Żar (powieść)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żar
A gyertyák csonkig égnek
Autor

Sándor Márai

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Język

węgierski

Data wydania

1942

Wydawca

Révai

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

2000

Wydawca

Wydawnictwo Czytelnik

Przekład

Feliks Netz

Żar (węg. A gyertyák csonkig égnek) – powieść wydana w 1942 roku. Pierwsze wydane w Polsce dzieło wybitnego węgierskiego pisarza Sándora Márai o męskiej przyjaźni, zburzonej przez miłosny trójkąt[1].

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

Pewnego popołudnia, stary, samotny, zmęczony życiem Henryk, emerytowany generał, wracając z winnicy, gdzie butelkował wino, otrzymał list od dawnego znajomego, w którym informował, że przebywa w okolicy. Generał wysyła po niego lando zaprzężone w sześć koni i powożone przez woźnicę w liberii[2]. Starej niani, Nini, która od lat pełni w pałacu rolę gospodyni, każe przygotować kolację, dokładnie w taki sam sposób jak 41 lat temu, gdy tajemniczy gość był tu w odwiedzinach po raz ostatni[3]. Owym gościem jest Polak, Konrad, przyjaciel z dzieciństwa z którym rozeszły się ich drogi z powodu dramatu jaki rozegrał się ponad cztery dekady wcześniej. Przyjaciół, którzy poznali się w szkole kadetów, poróżniła kobieta, żona generała i kochanka Konrada.

Tajemnicę przeszłości zna już tylko on, ponieważ żona generała Krystyna, zmarła wiele lat temu. I tylko Konrad może odpowiedzieć na pytania, jakie stawiał sobie generał. 41 lat i 43 dni – tyle czasu minęło, odkąd Konrad opuścił bez słowa pożegnania przyjaciół[4]. Generał, po wielu latach głębokich analiz zachowań przyjaciela i swojej żony Krystyny jest pewien, co kierowało ich czynami, ale nie ma stu procentowej pewności. Czy tak naprawdę chce to usłyszeć teraz z ust przyjaciela? Gdyby tak było, nie spaliłby pamiętnika żony bez wcześniejszego przeczytania zawartych w nim treści. Woli wierzyć w to, co sam odkrył podczas samotnie spędzonych dni. Jedno słowo za dużo z ust przyjaciela mogłoby sprawić, że spokój, który udało mu się osiągnąć, zostałby zakłócony[5]. Znaczną część powieści stanowi monolog generała, a jego wypowiedzi są podsumowaniem najważniejszych okresów życia. Mimo to nie potrafi dostrzec własnej winy w tym co zaszło. Jest pewien, że dzieliły ich różnice społeczne i te wynikające z osobowości. Pada wiele przypuszczeń i domysłów, jednak rezultaty rozmowy nie przynoszą ostatecznego rozstrzygnięcia. Na koniec spotkania jednak obaj zgadzają się z tym, że wszystkiemu winna jest namiętność. Żar przenikający serca, dusze i ciała, by palić się w nich aż do śmierci[5]. Sándor Márai doskonale stopniuje napięcie, wprowadza do opowieści coraz to nowe elementy, zaskakuje i zadziwia. Buduje historię dramatu jednostki, jednocześnie tworząc uniwersalny obraz psychiki człowieka i ludzkich namiętności[4].

W kulturze[edytuj | edytuj kod]

W 2006 roku powstał film A gyertyák csonkig égnek na podstawie powieści w reżyserii Istvána Iglódiego. W rolę Konrada wcielił się Gábor Agárdi[6].

W 2007 r. (4 października) w Teatrze Narodowym w Warszawie, w przekładzie Elżbiety Wożniak i reżyserii Edwarda Wojtaszka została wystawiona sztuka „Żar”. Obsada: Henrik – Zbigniew Zapasiewicz, Konrad – Ignacy Gogolewski, Nini – Danuta Szaflarska.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Sándor Márai, Żar. Czytelnik.pl. [dostęp 2019-05-25].
  2. Sándor 2006 ↓, s. 3.
  3. Sándor 2006 ↓, s. 8.
  4. a b Izabela Mikrut: Recenzja książki: Żar. Granice.pl. [dostęp 2019-05-27].
  5. a b Joanna Markowska: „Żar” Sandor Marai. Myśli odważne. [dostęp 2019-05-27].
  6. A gyertyák csonkig égnek. IMDb. [dostęp 2019-05-28]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Márai Sándor: Żar. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 2006. ISBN 83-07-03069-2.