12 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)

12 Pułk Piechoty
	Historia
Państwo	Księstwo Warszawskie
Sformowanie	1806
	Dowódcy
Pierwszy	płk Stanisław Poniński
Ostatni	płk Maciej Wierzbiński
	Organizacja
Dyslokacja	Kościan; Rawicz, a od IX 1808 Toruń
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	3 Dywizja; 18 Dywizja - 1812

12 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

Sformowany w 1806 roku w Kościanie w Poznańskiem. Po zakończeniu działań bojowych, zgodnie z rozkazem z 10 sierpnia 1807, 12 pułk piechoty płk. Ponińskiego stanął garnizonem w Rawiczu^[2]. Pod koniec 1809 roku pułk liczył 2614 żołnierzy^[3]. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy^[4].

Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 3 Dywizji^[4].

W czasie przygotowań do inwazji na Rosję 1812 roku pułk włączony został w strukturę 18 Dywizji Ludwika Kamienieckiego z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego^[5].

Po przegranej kampanii rosyjskiej 1812 roku, powtórnie odtworzono pułk w składzie dwóch batalionów po 700 żołnierzy. Wszedł w skład 26 Dywizji dowodzonej przez Ludwika Kamienieckiego. Komendę nad pułkiem przejął płk Maciej Wierzbiński^[6].

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Krakowie^[7]. Pułk nie został jednak odtworzony, bowiem etat armii Królestwa Polskiego przewidywał tylko 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty sformowano dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 roku nakładał obowiązek ich organizowania na władze wojewódzkie. W województwie sandomierskim tworzony był 2 Pułk Województwa Sandomierskiego przemianowany później na 12 pułk piechoty liniowej^[8].

Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]

Pułkiem dowodzili^[9]:

płk Stanisław Poniński,
płk Ignacy Zieliński (1 kwietnia 1807),
płk Jan Weyssenhoff (29 lipca 1808),
płk Maciej Wierzbiński (25 maja 1812).

Walki pułku[edytuj | edytuj kod]

Pułk brał udział w walkach w okresie pierwszej wojny polskiej 1807 roku, wojny polsko-austriackiej, inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.

Bitwy i potyczki^[9]:

Tczew (23 lutego 1807),
Gdańsk i Frydland (obecnie Prawdinsk) (14 czerwca 1807),
Grochów (25 kwietnia 1809),
Góra (3 maja 1809),
Zamość, Sandomierz, Jedlińsk (11 czerwca 1809),
Smoleńsk (17 sierpnia 1812),
Możajsk (5 i 7 września 1812),
Czeryków (29 września 1812),
Woronów (2 października 1812),
nad Berezyną (28 listopada 1812),
Wachau (16 października 1813),
Lipsk (18 i 19 października 1813).

Mundur[edytuj | edytuj kod]

Przepis ubiorczy z 3 września 1810 roku nie doprowadził jednak do całkowitego ujednolicenia munduru piechoty. Niektóre pułki dość znacznie różniły się od ustaleń regulaminowych^[a]. W 12 pułku piechoty były to bermyce gładkie z białymi kordonami^[10].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Różnice przedstawione przez Gembarzewskiego na podstawie ówczesnych rysunków, rachunków i innych dokumentów pułkowych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zych 1961 ↓, s. 22.
↑ Wróblewski 2002 ↓, s. 169.
↑ Zych 1961 ↓, s. 207.
↑ ^a ^b Wimmer 1978 ↓, s. 439.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 444.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 446.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 455.
↑ Gembarzewski 1925 ↓, s. 73.
↑ ^a ^b Gembarzewski 1925 ↓, s. 56.
↑ Askenazy i Gembarzewski 2003 ↓, s. 109.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Wiesław Wróblewski: Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny AON. Departament Systemu Obronnego MON, 2002. ISBN 83-88329-25-1.
Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
Grupa rekonstrukcji historycznych XII Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego

[10] Różnice przedstawione przez Gembarzewskiego na podstawie ówczesnych rysunków, rachunków i innych dokumentów pułkowych.

[CITEREFZych196122-1] Zych 1961 ↓, s. 22.

[CITEREFWróblewski2002169-2] Wróblewski 2002 ↓, s. 169.

[CITEREFZych1961207-3] Zych 1961 ↓, s. 207.

[CITEREFWimmer1978439-4] Wimmer 1978 ↓, s. 439.

[CITEREFWimmer1978444-5] Wimmer 1978 ↓, s. 444.

[CITEREFWimmer1978446-6] Wimmer 1978 ↓, s. 446.

[CITEREFWimmer1978455-7] Wimmer 1978 ↓, s. 455.

[CITEREFGembarzewski192573-8] Gembarzewski 1925 ↓, s. 73.

[CITEREFGembarzewski192556-9] Gembarzewski 1925 ↓, s. 56.

[CITEREFAskenazyGembarzewski2003109-11] Askenazy i Gembarzewski 2003 ↓, s. 109.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]