Żeglce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żeglce
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

krośnieński

Gmina

Chorkówka

Liczba ludności (2014-12-31)

1076[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-458[3]

Tablice rejestracyjne

RKR

SIMC

0347726[4]

Położenie na mapie gminy Chorkówka
Mapa konturowa gminy Chorkówka, u góry znajduje się punkt z opisem „Żeglce”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Żeglce”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Żeglce”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Żeglce”
Ziemia49°39′35″N 21°39′08″E/49,659722 21,652222[1]
Strona internetowa

Żeglcewieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka[4].

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Częstochowskiej należącej do dekanatu Krosno III w archidiecezji przemyskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Żeglce[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0347732 Debrza część wsi
0347749 Kolanówka część wsi
0347755 Młyniska część wsi
0347761 Zadwór część wsi
0347778 Zręcka Ulica część wsi

Historia Żeglec[edytuj | edytuj kod]

W XI wieku Żeglce należały do wsi szlacheckich na terenie przylegającym do Krosna. Tereny te mocno zniszczyły i wyludniły najazdy tatarskie w latach 1259-1260 i 1287-1288. Następnie wieś dostała się w posiadanie rycerskiej rodziny Bogoriów. W 1374, po śmierci Mikołaja Bogoria (12911338) herbu Bogoria, wojewody krakowskiego, doradcy Władysława Łokietka, tereny te zagarnął spokrewniony z nim Paszek Bogoria z Wiśniowej lub ze Skotnik. W dokumentach z 1392 został wymieniony bezimiennie sołtys z Żeglec, a w latach 13971427 sołtysem był Grzegorz. W 1412 i 1419 Paszko Bogoria zabezpieczył na rzecz swojej żony Jadwigi Bogoria posag, m.in. wieś Żeglec. W 1410 mieszkańcy tych terenów wraz z Kobylańskimi wzięli udział w Bitwie pod Grunwaldem. W 1418 właścicielem tej wsi był Stanisław Tharnski, który zasłynął w tej bitwie.

W 1474 wieś została spalona przez najazd węgierski. W trzy lata potem, w 1477, sołtys Stanisław, sprzedał Żeglce za 100 grzywien Mikołajowi Jaworskiemu. W latach 14801481 dziedzicem był Jan Kolanowski. Za 80 grzywien zastawił 7 kmieci Stanisławowi z Bieniątek. Bankrutujący Piotr ze Skotnik - właściciel Żeglec, zastawił w 1489 połowę swego dziedzictwa w Żeglcach i połowę Chorkówki Janowi Targowickiemu z Targowisk autorowi Rocznika. W 1501 odstąpili ten klucz bracia - Jan Targowicki herbu Tarnawa, Andrzej Targowicki i Marcin Targowicki - siostrze Helenie. W 1581 właścicielem Żeglec był Wojciech Dłuski, a w 1616 Żeglce, zwane także Że-chce, przejęła rodzina Czykowskich. Właścicielami wsi byli bracia: Krzysztof Czykowski i Hieronim Czykowski oraz ich siostry: Anna, żona Jana Bogusza, Magdalena i Jadwiga, obie niezamężne. W 1657 Żeglce ponownie zostały zniszczone przez najad węgierski.

W latach 17681772 miejscowi wspierali Konfederatów barskich. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku Żeglce należały do barona [potrzebny przypis] Onufrego Zygmuntowskiego herbu Prawdzic, a po jego śmierci do Szymona i Marii Zygmuntowskich. W 1819 nabył dwa majątki koło Krosna (Zręcin i Bóbrkę) Rudolf Klobassa pochodzący z Moraw, wyższy urzędnik salinarny w Drohobyczu. W 1848 jego syn Karol Klobassa-Zrencki, właściciel Zręcina, który wspierał powstanie krakowskie i wspólnie z Ignacym Łukasiewiczem i Tytusem Trzecieskim założył pierwszą na świecie spółkę naftową, poślubił Ludwikę Zygmuntowską, córkę Marii i Szymona. Około połowy XIX wieku staraniem Karola Klobassy wybudowany został w Żeglcach dwór, murowany z cegły (wcześniejszy był drewniany) na planie prostokąta. Żona Karola Klobassy, Maria Zygmuntowska, oddała Żeglce jako wiano swej córce i wieś przeszła w posiadanie rodziny Klobassów-Zrenckich. Małżeństwo to trwało tylko 6 lat. 5 lutego 1854 Ludwika zmarła mając 33 lata na złośliwą puchlinę. Jej ciało zostało zabalsamowane woskiem, złożone w kryształowej trumnie [potrzebny przypis], a następnie w kaplicy należącej do krewnych ze strony jej ojca. Po nim odziedziczył miejscowość Wiktor Klobassa-Zrencki, a po jego śmierci Karol Klobassa-Zrencki (junior). Od 1878 istniała w Żeglcach szkoła, odgrywająca duża rolę w kształtowaniu postaw patriotycznych, tak że mieszkańcy chętnie brali udział wyzwalaniu Ojczyzny i wojnie z bolszewikami w 1920.

W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców Żeglec straciło życie biorąc udział w walkach w 1939 oraz w oddziałach partyzanckich, m.in. w ataku na dwór policji hitlerowskiej w Chorkówce i w akcji AK w Bóbrce. Działał tu Pluton AK nr 39. W czasie obławy z rąk Niemców w Żeglcach 3 maja 1944 zginął Kazimierz Czuchra "Ziuk" należący do AK OP-15.

Po wejściu wojsk sowieckich, ppor. Marian Szpil "Jarowicz" dow. Plutonu nr 39 w Żeglcach z AK OP-15 został aresztowany przez NKWD i wywieziony na Sybir, skąd wrócił z mocno zniszczonym zdrowiem.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • Pozostałości zabytkowego dworu zbudowanego około połowy XIX wieku przez Karola Klobassę, murowany z cegły (wcześniejszy był drewniany), na planie prostokąta, z alkierzem od wschodu, dwutraktowy, otynkowany, frontem zwrócony na wschód, o trójosiowej elewacji frontowej, z profilowanym gzymsem podokapowym i nadokiennikami, z dachem czterospadowym krytym dachówką.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Z dziejów osad wiejskich regionu krośnieńskiego., [w:] Studia z dziejów miasta i regionu., pod red. J. Garbacika, Kraków 1973, t. II, s. 417-418.
  • W. Sarna [1898]; Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym, Przemyśl, s.428-429.
  • E. Śnieżyńska-Stolotowa, F. Stolot [red.]; Katalog zabytków sztuki w Polsce – województwo krośnieńskie, Warszawa, PAN, 1977, t. I, s. 167.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163490
  2. Strona urzędu gminy - statystyka. [dostęp 2016-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1620 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Rejestr TERYT
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]