Żargonowe nazwy taboru kolejowego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Żargonowe nazwy taboru kolejowego – nazwy pojazdów kolejowych stosowane przez kolejarzy i miłośników kolei[1].

Socjolekt kolejowy charakteryzował się pierwotnie podziałem na dwie warstwy. Pierwszą było słownictwo fachowe i jego uproszczenia stosowane przez kolejarzy, ale również przez miłośników. Druga natomiast to pojęcia wykorzystywane wyłącznie przez miłośników. Podział ten po okresie odrębności zaczął się zacierać, jest mniej zauważalny, a słownictwo uległo ujednoliceniu[1].

Wśród żargonowych nazw pojazdów można wyróżnić:

  • derywatywy i inne przekształcenia oznaczeń,
  • określenia motywowane krajem pochodzenia i nazwą producenta,
  • określenia pochodzące od cech:
    • wyglądu zewnętrznego – budowy i malatury,
    • wydawanych odgłosów,
    • innych, np. awaryjności[2].

Nazwy te mogą być zapisywane zarówno wielką, jak i małą literą. Wśród ich użytkowników zdecydowanie częściej pojawia się jednak zapis małą literą, co jest zgodne ze słownikową zasadą pisowni nazw pospolitych konkretnych przedmiotów[2].

Lokomotywy parowe[edytuj | edytuj kod]

Pt47 – petucha, pyta
Ol49 – oelka, Ola
Pojazd Nazwy żargonowe
Pn11 Sisi
Pm2, Pm3, Pm36 peema[3]
Ok1 okajedynka[4]
Ok22 oka[5]
Os24 osa[6]
OKl27 okaelka[7]
OKo1 oczko
OKz32 okazetka[8]
Ty246 Truman[9]
Ty2/Ty42 teigrek[9], dwójka[10], kriegslok[11]
Ty3 teigrek[9], trója
Ty51 staliniec, stoker[12], krowa
Tr5 teerka[13]
Tr20 Baldwin[14]
Tr203 teerka[10]
TKh49 ferrumka[15]
Pt47 petucha[2], pyta[3]
Ol49 oelka, Ola[16]
TKt48 osiołek[16], tekatka[9], tetetka[2]

Lokomotywy elektryczne[edytuj | edytuj kod]

EU07 – siódemka
ET22 – byk
Pojazd Nazwy żargonowe
EU04 bezerka[17]
EP05 piątka, Czech[2], Czesio[18]
EU06 szóstka, Anglik[2]
EU07/EP07 siódemka[2], Anglik[1], bezerka, wysokie koła[17], czekoladka (w brązowym malowaniu)[19]
EU07A siódemka[2], turbosiódemka[20], asynchron
EP07-1001÷1069 siódemka[2], budyń[21]
EP08 ósemka[22], świnia[2]
EP09 dziewiątka, epoka[2]
EM10 krokodyl[23], kangurek
EU11 larwa[2]
ET21 kant, sputnik, telewizor, karton[2]
ET22 byk, Helmut[2], rekin (wersja z reflektorami w prostokątnych oprawach)[12]
ET40 bomba[24], bombowiec[17], czterdziestka[25], Czech[2]
ET41 jamnik, Bolek i Lolek, łamaniec[2]
ET42 Rusek, Czapajew[2]
EU44 Husarz[26]
EU45 Dispolok[27]
EU47 Hetman[28]
EL1, EL2, EL3 krokodyl[23]
2E Vickers[29]
182 rakan[30]
1822 Brennerlok[31]
ASF Adolf, Karolina, capek[1]

Lokomotywy spalinowe[edytuj | edytuj kod]

SM42 – stonka
ST44 – Gagarin, Iwan
Pojazd Nazwy żargonowe
JT42CWRM mamut
401Da kaczka, plankton
SM03 kaczka[2], kaczor[23]
SM30 trzydziestka[32]
SM31 trumna, szafa, polonez[3], smrodek[2]
SP32 papuga, odkurzacz, Rumun[2], zemsta Ceaușescu[33]
SM41 Węgier[9], smrodek[2]
SM42 stonka, Fablok[2], Łajka[16], wibrator[9], turbostonka[34] lub kiosk (po modernizacji)[35]
SU42 Polsat[3]
SP42 kaczka[23], kociołek[2], Łajka[36]
SM48 Tamara[2], jamnik (modernizacja do typu 15D/16D)[37]
ST40 Batman[38]
ST43 Rumun[2]
ST44 Gagarin[2], Iwan[39], Rusek[40], Taigatrommel[41], kołomna (dotyczy jednostek po modernizacji z zastosowaniem nowego silnika, wyprodukowanym w mieście o tej nazwie)[42]
SU45, SU46 Fiat[2], suka[12]
ČD 753(inne języki), 754(inne języki) okularnik, nurek[43][44]
BR232 Ludmiła[16]

Elektryczne zespoły trakcyjne i wagony silnikowe[edytuj | edytuj kod]

EN57 – kibel
EW58 – UFO, kolory
Pojazd Nazwy żargonowe
EN57 kibel[2] lub enka (ogólnie), żółtek[2], chińczyk, kanarek lub Minionek (od żółtego koloru w pierwotnym malowaniu)[45], tyk-tyk[9] lub tyku-tyku (charakterystyczna praca sprężarki), kibel de luxe (wersja z miękkimi siedzeniami)[2], ortopeda (wersja z plastikowymi, niewygodnymi siedzeniami)[46], babcia[47] (EN57-038 należący do Kolei Mazowieckich)
EN57-2001÷2078 kibel[2], spot, banan[48]
EN57KM kibel[2], chopper[49]
EN57 1900÷1953 kibel, kanciak[2]
EN57AL kibel, Alicja[50][51] Alina[52], Arbuz (w podlaskim malowaniu Polregio)
EN57AL-2101÷2121 kibel[2], tygrys, pomarańcza[53]
EN57 inne zmodernizowane kibel[2], turbokibel[54], banan
EN57 i pochodne wyeksportowane do Jugosławii Gomułka[55]
EN61 Pociąg Papieski (ze względu na kursowanie kolejowym szlakiem Jana Pawła II pomiędzy Krakowem a Wadowicami)[56]
EN71 kibel[23], jamnik, Gomułka (jednostka zmodernizowana po powrocie z Bałkanów)[57], żółwik (modernizacja EN71-045), długi kibel
ED72, ED73 kibel[23], Edek, eden[45], tyrystor (ED73), jedynak (ED73)
ED74 Edyta[58], Edek, asynchron
EN80 babcia[59]
EN94 akwarium[60], szklarnia[61] (jednostka prototypowa)
EN95 perła, gruszka[62], lalunia[63]
EN97 mrówa
EN100 Terminator, Predator, Lord Vader[64]
31WE Jaszczur[65]
EW90, EW91, EW92 modrak[66]
EW58 UFO, kolory (ze względu na różnorodność egzemplarzy)[67]
EW60 cudo
EN77 kaktus (żartobliwie od Acatus II)[68]
ED161 karp[69]
ED250 dziobak[70], galaktyczny dziobak (od kształtu czoła)[71]

Spalinowe zespoły trakcyjne i wagony silnikowe[edytuj | edytuj kod]

SN61 – Ganz, Clayton
Pojazd Nazwy żargonowe
SAx 90 luxtorpeda
SN61 Ganz (od silnika)[39], Clayton (od kotła grzewczego)[45], Madziar (od pochodzenia węgierskiego), wibrator[2]
SA106 pesobus[2], pesozłom (ze względu na awaryjność)
SA105 trapez[2], żelazko
SA108 podwójne żelazko
SA101, SA102 karton[72]
SN81, SA104, SA107, SA109 Kolzam[73], kolzłom (ze względu na awaryjność)
SA110 Helmut[74], niemcobus[75]
SA136 smerf[74]
SA139 rekin[76], dreamliner (ze względu na awaryjność)
VT627, VT628 niemcobus[75]
MR/MRD Duńczyk[77], mrówka[78]
Y lynette[79]
DSB MA lyntog[80], cygaro, srebrna strzała[81]
ČD 810 motorak[82]

Wagony osobowe[edytuj | edytuj kod]

Bdhpumn – Bohun
Pojazd Nazwy żargonowe
43A, 101A, 102A bonanza[17], ryflak[12]
120A bonanza[17]
Bdhpumn Bohun[17]
Bhp bipa (od poprzedniego oznaczenia)[17], kawa (malowanie oliwkowe), jajecznica (malowanie żółto-pomarańczowe)[2]

Tabor wąskotorowy[edytuj | edytuj kod]

WLs40 – wueleska
MBxd2 – Rumun
Pojazd Nazwy żargonowe
Kp4 kapeć (od oznaczenia)[83]
Las47 lasek[84]
Px48, Px49 peiks (od oznaczenia)[3]
Lxd2 Rumun (kraj pochodzenia)[12], Maybach (od nazwy producenta silnika), Henschel (od nazwy producenta silnika), rozpruwacz (ze względu na zawieszenie niszczące łuki)
Lyd1 Lidka[16], wueleska (od typu)[9]
Lyd2 Donald[45], Lidka[16], Rumun (kraj pochodzenia)[12]
WLs40 wueleska[9]
WLs50 wueleska[9]
WLs75 wueleska[9]
MBxd1 babcia
MBxd1 161-168, 1Mw Łajka[16]
MBxd2 Rumun[12], Ikarus (ze względu na silnik i skrzynię biegów), Hungar (podzespoły z Węgier), Raba (producent silnika)
Bxhpi Rumun[12]
3Aw Pafawag[3]

Nazwy stosowane za granicą[edytuj | edytuj kod]

Pojazd Nazwy żargonowe
Baureihe 119 DR (NRD) Karpatenschreck (z niem. Postrach Karpat), Ceaușescu Rache (z niem. Zemsta Ceaușescu - z uwagi na rumuńskie pochodzenie i awaryjność), U-Boot (od okrągłych okien bocznych)[85]
seria 2050 ÖBB (Austria) schnelle Franz (z niem. szybki Franciszek)[86]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Socjolekt kolejowy. „Świat Kolei”. 10/2005, s. 44. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Piotr Żmigrodzki. Uwagi o języku internetowej grupy dyskusyjnej miłośników kolei. „Język polski”. rocznik LXXXVI, zeszyt 2, s. 107–109, marzec-kwiecień 2006. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego. ISSN 0021-6941. [dostęp 2016-06-01]. (pol.). 
  3. a b c d e f Socjolekt kolejowy (7). „Świat Kolei”. 4/2006, s. 44. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  4. Piotr Piotrowski: Ciuchcia do liftingu. zary-zagan.regionalna.pl, 2013-07-05. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  5. Paweł Terczyński. Ok22. „Świat Kolei”. 1/1997, s. 10-16. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  6. Paweł Terczyński. Parowóz serii Os24. „Świat Kolei”. 6/1999, s. 12-17. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  7. Paweł Terczyński. Parowóz serii OKl27. „Świat Kolei”. 1/1998, s. 18-22. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  8. Paweł Terczyński. OKz32. „Świat Kolei”. 4/1997, s. 10-14. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  9. a b c d e f g h i j k Socjolekt kolejowy (9). „Świat Kolei”. 6/2006, s. 42. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  10. a b Stacja Sierpc w 1976 roku. sierpc.com.pl. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  11. Zbyszek Snusz: Parada Parowozów 2010 – fotorelacja. poznan.naszemiasto.pl, 2010-05-01. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  12. a b c d e f g h Socjolekt kolejowy (8). „Świat Kolei”. 5/2006, s. 44. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  13. Filip Bebenow: Kolejny pociąg specjalny – Pożegnanie Tr5-65!. Towarzystwo Przyjaciół Wolsztyńskiej Parowozowni, 2009-10-28. [dostęp 2022-01-06]. (pol.).
  14. Bodgan Pokropiński. Parowozy budowy amerykańskiej na PKP – seria Tr20. „Rynek Kolejowy”. 7-9/2010, s. 83-84. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.). 
  15. Michał Jerczyński: Weitzer przyjechał do Skierniewic. psmk.org.pl. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  16. a b c d e f g Socjolekt kolejowy (6). „Świat Kolei”. 3/2006, s. 44. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  17. a b c d e f g Socjolekt kolejowy (2). „Świat Kolei”. 11/2005, s. 43. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  18. Kurier Kolejowy, 'Czesio' już od 60 lat na torach - jubileusz lokomotywy EP05 [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2021-08-07].
  19. InfoRail: Przewozy Regionalne: Trzecia lokomotywa z TS Opole na szlaku. inforail.pl, 2012-06-18. [dostęp 2016-01-14]. (pol.).
  20. Nowe turbosiódemki pojadą wkrótce do Wrocławia. kurier-kolejowy.pl, 2014-06-05. [dostęp 2016-01-13]. (pol.).
  21. AB: „Złoto Renu” wróci do Polski w sierpniu. kurier-kolejowy.pl, 2013-07-24. [dostęp 2016-01-13]. (pol.).
  22. R. Boduszek. „Ósemki” we Wrocławiu. „Świat Kolei”. 2/1997, s. 4. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  23. a b c d e f Socjolekt kolejowy (5). „Świat Kolei”. 2/2006, s. 40. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  24. „Bomby” przechodzą do historii. kurier-kolejowy.pl, 2012-09-27. [dostęp 2016-01-13]. (pol.).
  25. Grzegorz Kotlarz. Przekazania „czterdziestek”. „Świat Kolei”. 11/2008, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  26. Paweł Terczyński. Lokomotywy EuroSprinter PKP Intercity S.A.. „Świat Kolei”. 1/2010, s. 12-15. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  27. Seweryn Dębski. Nowości z Olszynki. „Świat Kolei”. 6/2010, s. 3. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  28. Wojciech Śmiech. Traxx dla Kolei Mazowieckich. „Rynek Kolejowy”. 3/2011, s. 29. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.). 
  29. Państwowa Fabryka Wagonów Pafawag. W: Ryszard Rusak: Od Pafawagu do Bombardiera. 60 lat Państwowej Fabryki Wagonów Pafawag. Wyd. 1. Łódź: Emi-press, 2005, s. 40. ISBN 83-923083-0-1. (pol.).
  30. Jacek Chiżyński. Zabrzańskie „rakany” serii 182. „Świat Kolei”. 3/2009, s. 6. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  31. First „Brennerlok” Back On The Tracks. railvolution.net, 2015-02-28. [dostęp 2016-01-13]. (ang.).
  32. R. Boduszek. Nieatrakcyjne trzydziestki. „Świat Kolei”. 4/2000, s. 4-5. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  33. Pożegnanie „zemsty Ceauşescu” w Bieszczadach. old.przewozyregionalne.pl, 2009-10-10. [dostęp 2016-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-14)]. (pol.).
  34. PKP Intercity: Pierwsza „turbostonka” dla PKP Intercity. kurier-kolejowy.pl, 2014-06-12. [dostęp 2016-01-13]. (pol.).
  35. 235 ton na 24 osiach – nietypowy transport na Pomorzu Środkowym. gryf24.pl. [dostęp 2016-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-24)]. (pol.).
  36. Łajką z „półbipiem”. pajpress.pl. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  37. Kolejny „jamnik” w spółce. „Szerokim Torem”. 4/2012, s. 3. Zamość: PKP LHS sp. z o.o.. ISSN 2084-9974. (pol.). 
  38. Summer LHS Camp 2012. „Szerokim Torem”. 3/2012, s. 19. Zamość: PKP LHS sp. z o.o.. ISSN 2084-9974. (pol.). 
  39. a b Socjolekt kolejowy (4). „Świat Kolei”. 1/2006, s. 44. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  40. Lokomotywa spalinowa, a jedzie na prąd!ę. fakt.pl, 2015-05-03. [dostęp 2016-01-16]. (pol.).
  41. Hans Müller, Andreas Stange, Die Baureihe V 200. Die Geschichte der »Taigatrommel«, Freiburg: EK-Verlag, 1997, ISBN 3-88255-201-8 (niem.).
  42. Kolejowy KOMIS, Encyklopedia: ST44 [online], Kolejowy KOMIS [dostęp 2022-06-23] (pol.).
  43. Piotr Kilanowski. Lokomotywy spalinowe serii T478.3 kolei ČSD. „Świat Kolei”. 6/2015, s. 32-37. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  44. AB, Cztery „okularniki” trafią do eksploatacji w PKP IC [online], kurier-kolejowy.pl, 28 maja 2014 [dostęp 2016-01-13] (pol.).
  45. a b c d Socjolekt kolejowy (3). „Świat Kolei”. 12/2005, s. 46. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  46. gb: Czy znasz slang kolejarzy? Zobacz, jak na kolei jest wesoło (galeria). expressilustrowany.pl, 2011-12-30. [dostęp 2016-01-13]. (pol.).
  47. Na wycieczce z „Babcią”, czyli o EN57 038 Kolei Mazowieckich [online], Koleje Mazowieckie, 27 listopada 2020 [dostęp 2021-10-21] (pol.).
  48. Marek Synowiecki: Najdłuższa seria nowoczesnej Europy…. rynek-kolejowy.pl, 2013-07-04. [dostęp 2016-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-01)]. (pol.).
  49. Zespoły trakcyjne serii EN57 z silnikami asynchronicznymi. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe kolei polskich 1991–2013. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2014, s. 256-265, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-6-4. (pol.).
  50. Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2022-06-14].
  51. Marek Jaszczyński, Polregio chce kupić używane, ale całkowicie zmodernizowane pociągi [online], Głos Szczeciński, 17 lipca 2020 [dostęp 2022-06-14] (pol.).
  52. "Aliny" na torach, czyli ostatnia modernizacja EN57 w Kolejach Mazowieckich. [online], Koleje Mazowieckie, 11 grudnia 2020 [dostęp 2022-06-14] (pol.).
  53. InfoRail: Przewozy Regionalne: Zamieniliśmy buraka w pomarańczę. inforail.pl, 2015-10-22. [dostęp 2015-10-28]. (pol.).
  54. Marcin Hermna: Żółtek lepszy od Pendolino. gb.pl, 2015-01-03. [dostęp 2016-01-13]. (pol.).
  55. Zespoły czterowagonowe typu 5B/6B i pochodne, serie PKP: EN71, ED72 i ED73. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe PKP 1945–1990. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2012, s. 246-257, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-3-3. (pol.).
  56. "Pociąg Papieski" znowu jeździ po powiecie [online], wadowiceonline.pl [dostęp 2020-01-03] (pol.).
  57. Konrad Majszyk: „Gomułka” zabierze pasażerów. zw.com.pl, 2010-01-21. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  58. jm: Pierwsza Edyta już jeździ w nowych barwach. rynek-kolejowy.pl, 2014-03-03. [dostęp 2016-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-03)]. (pol.).
  59. MSMS: Pokaz zabytkowego wagonu EKD. wiadomosci.wpr24.pl, 2010-04-28. [dostęp 2016-01-07]. (pol.).
  60. Wagony serii EN94 Warszawskiej Kolei Dojazdowej. „Model z kartonu? Tak!”. 2-3/2002, s. 2. Sochaczew: Delta-te. ISSN 1640-6389. (pol.). 
  61. Ostatnie chwile starych wagoników (ok. 1970). W: Szymon Kucharski: Stary Pruszków. Pruszków: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza w Pruszkowie, 2010, s. 79. ISBN 978-83-62144-06-8. [dostęp 2016-01-04]. (pol.).
  62. Anna Sołtysiak: W poszukiwaniu „perły”. wpr24.pl, 2015-02-08. [dostęp 2016-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-13)]. (pol.).
  63. Karol Trammer. Życie po życiu. „Z Biegiem Szyn”. 5 (20) wrzesień-październik 2005. s. 8. Warszawa. ISSN 1896-4079. [dostęp 2016-04-20]. (pol.). 
  64. Karolina Gontarczyk: Rewolucja na WKD coraz bliżej (foto). zachodniemazowsze.info, 2016-03-28. [dostęp 2016-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-30)]. (pol.).
  65. Kurier Kolejowy, Jaszczury, czyli pociągi Impuls 31WE dla Kolei Dolnośląskich [online], Kurier Kolejowy [dostęp 2022-01-06].
  66. Nasza historia. skm.pkp.pl. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  67. Zespoły trójwagonowe typu 3WE serii EW58. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe PKP 1945–1990. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2012, s. 258-266, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-3-3. (pol.).
  68. Zespoły trakcyjne 32WE Acatus II. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe kolei polskich 1991–2013. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2014, s. 207-211, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-6-4. (pol.).
  69. Tomáš Kuchta, Jaromír Pernička. Uncertainties Over German Link DMUs Continue. „Railvolution”. 1/2017, s. 5. Praga: Railway Builder. ISSN 1804-3429. (ang.). 
  70. Jak zapełnić Pendolino? [online], www.polityka.pl [dostęp 2015-12-23].
  71. Stefan Akira Jarecki. Pomoc na zakup „galaktycznego dziobaka”. „Rynek Kolejowy”. 7/2014, s. 68-70. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.). 
  72. Paweł Wolny, Zapomniane linie kolejowe: Linia nr 214. Somonino – Kartuzy [online], Wolna Droga [dostęp 2022-02-16].
  73. Kacper Fiszer: Autobusem do Opoczna… i co dalej?. kurier-kolejowy.pl, 2013-03-12. [dostęp 2016-01-15]. (pol.).
  74. a b Bohdan Jędrzejewski. Pociągi spalinowe w Zachodniopomorskiem. „Świat Kolei”. 1/2011, s. 14-15. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  75. a b Karol Wach: SA110+SA112 i – czyli „niemcobusy” na polskich szlakach kolejowych. inforail.pl, 2006-02-20. [dostęp 2016-01-14]. (pol.).
  76. Spalinowy zespół trakcyjny 223M Link. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe kolei polskich 1991–2013. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2014, s. 142-147, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-6-4. (pol.).
  77. Dariusz Kalinowski. Spalinowe zespoły trakcyjne MR/MRD (2). „Świat Kolei”. 8/2014, s. 12-19. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.). 
  78. Mały Słownik Żargonu Kolejowego, Urząd Transportu Kolejowego, Warszawa 2020, ISBN 978-83-65709-56-1.
  79. Marek Graff. Spalinowe zespoły trakcyjne serii MR + MRD i Y. „Technika Transportu Szynowego”. 5/2013, s. 30-33. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829. (pol.). 
  80. Lubuska Kolej Regionalna. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe kolei polskich 1991–2013. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2014, s. 11-19, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-6-4. (pol.).
  81. Michał Grobelny. LKR – pierwszy przewoźnik samorządowy w Polsce. „Rynek Kolejowy”. 12/2009, s. 67-68. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor. ISSN 1644-1958. (pol.). 
  82. Wagony spalinowe obcych zarządów obsługujące połączenia transgraniczne. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe kolei polskich 1991–2013. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2014, s. 297-307, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-6-4. (pol.).
  83. M. Ciesielski: Powrót „kapcia” na BKL!, „Świat Kolei” nr 2/2012, s. 7
  84. Michał Jerczyński: 10 lat Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, „Świat Kolei” nr 11/2007, s. 18
  85. Ryszard Rusak: Lokomotywy spalinowe serii 119 DR, "Świat Kolei" nr 6/2013, s.34
  86. Ryszard Rusak: Lokomotywy spalinowe serii 2050 kolei ÖBB, "Świat Kolei" nr 10/2013, s.36

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]