Żmija łąkowa

Żmija łąkowa

Vipera ursinii
(Bonaparte, 1835)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Rodzina	żmijowate
Podrodzina	żmije
Rodzaj	Vipera
Gatunek	żmija łąkowa
Synonimy
Pelias Ursinii Bonaparte, 1835 Acridophaga uralensis Reuss, 1925 Vipera ursinii wettsteini Knöpfler & Sochurek, 1955 Vipera (Pelias) ursinii — Venchi & Sindaco, 2006 Vipera (Acridophaga) ursinii — Sos, 2008
Podgatunki
4 podgatunki – zobacz opis w tekście
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
narażony na wyginięcie

Żmija łąkowa (Vipera ursinii) – gatunek jadowitego węża z rodziny żmijowatych (Viperidae).

Zasięg występowania

Występuje w Europie. Zasięg ma nieciągły charakter. Można ją spotkać w południowo-wschodniej Francji, centralnej części Półwyspu Apenińskiego, od Chorwacji po Albanię i Macedonię Północną, a także na Węgrzech i w Rumunii. Wymarła w Austrii oraz prawdopodobnie w Bułgarii, Mołdawii i Ukrainie.

Podgatunki

Wyróżnia się cztery podgatunki:

• Vipera ursinii macrops (Méhely, 1911) – Bałkany, w tym Czarnogóra;
• Vipera ursinii moldavica Nilson, Andrén & Joger, 1993 – Rumunia, Bułgaria, Mołdawia;
• Vipera ursinii rakosiensis Méhely, 1893 – wschodnia Austria, Węgry, Słowenia, Chorwacja, Serbia, południowa Rumunia, północna Bułgaria;
• Vipera ursinii ursinii (Bonaparte, 1835) – środkowe Włochy.

Kilka taksonów klasyfikowanych dawniej jako podgatunki Vipera ursinii zyskało rangę odrębnych gatunków: Vipera anatolica, Vipera eriwanensis (wraz z V. e. ebneri jako podgatunkiem), Vipera graeca i Vipera renardi.

Cechy charakterystyczne

Gatunek jadowity. Posiada nieduże zęby jadowe i niewielką w porównaniu z innymi żmijami toksyczność jadu, w związku z czym jej ukąszenie nie stanowi zagrożenia dla człowieka (nie odnotowano do tej pory przypadków śmiertelnych). Zalecana jest jednak ostrożność. Jej ukąszenie może spowodować miejscowy paraliż, obrzmienia i ból.

Wygląd

Ciało krępe, masywne. Grzbiet ciała u tego gatunku ma kolor jasnoszary, żółtoszary, oliwkowy, zielonoszary, żółty lub jasnokasztanowobrązowy z ciemną (czarną, szarą lub zielonkawą) falistą linią (zygzakiem) przebiegającą wzdłuż. Na głowie znajduje się czarny rysunek, kształtem przypominający motyla, składający się z kilku symetrycznie ułożonych plam. Na bokach ciała występują czarne, niewyraźne, drobne plamki. Żmije te osiągają długość od 35 cm do 50 cm. Samice są nieco większe od samców.

Głowa wyodrębniona z tułowia, spłaszczona, pysk tępo zakończony. Oczy są żółte lub pomarańczowe z ciemną, pionową źrenicą.

Biotop

Gatunek ten zasiedla zarówno wyżyny jak i niziny, można ją też spotkać w górach. Preferuje tereny o charakterze stepowym, często zasiedla trawiaste zbocza gór, jednak można spotkać ją też na łąkach, lasostepach, nad brzegami mórz i rzek.

Prowadzi naziemny tryb życia. Aktywna w dzień, unika dużych upałów i słońca. Na noc skrywa się w norach gryzoni lub szczelinach skalnych. Sen zimowy trwa zazwyczaj od października do marca lub kwietnia.

Pokarm

Owady, pająki, jaszczurki, małe gryzonie, noworodki mysie i pisklęta małych ptaków. Owady uśmierca jadem, zaś kręgowce często połyka jeszcze żywe.

Zagrożenie

Słabo jadowita i płochliwa.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową osiąga w wieku trzech lat. Jest gatunkiem jajożyworodnym. Gody następują wkrótce po wybudzeniu się żmij ze snu zimowego. Samce toczą ze sobą rytualne walki, oplatając się wokół siebie. Unoszą górne części i każdy z nich próbuje przygnieść rywala do ziemi. Samica rodzi od 8–15 młodych o długości 11–17 cm.

Uwagi

Żmija bardzo podobna do innego europejskiego gatunku – żmii zygzakowatej.

Bibliografia

• W. Jaroniewski, – ATLAS Jadowite węże świata
• Arnold E.N., Burton J. A. (1992) – A Field Guide to the Reptiles and Amphibians of Britain and Europe.