E]). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię VU (narażony)[7]. Od 2014 roku jest objęta w Polsce ochroną częściową[8].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina jadalna
Świbka morska jest jadalna. Młode liście zbiera się przed kwitnieniem, ich smak jest mdłosłony, ale po ugotowaniu znika swoisty zapach. Jest jarzyną podobną w smaku do szpinaku. Wykorzystywane mogą być również owoce: Indianie Ameryki Północnej spożywają je prażone.
- Roślina użytkowa
Z powodu zawartego w owocach węglanu sodu w południowej Europie używano tej rośliny do pozyskiwania sody.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-18].
- ↑ Triglochin maritima Linnaeus (ang.). W: Linnaean Plant Name Typification Project [on-line]. Natural History Museum of London. [dostęp 2014-11-02].
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ Triglochin maritima (ang.). W: Flora of China [on-line]. [dostęp 2013-12-16].
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. Nr 0, poz. 1409).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Grau, R Julg, B Munker: Zioła i owoce leśne. Warszawa: 1996.
