Żmija łąkowa
Vipera ursinii[1] | |||
(Bonaparte, 1835) | |||
![]() | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
żmija łąkowa | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
![]() |
Żmija łąkowa (Vipera ursinii) – gatunek jadowitego węża z rodziny żmijowatych (Viperidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Europie. Zasięg ma nieciągły charakter. Można ją spotkać w południowo-wschodniej Francji, centralnej części Półwyspu Apenińskiego, od Chorwacji po Albanię i Macedonię Północną, a także na Węgrzech i w Rumunii. Wymarła w Austrii oraz prawdopodobnie w Bułgarii, Mołdawii i Ukrainie[3][4].
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się cztery podgatunki[2]:
- Vipera ursinii macrops (Méhely, 1911) – Bałkany, w tym Czarnogóra;
- Vipera ursinii moldavica Nilson, Andrén & Joger, 1993 – Rumunia, Bułgaria, Mołdawia;
- Vipera ursinii rakosiensis Méhely, 1893 – wschodnia Austria, Węgry, Słowenia, Chorwacja, Serbia, południowa Rumunia, północna Bułgaria;
- Vipera ursinii ursinii (Bonaparte, 1835) – środkowe Włochy.
Kilka taksonów klasyfikowanych dawniej jako podgatunki Vipera ursinii zyskało rangę odrębnych gatunków: Vipera anatolica, Vipera eriwanensis (wraz z V. e. ebneri jako podgatunkiem[5]), Vipera graeca i Vipera renardi[4].
Cechy charakterystyczne
[edytuj | edytuj kod]Gatunek jadowity. Posiada nieduże zęby jadowe i niewielką w porównaniu z innymi żmijami toksyczność jadu, w związku z czym jej ukąszenie nie stanowi zagrożenia dla człowieka (nie odnotowano do tej pory przypadków śmiertelnych). Zalecana jest jednak ostrożność. Jej ukąszenie może spowodować miejscowy paraliż, obrzmienia i ból.
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Ciało krępe, masywne. Grzbiet ciała u tego gatunku ma kolor jasnoszary, żółtoszary, oliwkowy, zielonoszary, żółty lub jasnokasztanowobrązowy z ciemną (czarną, szarą lub zielonkawą) falistą linią (zygzakiem) przebiegającą wzdłuż. Na głowie znajduje się czarny rysunek, kształtem przypominający motyla, składający się z kilku symetrycznie ułożonych plam. Na bokach ciała występują czarne, niewyraźne, drobne plamki. Żmije te osiągają długość od 35 cm do 50 cm. Samice są nieco większe od samców.
Głowa wyodrębniona z tułowia, spłaszczona, pysk tępo zakończony. Oczy są żółte lub pomarańczowe z ciemną, pionową źrenicą.
Biotop
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten zasiedla zarówno wyżyny jak i niziny, można ją też spotkać w górach. Preferuje tereny o charakterze stepowym, często zasiedla trawiaste zbocza gór, jednak można spotkać ją też na łąkach, lasostepach, nad brzegami mórz i rzek.
Prowadzi naziemny tryb życia. Aktywna w dzień, unika dużych upałów i słońca. Na noc skrywa się w norach gryzoni lub szczelinach skalnych. Sen zimowy trwa zazwyczaj od października do marca lub kwietnia.
Pokarm
[edytuj | edytuj kod]Owady, pająki, jaszczurki, małe gryzonie, noworodki mysie i pisklęta małych ptaków. Owady uśmierca jadem, zaś kręgowce często połyka jeszcze żywe.
Zagrożenie
[edytuj | edytuj kod]Słabo jadowita i płochliwa.
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Dojrzałość płciową osiąga w wieku trzech lat. Jest gatunkiem jajożyworodnym. Gody następują wkrótce po wybudzeniu się żmij ze snu zimowego. Samce toczą ze sobą rytualne walki, oplatając się wokół siebie. Unoszą górne części i każdy z nich próbuje przygnieść rywala do ziemi. Samica rodzi od 8–15 młodych o długości 11–17 cm.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Żmija bardzo podobna do innego europejskiego gatunku – żmii zygzakowatej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Vipera ursinii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f P. Uetz & J. Hallermann, Vipera ursinii, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-06-14] (ang.).
- ↑ a b Vipera ursinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b R. Midtgaard , Genus Vipera, [w:] RepFocus – A Survey of the Reptiles of the World [online] [dostęp 2025-06-14] (ang.).
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann, Vipera eriwanensis, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-06-14] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- W. Jaroniewski, – ATLAS Jadowite węże świata
- Arnold E.N., Burton J. A. (1992) – A Field Guide to the Reptiles and Amphibians of Britain and Europe.