Żambył Żabajew
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 28 lutego 1846 Siedmiorzecze | |
| Data i miejsce śmierci | 22 czerwca 1945 Ałmaty | |
| Zawód, zajęcie | akyn | |
Żambył Żabajew (kaz. Жамбыл Жабаев; także Жамбыл Жабайұлы, Żambył Żabajuły; ros. Джамбул Джабаев, Dżambuł Dżabajew; ur. 28 lutego 1846 w Siedmiorzeczu, zm. 22 czerwca 1945 w Ałma-Acie) – kazachski poeta ludowy – akyn.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pomimo sprzeciwu ojca został uczniem akyna Suyunbaja i po czterech latach jako 20 latek sam został akynem[1]. Nie umiał czytać an i pisać[2]. Kilku rosyjskich i kazachskich poetów twierdziło, że byli autorami wierszy poety[3]. Wśród nich był Konstantin Simonow[2]. Akompaniował sobie na dombrze. Opublikował wiersze na cześć Józefa Stalina i szefa NKWD Nikołaja Jeżowa pod tytułem „Narkom Jeżow” opisując go jako „bystrookiego i mądrego”, który objawił się narodowi „w świetle błyskawicy”, a „dla bitwy piastowało go rozumne słowo wielkiego Lenina”[4].
Był laureatem nagrody Stalina, Orderu Lenina i Orderu Czerwonego Sztandaru Pracy[1]. W 1977 roku otrzymał przyznany pośmiertnie medal „Za obronę Leningradu”[5].
Pamięć w Kazachstanie[edytuj | edytuj kod]
W latach 1938–1998 miasto obwodowe Taraz w Kazachstanie nosiło nazwę Dżambuł na jego cześć, obwód żambylski nadal nosi jego imię.
W miejscowości Żambył, 10 km od Uzynagasz w domu w którym akyn mieszkał od 1938 roku, utworzono muzeum. Obok, na terenie parku stoi jego stary dom. Na łąkach pomiędzy Uzynagaszem, a wioską w 1996 roku podczas odchodów 150 urodzin ułożono obraz Żambyła. Po śmierci Żambyła w 1946 roku zostało zbudowane mauzoleum (odnowione w 1958 roku), którego projekt przygotował Iwan Biełocerkowski. Ma ono 10 metrów wysokości i zostało wyłożone marmurowymi płytami. Do środka prowadzą cztery pary żeliwnych drzwi[5][6].
W 1952 roku Jefim Dzigan nakręcił film fabularny Dżambuł (Джамбул)[7]. W 1992 roku Kalila Umarow nakręcił film dokumentalny Żambył: Wielki piosenkarz ludzkości (Жамбыл: Великий певец человечества)[8]. Jerłan Sydykow w 2015 roku napisał książkę Żambył, która została wydana w Moskwie[9], a w 2016 roku przetłumaczona na serbski i wydana w Belgradzie[10]. W Kazachstanie książka była prezentowana podczas obchodów 170 rocznicy urodzin akyna[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Жамбыл Жабаев – трудная судьба поэта, Sputnik Казахстан [dostęp 2019-05-26] (ros.).
- ↑ a b Jackowski A. Folkloryzm - Inspiracja - Manipulacja [Dostęp 2019-05-26]
- ↑ Как в СССР придумали поэта Джамбула Джабаева, izbrannoe.com [dostęp 2019-05-26].
- ↑ Nikołaj Jeżow: upadek krwawego karła. Jak Stalin wykończył swojego pupila, wyborcza.pl [dostęp 2018-12-19] (pol.).
- ↑ a b Дом, в котором жил и творил Джамбул, yvision.kz [dostęp 2019-05-26] (ros.).
- ↑ «Огненный тигр поэзии», Сайт газеты [dostęp 2019-05-26].
- ↑ Джамбул, kazakhfilmstudios.kz [dostęp 2019-05-26].
- ↑ Джамбул Джабаев, www.livelib.ru [dostęp 2019-05-26].
- ↑ a b L. N. Gumilyov Eurasian national university Пресс-анонс алматы. Встреча с жамбылом, kzrefs.org [dostęp 2019-05-26].
- ↑ Презентация книги «Жамбыл. Поэт Великой степи» · Новости · Портал «История Казахстана», e-history.kz [dostęp 2019-05-26] (ros.).