Żylica (rzeka)
 Żylica w Łodygowicach (2020) | ||||||||||
| Kontynent | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | ||||||||||
| Województwo | ||||||||||
| Lokalizacja | ||||||||||
| Rzeka | ||||||||||
| Długość | 21,98 km | |||||||||
| Źródło | ||||||||||
| Miejsce | na północnych stokach Malinowa i Przełęczy Salmopolskiej | |||||||||
| Wysokość |
900 - 940 m n.p.m. | |||||||||
| Współrzędne | ||||||||||
| Ujście | ||||||||||
| Recypient | ||||||||||
| Miejsce | Zarzecze | |||||||||
| Wysokość |
341,5 m n.p.m.[1] | |||||||||
| Współrzędne | ||||||||||
| Szlak | ||||||||||
| ||||||||||
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | ||||||||||
Położenie na mapie Polski  | ||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | ||||||||||
Żylica (Żylca, Żylcza[2]) – rzeka, lewostronny dopływ Soły[3] o długości 21,98 km[4].
Rzeka płynie w Beskidzie Śląskim i w Kotlinie Żywieckiej. Jej źródła znajdują się na wysokości 900 - 940 m n.p.m. na północnych stokach Malinowa i Przełęczy Salmopolskiej, na terenie Szczyrku Salmopola. Początkowo, na terenie przysiółka Salmopol, płynie w kierunku północnym. Następnie spływa przez Szczyrk w kierunku północno-wschodnim, oddzielając masyw Skrzycznego na południu od masywu Klimczoka na północy. Po opuszczeniu gór, już na płaskich terenach Kotliny Żywieckiej, Żylica skręca na wschód. Po przecięciu północnej części Kotliny w Łodygowicach, u podnóży Beskidu Małego, Żylica skręca na południowy wschód i na wysokości 341 m n.p.m. uchodzi do Jeziora Żywieckiego w Zarzeczu, nieco na północ od przystanku kolejowego Pietrzykowice Żywieckie.
Żylica jest rzeką niebezpieczną i kapryśną.[potrzebny przypis] Wielokrotnie jej wody wylewając dokonywały znacznych zniszczeń w dolnej części Szczyrku i na terenie Kotliny Żywieckiej. W czasie największej współczesnej powodzi w tym rejonie, w 1958 r., poziom jej wody w Rybarzowicach osiągnął aż 310 cm. W czasie powodzi w 1970 r. rzeka zniszczyła większość mostów w swej dolinie, uszkodziła most kolejowy w Łodygowicach i rozmyła na szerokość kilkudziesięciu metrów przyczółek betonowego mostu drogowego w Zarzeczu. Szerokość jej łożyska u ujścia do Jeziora Żywieckiego wynosiła wówczas blisko 200 m.[potrzebny przypis] Obecnie koryto Żylicy w znacznej części jest uregulowane.
Od kilkuset lat wody Żylicy były wykorzystywane przez człowieka. Była ona jedną z "najpracowitszych" rzek polskich Beskidów[potrzebny przypis]: w XIX w. na przestrzeni niespełna 18 km jej wody wprawiały w ruch ok. 30 kół wodnych, napędzających urządzenia mechaniczne młynów, tartaków, foluszów, papierni itp. zakładów na terenie Szczyrku, Buczkowic, Rybarzowic i Łodygowic. Rzeka napędzała także maszyny fabryki mebli giętych J. Kubicy w Buczkowicach i fabryki sukna A. Zipsera w Łodygowicach. W XVIII i XIX w. w okresie przyborów wód używano Żylicy również do spławiania drewna z lasów salmopolskich do tartaku w Buczkowicach.
Pochodzenie nazwy tej rzeki nie jest jednoznaczne. Źródła podają, że pochodzi od nazwy głównej żyły, do której podobna jest rzeka, bowiem spływa do niej wiele potoków i strumieni. Żylica była dwunastą rzeką państwa łodygowickiego. Natomiast według przekazów ustnych nazwa rzeki pochodzi od życia.[potrzebny przypis]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Żylica na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-07-14].
- ↑ Żylica, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-11-15].
- ↑ Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (red.), Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnowicz-Pawłowska i inni, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 337, ISBN 83-239-9607-5 (pol.).
- ↑ Żylica na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-07-14].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barański Mirosław: "Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy", Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa 1995, ISBN 83-7005-360-2;