Świecznik

Świecznik (kandelabr)

Świecznik – sprzęt zaprojektowany do umieszczenia jednej lub wielu świec.

Przeważnie świece mocuje się w miseczce, czasami dodatkowo wyposażonej w kolec, na który nabija się podstawę świecy. Wykonywane są głównie z materiałów niepalnych, z metali: mosiądzu, brązu, miedzi, stali lub szkła, porcelany, fajansu. Bardzo często dodatkową funkcją świeczników były funkcje zdobnicze, dlatego wiele z nich jest bogato zdobionych.

Niektóre typy świeczników miały też znaczenie religijne, np. żydowska menora. Świecznikami nie nazywa się raczej lamp ze świecą w środku, stosowanych w przeszłości w podróżach pieszych czy w powozach. Takie lampy zwano kagankami.

Rodzaje świeczników

• bout de la table – świecznik dwupłomienny
• kandelabr – świecznik na wiele świec, wolno stojący
• kinkiet – świecznik naścienny, z reguły z odbijającym światło lustrem z metalu lub szkła
• lichtarz – świecznik na jedną świecę
• menora – siedmioramienny świecznik judaistyczny
• żyrandol – świecznik wiszący (pierwotnie świeczniki wiszące nazywano pająkiem, a żyrandolem nazywano pająka ze szklanymi wisiorami)

Historia świeczników

Pierwsze świeczniki pojawiły się wraz z wynalezieniem świec, a więc w czasach przedrzymskich. W czasach starożytnego Rzymu były dość powszechnie stosowane, jednak głównym źródłem oświetlenia pozostawały wtedy lampki oliwne. Upadek imperium rzymskiego, spadek produkcji oliwy i rozwój państw europejskich położonych na północ od strefy śródziemnomorskiej, na obszarach pozbawionych upraw oliwek, spowodował rozkwit produkcji świec i świeczników, począwszy od wczesnego średniowiecza. Rozpowszechnienie się oświetlenia naftowego, a potem elektrycznego pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku doprowadziło do marginalizacji użytkowej roli świeczników. Obecnie świeczniki używane są głównie w tradycyjnych obrzędach (np. w kościołach) lub ze względów estetycznych. Częste są także elektryczne lampy naśladujące wzornictwo i formy świeczników.

Bibliografia

• Encyklopedia PWN, 1968.