Żużela
50°25′30″N 18°00′24″E/50,425000 18,006667| wieś | |
 Widok wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
508 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-341[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0497383 |
Położenie na mapie gminy Krapkowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°25′30″N 18°00′24″E/50,425000 18,006667[1]
| |
| Strona internetowa | |
Żużela (niem. Zuzella[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice.
Wieś zajmuje 8,57 km²[4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi od wyrazu żużel. Susela (1195), Czuczchel (1283), Schuzie (1534) Zuzella (1784). W latach 1936-1945 miejscowość nosiła nazwę Schlacken[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś wymieniana już w 1195 r., kiedy to biskup Jarosław nadał wieś cystersom. Prawdopodobnie główna wieś początkowo znajdowała się w miejscu dzisiejszej części wsi - Bąkowa, gdzie znajdowała się także przystań na Odrze. W 1283 r. wieś należy do klasztoru Norbertanek w Czarnowąsach. W kolejnych latach będą trwały spory pomiędzy klasztorem a książętami o m.in. Żużelę. Wioska, jak wiele w okolicy, zostaje zniszczona przez husytów. Odbudowywany, po husytach, majątek klasztoru, podupada ponownie w wyniku wojny trzydziestoletniej, na szczęście stosunkowo szybko się z tego podnosi. W 1784 r. istnieje folwark i dwór. W 1810 r. po kasacie zakonu, majątek przechodzi na własność państwa, a następnie w ręce rodu von Haugwitz. W 1845 r. we wsi funkcjonuje szkoła (od 1829 r.), młyn wodny, gospoda, browar, gorzelnia i kuźnia. W 1851 r. powstaje nowy budynek szkoły. W wyniku rosnącej liczby uczniów, w 1915 r. szkoła zostaje rozbudowana. Od 1950 miejscowość należy do województwa opolskiego. Sołectwo dotyka powódź z 1997 r.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0497390 | Bąków | część wsi |
Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Buchciołrzy[7].
Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]
- 1679 r. - ok. 100 (wcześniej liczyła więcej, wynik wojny trzydziestoletniej)
- 1845 r. - 578
- 1855 r. - 625
- 1861 r. - 717
- ok. 1870 r. - 852
- 1912 r. - 977
- lata. 30 XX w. - ponad 1000
- 1979 r. - 725
- 1998 r. - 625
- 2002 r. - 562
- 2005 r. - 569
- 2009 r. - 577
- 2011 r. - 578[8]
- 2018 r. - 540
- 2019 r. - 528[9].
Zabytki/Ciekawe miejsca[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[10]:
- dwór, z trzeciej ćw. XIX w.
Inne obiekty:
- 2 osady z epoki kamienia
- 2 osady z epoki żelaza
- Żywocickie łęgi (obszar natura 2000)
- Kapliczka przy drodze do Krapkowic, pocz. XIX w.
- Kapliczka-dzwonnica w centrum wsi, poł. XIX w.
- Kapliczka, 1935 r.
- Krzyż przy drodze do Brożec, 1913 r.
- Krzyż, 1912 r.
- Krzyż, 1892 r.
- Kapliczka na Bąkowie, 1865 r./1927 r., obok kapliczki znajduje się tez krzyż[11].
- Kaplica-mauzoleum rodziny Gädecke w zespole dworskim, ul. Krapkowicka (w parku)
- Obora w zespole dworsko-folwarcznym, ul. Krapkowicka 4
- Zajazd, ul. Krapkowicka 6
- Poczta, ul. Krapkowicka 39
- Kuźnia, ul. Krapkowicka 85
- Dawna szkoła, ul. Szkolna 1
- Dawna szkoła/przedszkole, ul. Szkolna 3.
Instytucje[edytuj | edytuj kod]
W wiosce znajduje się m.in. sklep, biblioteka, OSP i Centrum Kultury TSKN[4].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Wieś przynależy do parafii rzymskokatolickiej w Brożcu[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
O. Henryk Kałuża SVD ,,Dzieje Parafii Brożec i Okolic'', Brożec - Nysa 2009, s. 136-151
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164364
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1629 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 104.
- ↑ a b Żużela - czytaj więcej - Gmina Krapkowice [online], krapkowice.pl [dostęp 2020-07-07] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”.
- ↑ Wieś Żużela w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-07] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ RAPORT O STANIE GMINY KRAPKOWICE - Gmina Krapkowice [online], bip.krapkowice.pl [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 51.
- ↑ Żużela i Bąków | Parafia Brożec [online], parafia.brozec.pl [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Parafia Brożec | Parafia Rzymskokatolicka Wszystkich Świętych w Brożcu [online], parafia.brozec.pl [dostęp 2020-07-07].
- Siedziba gminy: Krapkowice
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
