1943
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1943 / MCMXLIII
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949 • 1950–1959 • 1960–1969 • 1970–1979
lata: 1933 « 1938 « 1939 « 1940 « 1941 « 1942 « 1943 » 1944 » 1945 » 1946 » 1947 » 1948 » 1953
Rok 1943 ogłoszono[edytuj | edytuj kod]
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Pozostałe wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- 13 stycznia – w Szydłowcu hitlerowcy zlikwidowali getto żydowskie.
- 17 stycznia – zamachy Gwardii Ludowej na kina dla Niemców w Warszawie.
- 18 stycznia – początek wysiedleń Żydów z warszawskiego getta i pierwsze akcje żydowskiej samoobrony pod dowództwem Mordechaja Anielewicza.
- 19 stycznia – utworzono Związek Walki Młodych.
- 22 stycznia – generał Stefan Rowecki wydał rozkaz o utworzeniu Kedywu AK.
- 25/26 stycznia – powstanie zamojskie: polscy partyzanci stoczyli w nocy bitwę z osiedleńcami niemieckimi we wsi Cieszyn, zabijając 160 z nich.
- 1 lutego – powstanie zamojskie: partyzanci z Batalionów Chłopskich rozbili w bitwie pod Zaborecznem niemiecki oddział mający dokonać pacyfikacji wsi.
- 3 lutego – gubernator Hans Frank wprowadził trzydniową żałobę po klęsce wojsk niemieckich pod Stalingradem.
- 4 lutego – porażka oddziału AK w bitwie pod Lasowcami na Zamojszczyźnie.
- 9 lutego – powstańcy UPA dokonali masakry polskiej ludności we wsi Parośla I na Wołyniu.
- 19 lutego:
- Jan Stanisław Jankowski został Delegatem Rządu na Kraj, w miejsce aresztowanego przez Niemców Jana Piekałkiewicza.
- Kierownictwo Walki Cywilnej skazało na karę infamii i nagany polskich aktorów występujących w nazistowskim filmie propagandowym Powrót do ojczyzny.
- 23 lutego – oddział Gwardii Ludowej opanował Głogów Małopolski.
- 7 marca – około 130 osób zginęło w czasie pacyfikacji wsi Kaszyce na Podkarpaciu przez oddziały niemiecko-ukraińskie.
- 9 marca – Adolf Hitler zalegalizował aborcję na ziemiach polskich.
- 12 marca – oddział partyzancki „Jędrusie” i miejscowa placówka AK rozbiły więzienie w Opatowie, uwalniając około 80 więźniów.
- 13-14 marca – likwidacja krakowskiego getta.
- 18 marca:
- Kierownictwo Walki Cywilnej ogłosiło, że szmalcownictwo będzie karane śmiercią.
- w wyniku niemieckiej pacyfikacji zginęło około 200 mieszkańców Różańca (powiat biłgorajski).
- 21 marca – utworzono Krajową Reprezentację Polityczną.
- 26 marca – w Warszawie miała miejsce akcja pod Arsenałem, zorganizowana przez Szare Szeregi.
- 26/27 marca – w nocy oddział UPA dokonał masakry ponad 180 Polaków we wsi Lipniki na Wołyniu. Z rzezi został ocalony przez ojca 1,5-roczny Mirosław Hermaszewski.
- 27 marca – w odwecie za przeprowadzoną poprzedniego dnia akcję pod Arsenałem rozstrzelano 140 więźniów Pawiaka.
- 29 marca:
- grupy powstańców UPA dokonały zbrodni w Pendykach na 150 i w Halinówce na 40 Polakach.
- oddział „Jędrusiów” wspólnie z grupą AK rozbił więzienie niemieckie w Mielcu i uwolnił 126 więźniów.
- 6 kwietnia – w Kowlu doszło do buntu ukraińskich policjantów, którzy zabili 18 Niemców i uwolnili osoby przetrzymywane w miejscowym więzieniu i obozie pracy przymusowej.
- 7 kwietnia – w Warszawie powstała Polska Armia Ludowa.
- 8 kwietnia – rzeź wołyńska: 130 Polaków zostało zamordowanych przez UPA i ludność ukraińską w osadzie Brzezina w powiecie sarneńskim.
- 15 kwietnia – w getcie w Kopyczyńcach w dawnym województwie tarnopolskim hitlerowcy rozstrzelali około 500 Żydów.
- 16 kwietnia – Polski Rząd na Uchodźstwie zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie okoliczności zbrodni katyńskiej.
- 17 kwietnia – ponad tysiąc Żydów zostało rozstrzelanych w czasie likwidacji getta w Kozowej w byłym województwie tarnopolskim.
- 19 kwietnia – wybuchło powstanie w getcie warszawskim.
- 20 kwietnia:
- miał miejsce nieudany zamach oddziału AK na Friedricha Krugera, wyższego dowódcę policji i SS w Krakowie.
- samoloty Royal Air Force dokonały nocnego nalotu na Szczecin.
- 23 kwietnia:
- około 600 Polaków zostało zamordowanych w Janowej Dolinie na Wołyniu przez ukraińską grupę powstałą z połączenia sił UPA, kolaboracyjnej policji ukraińskiej i tzw. „czerni” (okolicznego chłopstwa).
- pododdział „Zagra-lin” Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych Armii Krajowej dokonał zamachu bombowego na pociąg z żołnierzami Wehrmachtu stojący na Dworcu Głównym we Wrocławiu; zginęły 4 osoby, a kilkanaście zostało rannych.
- 25 kwietnia:
- rząd ZSRR zrywa stosunki dyplomatyczne z rządem polskim na tle sprawy Katynia (zob. układ Sikorski-Majski).
- Czesław Miłosz, poruszony widokiem karuzeli na Placu Krasińskich obok płonącego Getta, tworzy wiersz Campo di Fiori - pierwsze świadectwo zagłady Żydów w polskiej literaturze.
- gestapowiec Wilhelm Schuhmacher rozstrzelał na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie na Podkarpaciu 16 kalekich Łemków, Romów i Żydów.
- 26/27 kwietnia – nocą rotmistrz Witold Pilecki, wraz z dwoma współwięźniami uciekł z KL Auschwitz, by złożyć raport o stosunkach panujących w obozie.
- 28 kwietnia:
- w Krakowie z inicjatywy nacjonalistycznych środowisk ukraińskich powstała tzw. SS-Galizien, 14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska).
- we Lwowie rozpoczęła się rekrutacja ochotników do ukraińskiej dywizji SS-Galizien.
- 3 maja:
- 6 maja – Florian Marciniak, pierwszy naczelnik Szarych Szeregów, został aresztowany przez gestapo.
- 8 maja – w bunkrze przy ulicy Miłej 18 popełnił samobójstwo przywódca powstania w getcie warszawskim Mordechaj Anielewicz wraz z narzeczoną i towarzyszami (m.in. Efraimem Fondamińskim, obaj są patronami ulic w b. Dzielnicy Północnej); tegoż dnia, po odkryciu przez Niemców schronu przy ul. Świętojerskiej 36 (obok sklepu szczotkarzy), zostali rozstrzelani kryjący się tam Żydzi - wśród nich piszący wyłącznie po polsku poeta Władysław Szlengel i jego żona.
- 16 maja:
- kończy się powstanie w getcie warszawskim.
- zburzenie przez oddziały niemieckie Wielkiej Synagogi w Warszawie. Z tym wydarzeniem wiąże się upadek powstania w getcie warszawskim.
- 22 maja – Jan Kryst podczas akcji bojowej AK zastrzelił w restauracji „Adria” trzech oficerów gestapo ponosząc śmierć.
- 24 maja:
- Josef Mengele otrzymał przeniesienie do obozu Auschwitz.
- 170 osób zostało zamordowanych przez UPA we wsi Niemodlin w powiecie kostopolskim.
- 28 maja – po pacyfikacji Leżajska hitlerowcy rozstrzelali 43 mieszkańców miasta.
- 31 maja – Helmut Kapp został zastrzelony na ulicy Dr. Kwarty w Jędrzejowie.
- 2 czerwca – około 250 Polaków zostało zamordowanych przez oddział powstańców UPA we wsi Hurby.
- 15 czerwca – powstanie Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie.
- 23/24 czerwca – nocą rozpoczęła się na Zamojszczyźnie niemiecka akcja pacyfikacyjna o kryptonimie „Werwolf”, w ramach której do sierpnia ze 171 miejscowości wysiedlono kilkadziesiąt tysięcy Polaków.
- 30 czerwca – wydany przez konfidentów - Blankę Kaczorowską, Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego - komendant główny Armii Krajowej generał Stefan Rowecki ps. „Grot” został aresztowany przez Gestapo.
- 11 lipca – kulminacja tzw. rzezi wołyńskiej. O świcie sotnie OUN-UPA działając z zaskoczenia zaatakowały 96 wsi i osiedli polskich w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Tego dnia zamordowano kilka tysięcy Polaków.
- 14 lipca:
- następcą gen. Władysława Sikorskiego na urzędzie premiera Rządu RP na uchodźstwie został polityk PSL Stanisław Mikołajczyk.
- w Kołodnie w powiecie krzemienieckim oddziały powstańców UPA zamordowały 496 osób, w tym prawie 300 dzieci[1].
- 15 lipca – utworzono Kierownictwo Walki Podziemnej - ośrodek dyspozycyjny Komendy Głównej Armii Krajowej.
- 17 lipca – generał Tadeusz Bór-Komorowski został mianowany dowódcą Armii Krajowej.
- 1 sierpnia – rozpoczęło się powstanie w getcie będzińsko-sosnowieckim.
- 5/6 sierpnia – w wyniku przeprowadzonej w nocy przez Kedyw akcji „Pensjonat” z więzienia w Jaśle uwolniono 66 więźniów politycznych i umożliwiono ucieczkę 67 więźniom pospolitym.
- 9 sierpnia – w okolicy wsi Borów (powiat kraśnicki) oddział NSZ rozstrzelał 26-28 partyzantów z oddziału Gwardii Ludowej.
- 15 sierpnia – Krajowa Reprezentacja Polityczna ogłosiła deklarację programową.
- 16 sierpnia – hitlerowcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta żydowskiego w Białymstoku, w getcie wybuchło powstanie.
- 29 sierpnia – w Woli Ostrowieckiej na Wołyniu grupa powstańców UPA dokonała masakry 628 Polaków, w tym 220 dzieci do lat 14 i 7 Żydów.
- 30 sierpnia – w kilku wsiach na Ukrainie oddziały UPA dokonały zbiorowych mordów na Polakach.
- 11 września – likwidacja getta w Przemyślu; większość zamieszkałych tam Żydów Niemcy wysłali do KL Auchwitz.
- 18 września – okupujący Gdynię Niemcy uruchomili w mieście działającą do dziś komunikację trolejbusową.
- 23 września – Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Wilnie; większość mieszkańców wywieziono na Majdanek lub do Sobiboru bądź rozstrzelano w Ponarach.
- 25 września – Franz Kutschera objął funkcję dowódcy SS i policji na dystrykt warszawski.
- 27 września – żołnierze AK wysadzili w Choszczówce niemiecki pociąg pancerny jadący z Gdańska na front wschodni.
- 1 października – w Warszawie podziemie zrealizowało akcję Weffels.
- 2 października – gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie o zwalczaniu zamachów na niemieckie dzieło odbudowy w Generalnym Gubernatorstwie.
- 9 października – 163 amerykańskie bombowce zbombardowały porty w Gdańsku i Gdyni.
- 10 października – Legnica: uruchomiono komunikację trolejbusową.
- 11 października – w KL Auschwitz zostali rozstrzelani podpułkownicy Wojska Polskiego: Mieczysław Dobrzański, dowódca 6 Pułku Strzelców Podhalańskich, szef sztabu Komendy Obszaru Lwów ZWZ-AK, oraz Kazimierz Stamirowski, adiutant Naczelnika Państwa, oficer Oddziału II Sztabu Generalnego, prezes Polskiego Związku Zachodniego - podejrzani o przynależność do konspiracji obozowej.
- 14 października – powstanie więźniów w hitlerowskim obozie zagłady w Sobiborze zorganizowane przez Aleksandra Peczerskiego; w czasie buntu z obozu uciekło 300 więźniów, była to prawdopodobnie jedyna udana masowa ucieczka z niemieckiego obozu zagłady.
- 24 października – oddział Gwardii Ludowej Im. gen. J. Bema stoczył całodzienną bitwę z obławą hitlerowską w lasach na Diablej Górze na Kielecczyźnie.
- 28 października – pod murami Synagogi Starej w Krakowie hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków.
- 3 listopada – w hitlerowskim obozie koncentracyjnym na Majdanku rozstrzelano 18 400 Żydów w ramach akcji Erntefest (Dożynki).
- 11 listopada – Witold Pilecki został awansowany do stopnia rotmistrza.
- 14 listopada – Gestapo aresztowało czołowych działaczy PPR: Małgorzatę Fornalską i Pawła Findera.
- 23 listopada – Władysław Gomułka został I sekretarzem PPR.
- 16 grudnia – pod Częstochową hitlerowcy rozstrzelali 20 żołnierzy AL i AK za sabotaż w hucie Raków.
- 25 grudnia – ponad 40 Polaków zostało zamordowanych przez UPA w Janówce.
- 31 grudnia/1 stycznia – nocą, z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej powstała Krajowa Rada Narodowa - zdominowane przez komunistów ciało polityczne, mające pełnić funkcję „podziemnego parlamentu”.
Pozostałe wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]
- 4 stycznia – w trakcie ucieczki z miejsca straceń zginął ujęty przez Niemców Jerzy Iwanow-Szajnowicz, polsko-rosyjskiego pochodzenia agent brytyjskiej SOE, działający w okupowanej przez III Rzeszę Grecji.
- 9 stycznia – dokonano oblotu amerykańskiego samolotu pasażerskiego Lockheed Constellation.
- 10 stycznia – zginęło 105 członków załogi w zatopionym przez japońskie niszczyciele okręcie podwodnym USS Argonaut.
- 13 stycznia – Adolf Hitler ogłosił decyzję o rozpoczęciu wojny totalnej.
- 14 stycznia – rozpoczęła się aliancka konferencja w Casablance.
- 15 stycznia:
- polska załoga objęła brytyjski krążownik HMS Dragon.
- oddano do użytku gmach Pentagonu w Waszyngtonie.
- 21 stycznia – 19 osób zginęło w katastrofie łodzi latającej w Ukiah w Kalifornii.
- 23 stycznia – w kotle pod Stalingradem wylądował ostatni niemiecki samolot.
- 24 stycznia – zakończyła się konferencja w Casablance gdzie ustalono, że wojna będzie prowadzona aż do bezwarunkowej kapitulacji państw Osi.
- 27 stycznia – generał Władysław Sikorski powołał Pomocniczą Morską Służbę Kobiet.
- 30 stycznia – Aerofłot zainaugurował loty z syberyjskiego Krasnojarska do USA.
- 31 stycznia – feldmarszałek Friedrich Paulus poddał się dowódcy 64. Armii generałowi Szumiłowowi, po klęsce dowodzonej przez siebie 6. Armii w bitwie stalingradzkiej.
- 2 lutego – klęską wojsk niemieckich zakończyła się bitwa pod Stalingradem, w wyniku której śmierć poniosło ponad półtora miliona ludzi .
- 4 lutego – całkowite zaćmienie Słońca widoczne było nad wschodnią Azją, Japonią i Alaską.
- 5 lutego – w Hadze został zamordowany przez ruch oporu generał Hendrik Seyffardt, dowódca kolaboracyjnego Ochotniczego Legionu Holenderskiego.
- 13 lutego:
- Armia Czerwona wyzwoliła Nowoczerkask.
- w Wielkiej Brytanii został utworzony Polski Zespół Myśliwski.
- 14 lutego:
- zostało wyzwolone radzieckie miasto Rostów nad Donem.
- w Tunezji siły amerykańskiego gen. Kennetha Andersona zostały zaatakowane przez wojska niemieckie pod dowództwem Erwina Rommla w pobliżu przełęczy Faid.
- 16 lutego – włoskie wojska okupacyjne dokonały masakry 150 mieszkańców greckiej wsi Domenikon.
- 18 lutego:
- Niemcy rozpoczynają prace ekshumacyjne w Katyniu.
- minister propagandy III Rzeszy Joseph Goebbels w przemówieniu wygłoszonym w berlińskim Pałacu Sportu ogłosił rozpoczęcie wojny totalnej.
- Gestapo aresztowało członków antynazistowskiej organizacji Biała Róża, tworzonej przez pięcioro studentów i profesora Kurta Hubera z Uniwersytetu Ludwiga Maximiliana w Monachium.
- 20 lutego:
- rozpoczęła się bitwa o Charków.
- w polu kukurydzy w środkowym Meksyku zaczął się formować wulkan Paricutín.
- 22 lutego:
- niszczyciel ORP Burza i kanonierka USS Campbell zatopiły koło norweskiej wyspy Jan Mayen niemiecki okręt podwodny U-606.
- w więzieniu Stadelheim zgładzono rodzeństwo Schollów, Sophie i Hansa - członków antynazistowskiej organizacji „Biała Róża”.
- 28 lutego – bitwa o ciężką wodę: norweski ruch oporu zniszczył urządzenie do produkcji i 1,4 tony ciężkiej wody.
- 1 marca – komuniści polscy w ZSRR powołali Związek Patriotów Polskich.
- 4 marca:
- odbyła się 15. ceremonia wręczenia Oscarów.
- wojna na Atlantyku: niemiecki okręt podwodny U 172 zatopił brytyjski okręt SS City of Pretoria ze 145 osobami na pokładzie.
- wojna na Pacyfiku: zakończyła się bitwa na Morzu Bismarcka, w której australijskie i amerykańskie samoloty zniszczyły japoński konwój.
- 5 marca – dokonano oblotu brytyjskiego myśliwca Gloster Meteor.
- 9 marca – brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki okręt podwodny U-83 na Morzu Śródziemnym.
- 13 marca – nieudany zamach na Adolfa Hitlera. Bomba umieszczona w jego samolocie nie zadziałała podczas lotu ze Smoleńska do Kętrzyna.
- 18 marca – zwycięstwem wojsk niemieckich zakończyła się bitwa o Charków.
- 20 marca – Mao Zedong został przewodniczącym Komunistycznej Partii Chin.
- 21 marca – nieudana próba zamachu na Adolfa Hitlera na wystawie zdobycznego sprzętu wojskowego w Berlinie.
- 22 marca – 149 osób zginęło w wyniku pacyfikacji przez Niemców białoruskiej wsi Chatyń.
- 23 marca – Islandia: otwarto lotnisko w Keflavíku, wybudowane przez armię amerykańską.
- 25 marca – Ata Bej al-Ajjubi został prezydentem Syrii.
- 27 marca – brytyjski lotniskowiec eskortowy HMS Dasher zatonął po wewnętrznej eksplozji u wybrzeży Szkocji, w wyniku czego zginęło 379 spośród 528 członków załogi.
- 28 marca – brytyjski bombowiec zatopił na Morzu Śródziemnym niemiecki okręt podwodny U-77; zginęło 38 spośród 47 członków załogi.
- 29 marca:
- Niemcy rozpoczęli prace ekshumacyjne w Katyniu.
- w USA wprowadzono reglamentację mięsa, masła i sera.
- 31 marca – na Broadwayu odbyła się premiera musicalu Oklahoma! z muzyką Richarda Rodgersa i librettem Oscara Hammersteina II.
- 2 kwietnia:
- bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Bermudów zatonął wraz z 114 osobami brytyjski statek pasażerski Melbourne Star, storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-129.
- bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Portugalii brytyjski slup wojenny HMS Black Swan zatopił niemiecki okręt podwodny U-124 wraz z 53-osobową załogą.
- 5 kwietnia:
- około 900 osób (w tym 209 dzieci) zginęło, a 1300 zostało rannych w wyniku omyłkowego zbombardowania belgijskiego miasta Mortsel przez lotnictwo amerykańskie, którego celem miała być pobliska fabryka.
- antynaziści Dietrich Bonhoeffer i Hans von Dohnanyi zostali aresztowani przez Gestapo.
- Poon Lim, członek załogi zatopionego brytyjskiego frachtowca, został uratowany po 133 dniach dryfowania na tratwie ratunkowej.
- 6 kwietnia – została wydana powieść Mały Książę Antoine'a de Saint-Exupéry'ego.
- 7 kwietnia:
- Albert Hofmann zsyntetyzował LSD.
- zwodowano japoński lotniskowiec Taihō.
- hitlerowcy dokonali masowych egzekucji Żydów w gettach w Zbarażu, Trembowli i Skałacie.
- 9 kwietnia – niemieckie i ukraińskie jednostki policyjne rozstrzelały 2,3 tys. mieszkańców getta w Zborowie koło Tarnopola.
- 10 kwietnia – Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych Armii Krajowej dokonała zamachu bombowego na Dworcu Głównym w Berlinie, w wyniku którego zginęło 14 osób, a 60 zostało rannych.
- 11 kwietnia – dokonano oblotu amerykańskiego śmigłowca Piasecki PV-2.
- 13 kwietnia – radio berlińskie podało komunikat o odnalezieniu w Lesie Katyńskim zwłok 12 000 polskich oficerów. Tym samym świat dowiedział się o zbrodni katyńskiej.
- 14 kwietnia – w niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen został zamordowany radziecki jeniec Jakow Dżugaszwili, pierwszy syn Józefa Stalina.
- 15 kwietnia – w Panamie wprowadzono ruch prawostronny.
- 16 kwietnia:
- Niemcy starali się wykorzystać propagandowo fakty o odnalezieniu w lesie katyńskim zwłok 12 000 polskich oficerów i zaprosili do badań i ekshumacji Międzynarodowy Czerwony Krzyż (MCK), przedstawicieli społeczeństwa polskiego z okupowanego Generalnego Gubernatorstwa, jak i jeńców wojennych m.in. oficerów polskich.
- Albert Hofmann przypadkowo odkrył psychoaktywne właściwości LSD.
- 19 kwietnia – w Hamilton na Bermudach rozpoczęła się międzynarodowa Konferencja bermudzka, której celem było ustalenie sposobów oraz metod przesiedleń Żydów z terenów znajdujących się pod okupacją III Rzeszy.
- 21 kwietnia – założono francuski klub piłkarski FC Nantes.
- 22 kwietnia – Albert Hofmann napisał pierwszy raport dotyczący halucynogennych właściwości LSD.
- 30 kwietnia – finał dezinformacyjnej operacji brytyjskiego MI5 znanej jako „Mincemeat”.
- 5 maja – premier rządu RP na uchodźstwie Władysław Sikorski zaapelował w przemówieniu radiowym do Polaków o pomoc powstańcom warszawskiego getta.
- 13 maja – II wojna światowa w Afryce: skapitulowały ostatnie oddziały niemiecko-włoskie.
- 15 maja – Stalin rozwiązał Komintern.
- 19 maja – Winston Churchill wygłosił przemówienie w Kongresie USA.
- 3 czerwca – w Algierze utworzono Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego.
- 4 czerwca – w Argentynie doszło do wojskowego zamachu stanu.
- 4 lipca:
- w katastrofie lotniczej koło Gibraltaru zginęło 16 osób, pasażerów i członków załogi, wśród nich premier Rządu RP na uchodźstwie i Wódz Naczelny generał Władysław Sikorski, jego córka i zarazem sekretarka Zofia Leśniowska oraz generał Tadeusz Klimecki, szef sztabu naczelnego wodza; jedynym ocalałym był czeski pilot Eduard Prchal.
- początek bitwy na Łuku Kurskim (Operacja „Zitadelle”).
- w Nowym Jorku założono Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce.
- 8 lipca – po śmierci Władysława Sikorskiego Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych został gen. Kazimierz Sosnkowski.
- 9 lipca – rozpoczęła się Operacja Husky: inwazja aliantów na Sycylię w ramach kampanii śródziemnomorskiej.
- 13 lipca:
- zwycięstwo ZSRR w jednej z największych bitew pancernych w historii - bitwy pod Kurskiem.
- w Monachium zostali zgilotynowani skazani na śmierć za bunt członkowie „Białej Róży” - Kurt Huber i Alexander Schmorell.
- 14 lipca – premierem rządu polskiego na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii został Stanisław Mikołajczyk.
- 21 lipca – na podstawie rozkazu i wytycznych Naczelnego Wodza, generała broni Władysława Sikorskiego, w północnym Iraku utworzono z dowództwa i jednostek Armii Polskiej na Wschodzie 2 Korpus Polski pod dowództwem generała Władysława Andersa.
- 24 lipca – rozpoczęła się Operacja Gomora - seria przeprowadzonych przez zachodnich aliantów dywanowych nalotów na Hamburg.
- 25 lipca – Benito Mussolini został przez Wielką Radę Faszystowską złożony z urzędu premiera Włoch, a następnie - z rozkazu króla Wiktora Emanuela III - aresztowany. Jego następca marszałek Pietro Badoglio sformował rząd bez faszystowskich ministrów.
- 27 lipca – operacja Gomora: aliancki nalot dywanowy na Hamburg zabił 40 tysięcy ludzi i obrócił w ruinę centrum miasta.
- Sierpień – opanowanie Sycylii przez Wielką Brytanię i USA.
- 1 sierpnia – okupowana przez Japończyków brytyjska kolonia Birma ogłosiła niepodległość; na czele marionetkowego państwa stanął Ba Maw.
- 17 sierpnia – w Göteborgu, Szwed Arne Andersson ustanowił rekord świata w biegu na 1500 m wynikiem 3.45,0 s.
- 17/18 sierpnia – nocą RAF dokonał pierwszego nalotu na produkujący rakiety V-2 Wojskowy Ośrodek badawczy (Heeresversuchsanstalt) w Peenemünde.
- 28 sierpnia – w Danii rozpoczął się strajk generalny przeciwko okupacji nazistowskiej.
- 8 września – została publicznie ogłoszona kapitulacja Włoch, którą podpisano 3 września.
- 10 września – w trzęsieniu ziemi w japońskim Tottori zginęło 1190 osób.
- 12 września – Benito Mussolini został odbity z niewoli przez niemieckich spadochroniarzy.
- 14 września – Dobri Bożiłow został premierem Bułgarii.
- 15 września:
- w północnej części Włoch powstała faszystowska Włoska Republika Socjalna.
- prezydentem Realu Madryt obwołano Santiago Bernabéu, który przez ponad trzy dekady pracy na tym stanowisku stworzył najpotężniejszy klub w historii.
- 16 września – Szach Iranu Reza Pahlawi - pod naciskiem Wielkiej Brytanii i ZSRR - abdykował na rzecz swego syna.
- 24 września – powstała kolaboracyjna Słoweńska Domobrana.
- 30 września – papież Pius XII wydał encyklikę Divino afflante Spiritu.
- 4 października – grecka wyspa Kos została zdobyta przez wojska niemieckie.
- 8 października – na północnym Atlantyku zatonął polski niszczyciel ORP „Orkan”, trafiony naprowadzaną akustycznie torpedą wystrzeloną przez niemiecki okręt podwodny U-378; uratowano 44 ludzi z liczącej ok. 220 załogi.
- 12 października – rozpoczęła się bitwa pod Lenino z udziałem I Dywizji gen. Berlinga.
- 13 października – włoski rząd Pietro Badoglio wypowiedział wojnę Niemcom.
- 19 października:
- Albert Schatz odkrył antybiotyk streptomycynę, stosowaną w leczeniu gruźlicy.
- rozpoczęła się konferencja moskiewska.
- 28 października – Eksperyment Filadelfia.
- 30 października – ZSRR, USA, Wielka Brytania i Chiny podpisały tzw. Deklarację Moskiewską.
- 5 listopada – w transporcie do Konzentrationslager Dachau zmarł berliński ksiądz Bernard Lichtenberg, więziony m.in. za pomoc Żydom, błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego.
- 6 listopada – w trakcie bitwy o Dniepr Armia Czerwona wyzwoliła Kijów.
- 21 listopada – skandalizujący amerykański reporter Drew Pearson ujawnił incydent spoliczkowania przez gen. George'a Pattona 2 żołnierzy hospitalizowanych w szpitalu polowym, których oskarżył o symulowanie i tchórzostwo podczas letniej inwazji aliantów na Sycylię.
- 22 listopada:
- Franklin Delano Roosevelt, Winston Churchill i Czang Kaj-szek spotkali się na konferencji w Kairze.
- proklamowano niepodległość Libanu (od Francji).
- 26 listopada
- zakończyła się konferencja kairska, w czasie której Roosevelt, Churchill i Czang Kaj-szek uzgodnili deklarację traktującą o powojennym ładzie na Dalekim Wschodzie.
- 2824 osoby zginęły w trzęsieniu ziemi w prowincji Kastamonu na północy Turcji.
- 28 listopada-1 grudnia – konferencja teherańska.
- 29 listopada – założono Armeńską Akademię Nauk.
- 6 grudnia – włoski rząd rozwiązał Milicję Faszystowską.
- 7 grudnia – ustanowiono flagę Libanu.
- 8 grudnia – w ośrodku w Bletchley Park w Wielkiej Brytanii uruchomiono pierwszy komputer Colossus, używany do łamania szyfrów niemieckiej maszyny Enigma (zwłaszcza Maszyny Lorenza).
- 19 grudnia – przewrót wojskowy w Boliwii.
- 24 grudnia – wojska radzieckie rozpoczęły operację dnieprowsko-karpacką.
- 26 grudnia – w pobliżu północnych wybrzeży Norwegii został zatopiony przez Brytyjczyków niemiecki pancernik Scharnhorst; spośród 1968 członków załogi przeżyło 36.
Urodzili się[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia
- Antonio Juliano, włoski piłkarz
- Shlomo Scharf, izraelski trener piłkarski
- Richard Sennett, amerykański socjolog
- Allan Starski, polski scenograf
- Wojciech Wójcik, polski reżyser
- 2 stycznia
- Edward Kłosiński, polski operator filmowy, autor zdjęć m.in. do Człowieka z marmuru (zm. 2008)
- Jerzy Kopa, polski piłkarz
- Józef Przybylski, polski działacz społeczny
- Stanisław Szelc, polski aktor
- 4 stycznia – John Steen Olsen, duński piłkarz
- 5 stycznia – Carolyn Schuler, amerykańska pływaczka
- 6 stycznia
- Jerzy Domaradzki, polski reżyser
- Wilhelm Kuhweide, niemiecki żeglarz
- Terry Venables, angielski piłkarz
- 9 stycznia
- Stanisław Nyczaj, polski poeta, satyryk i krytyk literacki
- Scott Walker, amerykański wokalista
- 11 stycznia
- Paweł Antoniewski, ukraiński muzyk i pedagog
- Jacek Kurczewski, polski socjolog
- Eduardo Mendoza, hiszpański pisarz
- 13 stycznia
- Boris Gardiner, jamajski piosenkarz
- Richard Moll, amerykański aktor
- 14 stycznia
- Mariss Jansons, łotewski dyrygent
- Shannon Lucid, amerykańska astronautka
- Holland Taylor, amerykańska aktorka
- 15 stycznia – Margaret Beckett, brytyjska polityk
- 16 stycznia – Gavin Bryars, brytyjski kompozytor i kontrabasista
- 17 stycznia
- Ken Morley, brytyjski aktor
- René Préval, haitański polityk
- 18 stycznia – Charlie Wilson, amerykański polityk (zm. 2013)
- 19 stycznia
- Janis Joplin, piosenkarka amerykańska (zm. 1970)
- Margriet (księżniczka holenderska)
- 20 stycznia
- Armando Guebuza, mozambijski polityk
- Herman Rouwé, holenderski wioślarz
- 22 stycznia
- Wilhelm Genazino, niemiecki pisarz
- Bogusław Kierc, polski poeta, aktor i reżyser
- Ireneusz Sekuła, polityk, działacz partyjny wicepremier w rządzie Mieczysława Rakowskiego, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, X, I i II kadencji (zm. 2000)
- Michał Urbaniak, polski muzyk jazzowy i kompozytor
- 23 stycznia – Gary Burton, amerykański wibrafonista
- 24 stycznia
- Jadwiga Skórzewska-Łosiak, polska prawnik
- Peter Struck, niemiecki polityk (zm. 2012)
- Sharon Tate, amerykańska aktorka i modelka (zm. 1969)
- Manuel Velázquez, hiszpański piłkarz
- 25 stycznia
- Tobe Hooper, amerykański reżyser
- Andrzej Turski, polski dziennikarz (zm. 2013)
- 26 stycznia – Jeremy Rifkin, amerykański ekonomista, politolog i publicysta
- 27 stycznia - Jörg Schmall, niemiecki żeglarz
- 28 stycznia – Dick Taylor, brytyjski muzyk
- 30 stycznia – Günter Hirsch, niemiecki prawnik i sędzia
- 31 stycznia – Luigi Borghetti, włoski kolarz
- 1 lutego – Marian Opania, polski aktor
- 3 lutego – Blythe Danner, amerykańska aktorka
- 4 lutego
- Hanna Balińska, polska aktorka
- Alberto João Jardim, portugalski polityk
- Wanda Rutkiewicz, polska alpinistka, himalaistka (zm. 1992)
- Ken Thompson, amerykański programista
- 5 lutego
- Nolan Bushnell, amerykański przedsiębiorca, założyciel Atari
- Michael Mann, amerykański producent, scenarzysta i reżyser
- 6 lutego – Jürgen Udolph, niemiecki kompozytor
- 9 lutego
- Joe Pesci, amerykański aktor
- Joseph E. Stiglitz, amerykański ekonomista, laureat Nagrody Nobla
- Zbigniew Święch, polski dziennikarz i literat
- 12 lutego – Manfred Schäfer, australijski piłkarz pochodzenia niemieckiego
- 14 lutego – Maceo Parker, amerykański saksofonista
- 15 lutego – Heinz Josef Algermissen, niemiecki duchowny katolicki
- 19 lutego
- Timothy Hunt, angielski biochemik, laureat Nagrody Nobla
- Stefania Toczyska, polska śpiewaczka
- Robert Trivers, amerykański socjobiolog
- 20 lutego
- Antonio Inoki, japoński wrestler
- Mike Leigh, brytyjski reżyser
- 21 lutego
- Danièle Évenou, francuska aktorka
- Paweł Galia, polski aktor i reżyser
- David Geffen, amerykański producent filmowy
- Louis Jauffret, francuski narciarz
- 22 lutego
- Horst Köhler, niemiecki polityk, prezydent Niemiec
- Eduard Limonow, rosyjski pisarz, poeta, dziennikarz i polityk
- 25 lutego – George Harrison, członek zespołu The Beatles (zm. 2001)
- 26 lutego – Bill Duke, amerykański aktor i reżyser
- 27 lutego – Carlos Alberto Parreira, brazylijski trener piłkarski
- 2 marca – Peter Straub, amerykański pisarz
- 3 marca – Ivo Vajgl, słoweński polityk
- 4 marca – Zoltán Jeney, węgierski kompozytor
- 5 marca
- Alfred Hartenbach, niemiecki polityk
- Kazimierz Kosiniak-Kamysz, polski profesor, specjalista w zakresie seminologii
- 6 marca – Dominick John Lagonegro, amerykański duchowny katolicki
- 11 marca – Arturo Merzario, włoski kierowca wyścigowy
- 13 marca
- Mike Fisher, brytyjski kierowca wyścigowy
- Gianni Motta, włoski kolarz
- Jan Komornicki, polski polityk, poseł na Sejm II kadencji, ambasador Polski na Słowacji
- André Téchiné, francuski reżyser
- 14 marca – Bernd Patzke, niemiecki piłkarz
- 15 marca
- David Cronenberg, kanadyjski reżyser filmowy
- Aleksandra Łuszczyńska, polska polityk
- 16 marca – Francesco Giovanni Brugnaro, włoski duchowny katolicki
- 17 marca
- Elżbieta Karkoszka, polska aktorka
- Bakili Muluzi, malawijski polityk
- 19 marca
- Mario Molina, meksykański chemik, laureat Nagrody Nobla
- Mario Monti, włoski polityk
- Vern Schuppan, australijski kierowca wyścigowy
- 20 marca – Rainer Dieterich, psycholog niemiecki
- 21 marca – François Patriat, francuski polityk
- 22 marca – George Benson, amerykański gitarzysta
- 25 marca – Paul Michael Glaser, amerykański reżyser i aktor
- 26 marca – Bob Woodward, amerykański dziennikarz, dzięki któremu została ujawniona afera Watergate
- 28 marca – Józef Racki, polski polityk
- 29 marca
- Jan Banaś, polski piłkarz
- Paola Binetti, włoska lekarka, naukowiec i senator
- Eric Idle, brytyjski aktor
- John Major, brytyjski polityk
- Vangelis, grecki kompozytor
- 30 marca – José Vantolrá, meksykański piłkarz
- 31 marca
- Roy Andersson, szwedzki reżyser
- Christopher Walken, amerykański aktor, reżyser, i scenarzysta
- 1 kwietnia – Mario Botta, szwajcarski architekt
- 2 kwietnia – Larry Coryell, amerykański gitarzysta
- 3 kwietnia – Jean-Louis Tauran, francuski duchowny katolicki
- 4 kwietnia – Jiří Paďour, czeski duchowny katolicki
- 8 kwietnia
- Eira Stenberg, fińska pisarka
- Eberhard Vogel, niemiecki piłkarz
- 10 kwietnia – Włodzimierz Schmidt, polski szachista
- 11 kwietnia
- Frederick Bernard Henry, kanadyjski duchowny katolicki
- Poul Nielson, duński polityk
- Harley Race, amerykański zapaśnik
- 12 kwietnia – Lothar Kobluhn, niemiecki piłkarz
- 14 kwietnia – Fouad Siniora, libański polityk
- 15 kwietnia
- Mariann Fischer Boel, duńska polityk
- Robert Lefkowitz, amerykański biochemik
- 18 kwietnia – Marian Robełek, polski generał
- 19 kwietnia
- Czesław Bartkowski, polski perkusista
- Edward Dwurnik, polski malarz i grafik
- José Legrá, kubański bokser
- 20 kwietnia – John Eliot Gardiner, angielski dyrygent
- 22 kwietnia – Janet Evanovich, amerykańska pisarka
- 23 kwietnia – Amândio José Tomás, portugalski duchowny katolicki
- 24 kwietnia
- David Morrell, amerykański pisarz
- Shlemon Warduni, iracki duchowny chaldejski
- 25 kwietnia – Angelo Anquilletti, włoski piłkarz
- 26 kwietnia
- Dominik Duka, czeski duchowny katolicki, dominikanin
- Ferruccio Manza, włoski kolarz
- Peter Zumthor, szwajcarski architekt
- 27 kwietnia
- Ryszard Bugajski, polski reżyser i pisarz
- Helmut Marko, austriacki kierowca wyścigowy
- 28 kwietnia
- Jacques Dutronc, francuski piosenkarz, kompozytor i aktor
- Michaił Koluszew, radziecki kolarz
- 29 kwietnia – Ian Kershaw, brytyjski historyk
- 30 kwietnia – Bobby Vee, amerykański piosenkarz
- 1 maja
- Franziskus Eisenbach, niemiecki duchowny katolicki
- Kjell Oscarius, szwedzki curler
- Georges Pontier, francuski arcybiskup Marsylii
- 2 maja – Manfred Schnelldorfer, niemiecki łyżwiarz
- 3 maja – Witold Dębicki, polski aktor
- 4 maja – Paul Terrio, kanadyjski duchowny katolicki
- 5 maja
- Carlos Álvarez, argentyński kolarz
- Michael Palin, angielski komik, członek Monty Pythona
- 6 maja
- Jerzy Pomin, polski adwokat
- Stanisława Prządka, polska polityk
- 7 maja – Peter Carey, australijski pisarz
- 8 maja – Pat Barker, brytyjska pisarka
- 11 maja
- Jan Englert, polski aktor, reżyser, pedagog, rektor warszawskiej PWST
- Nancy Greene, kanadyjska narciarka
- Wojciech Karpiński, polski historyk, krytyk literacki i tłumacz
- 14 maja
- Jack Bruce, brytyjski kompozytor, wokalista i basista
- Ólafur Ragnar Grímsson, prezydent Islandii
- 17 maja – Joanna Bruzdowicz, polska kompozytorka
- 18 maja
- José Henrique, piłkarz portugalski
- Giennadij Sosonko, holenderski szachista
- 19 maja
- Bohdan Urbankowski, polski poeta
- Jean Walschaerts, belgijski kolarz
- 20 maja – Al Bano Carrisi, włoski piosenkarz
- 22 maja
- Kurt Bendlin, niemiecki lekkoatleta
- Gesine Schwan, niemiecka politolog i politog
- Elisabeth Williams, irlandzka działaczka społeczna, laureatka Nagrody Nobla
- 23 maja – Félix Slováček, czeski klarnecista
- 27 maja
- Cilla Black, angielska piosenkarka
- Luděk Sobota, czeski aktor
- 30 maja
- Sharon Gless, amerykańska aktorka
- Simona Kossak, biolog, leśnik, popularyzator nauki (zm. 2007)
- 2 czerwca
- Walter Godefroot, belgijski kolarz
- Kevork Malikyan, brytyjski aktor ormiańskiego pochodzenia
- Crescenzio Sepe, włoski duchowny katolicki, kardynał
- 3 czerwca – Billy Cunningham, amerykański koszykarz
- 5 czerwca – Robbie Robertson, kanadyjski muzyk
- 8 czerwca
- William Calley, amerykański oficer
- Pierre-André Fournier, kanadyjski duchowny katolicki
- Penny Rimbaud, brytyjski perkusista, poeta i pisarz
- 9 czerwca
- Joe Haldeman, amerykański pisarz science fiction
- Charles Saatchi, amerykański przedsiębiorca
- 10 czerwca
- Luigi Roncaglia, włoski kolarz
- Henk Wery, holenderski piłkarz
- 11 czerwca – Bronisława Kawalla, polska pianistka
- 12 czerwca – László Benkő, węgierski klawiszowiec i trębacz
- 13 czerwca
- Malcolm McDowell, amerykański aktor
- Edward Skorek, polski siatkarz
- 14 czerwca
- Bernard Jamnický, słowacki taternik, alpinista, przewodnik tatrzański i ratownik górski (zm. 1979)
- Piet Keizer, holenderski piłkarz
- 15 czerwca
- Anna Członkowska, polska lekarka
- Johnny Hallyday, francuski piosenkarz, kompozytor i aktor
- Poul Nyrup Rasmussen, duński polityk
- 16 czerwca
- Joan Van Ark, amerykańska aktorka
- Janina Borońska, polska aktorka
- 17 czerwca
- Newt Gingrich, amerykański polityk
- Barry Manilow, amerykański piosenkarz
- Franciszek Potulski, polski polityk
- Burt Rutan, amerykański konstruktor samolotów
- 18 czerwca – Robert Joseph Cunningham, amerykański duchowny katolicki
- 20 czerwca
- Ursula Engelen-Kefer, niemiecka działaczka związkowa
- Wojciech Gąssowski, polski piosenkarz
- 21 czerwca – Salomé, hiszpańska wokalistka
- 22 czerwca
- Eumir Deodato, brazylijski muzyk
- Marita Lange, niemiecka lekkoatletka
- 23 czerwca
- Vinton Gray Cerf, amerykański informatyk
- Ewa Decówna, polska aktorka
- James Levine, amerykański pianista i dyrygent
- Albert Pintat Santolària, polityk Andory
- 26 czerwca – Krzysztof Gradowski, polski scenarzysta, reżyser i aktor
- 28 czerwca
- Pietro Guerra, włoski kolarz
- Klaus von Klitzing, niemiecki fizyk, laureat Nagrody Nobla
- Ryszard Krynicki, polski poeta i tłumacz
- 30 czerwca
- Daniel Kablan Duncan, ekonomista i polityk Wybrzeża Kości Słoniowej
- Dieter Kottysch, niemiecki bokser
- 1 lipca
- Benvenuto Italo Castellani, włoski duchowny katolicki
- Marian Glinka, polski aktor (zm. 2008)
- Jeff Wayne, amerykański kompozytor
- 3 lipca
- Ray Lynch, amerykański kompozytor
- Kurtwood Smith, amerykański aktor
- 4 lipca
- Orestes Rodríguez Vargas, peruwiański szachista
- Heide Simonis, niemiecka polityk
- 7 lipca – Salvatore Cutugno, włoski piosenkarz
- 8 lipca
- Stanisław Koziej, polski wojskowy, generał brygady Wojska polskiego, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego
- Jacek Smagowicz, polski działacz koomunistyczny
- 9 lipca – Gerd Althoff, niemiecki historyk
- 10 lipca - Andrzej Grzywacz, polski naukowiec
- 11 lipca – Susan Seaforth Hayes, amerykańska aktorka
- 12 lipca
- Christine McVie, brytyjska piosenkarka
- Walter Murch, amerykański montażysta
- 14 lipca – Fabrizio Poletti, włoski piłkarz
- 15 lipca
- Jocelyn Bell Burnell, brytyjska astrofizyczka
- Büdżijn Dżalbaa, mongolski łyżwiarz szybki, olimpijczyk
- 16 lipca
- Patricia Churchland, kanadyjska filozof
- Bernard Kawka, polski kompozytor
- Peter Stasiuk, duchowny greckokatolicki
- Tadeusz Sznuk, polski dziennikarz
- 19 lipca – David Griffin, brytyjski aktor
- 20 lipca
- Chris Amon, nowozelandzki kierowca wyścigowy
- Ryszard Ulicki, polski polityk
- 21 lipca
- Michael Caton, australijski aktor
- Krzysztof Jasiński, polski aktor, reżyser teatralny i telewizyjny
- 24 lipca – Ludmiła Bragina, radziecka lekkoatletka
- 25 lipca
- Hans-Peter Kaul, niemiecki prawnik
- Jolanta Kubicka, polska piosenkarka
- Erika Steinbach, niemiecka polityk
- 26 lipca – Mick Jagger, brytyjski wokalista, członek zespołu The Rolling Stones
- 27 lipca:
- Max Jean, francuski kierowca wyścigowy
- Cecilia Womersley, nowozelandzka narciarka alpejska, olimpijka
- 28 lipca
- Bill Bradley, amerykański koszykarz
- Mieczysław Jedoń, polski polityk
- Richard Wright, brytyjski progresywny muzyk rockowy grający na instrumentach klawiszowych, dętych a także wiolonczeli i skrzypcach (Pink Floyd) (zm. 2008)
- 29 lipca
- Ingrid Krämer, niemiecka skoczkini do wody
- Marta Ptaszyńska, polska kompozytorka
- 1 sierpnia – Andy Roxburgh, szkocki piłkarz
- 2 sierpnia – Max Wright, amerykański aktor
- 4 sierpnia
- Milan Máčala, czeski piłkarz
- Bjørn Wirkola, norweski skoczek narciarski
- 5 sierpnia – Leo Kinnunen, fiński kierowca wyścigowy
- 6 sierpnia – Helmut Pfleger, niemiecki szachista
- 9 sierpnia – Lubomir Kavalek, amerykański szachista, dziennikarz
- 10 sierpnia – Irena Karel, polska aktorka
- 11 sierpnia
- Krzysztof Meyer, polski kompozytor
- Pervez Musharraf, pakistański generał i polityk
- Dieter Schubert, niemiecki wioślarz
- Stefan Szmidt, polski aktor
- 12 sierpnia
- Jeff Bleckner, amerykański reżyser
- Herta Däubler-Gmelin, niemiecka polityk
- 14 sierpnia
- John Raymond Gaydos, amerykański duchowny katolicki
- Wolf Wondratschek, niemiecki pisarz
- 17 sierpnia
- Robert De Niro, amerykański aktor
- Yukio Kasaya, japoński skoczek narciarski
- 18 sierpnia – Gianni Rivera, włoski piłkarz
- 21 sierpnia
- Perry Christie, polityk, prawnik i sportowiec z Bahamów
- Leszek Muth, polski muzyk i inżynier dźwięku
- Piotr Winczorek, polski prawnik
- 22 sierpnia
- Nahas Angula, namibijski polityk
- Jan Poprawa, polski historyk, publicysta i krytyk muzyczny
- Masatoshi Shima, japoński chemik
- 23 sierpnia
- Nelson DeMille, amerykański pisarz
- Raúl Cubas Grau, paragwajski polityk
- Bengt Westerberg, szwedzki polityk
- 24 sierpnia – Dafydd Iwan, walijski śpiewak, przedsiębiorca i polityk
- 25 sierpnia – Niles Eldredge, amerykański paleontolog i ewolucjonista
- 26 sierpnia – Klaus Katzur, niemiecki pływak
- 27 sierpnia
- Bob Kerrey, amerykański polityk
- Wolfgang Nordwig, niemiecki lekkoatleta
- 28 sierpnia
- Surayud Chulanont, premier Tajlandii
- Lou Piniella, amerykański baseballista
- David Soul, amerykański aktor i piosenkarz
- 29 sierpnia – Claes-Göran Carlman, szwedzki curler
- 30 sierpnia
- Robert Crumb, amerykański twórca komiksów
- Jean-Claude Killy, francuski narciarz
- 1 września
- Curtis John Guillory, afroamerykański duchowny katolicki
- Andrzej Jakóbiec, polski trębacz i jazzman (zm. 2005)
- Teresa Tutinas, polska piosenkarka
- 2 września
- Hans-Ulrich Grapenthin, piłkarz niemiecki
- Wilfried Gröbner, piłkarz niemiecki
- 3 września
- Valerie Perrine, amerykańska aktorka
- Dagmar Schipanski, niemiecka polityk
- 4 września – Giuseppe Gentile, włoski lekkoatleta
- 5 września – Bruce Cumings, amerykański historyk
- 6 września
- Richard J. Roberts, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla
- William Slattery, irlandzki duchowny katolicki
- Roger Waters (właśc. George Roger Waters), były wokalista i basista legendarnego zespołu Pink Floyd
- 7 września – Elżbieta Stefańska, polska klawesynistka
- 10 września
- Horst-Dieter Höttges, niemiecki piłkarz
- Aleksander Łuczak, polski polityk
- 11 września – Mickey Hart, amerykański muzyk i perkusista
- 12 września
- Maria Muldaur, amerykańska piosenkarka
- Michael Ondaatje, kanadyjski pisarz i poeta
- 14 września – Marcos Valle, brazylijski wokalista, instrumentalista, producent muzyczny
- 16 września
- Valentino Di Cerbo, włoski duchowny katolicki
- Tomasz Knapik, polski lektor
- Oskar Lafontaine, niemiecki polityk
- Korneliusz Pacuda, polski dziennikarz i krytyk muzyczny, popularyzator muzyki country
- 17 września – János Kis, węgierski filozof, socjolog i politolog
- 19 września
- Janusz Kondratiuk, polski reżyser i scenarzysta
- Joe Morgan, amerykański baseballista
- Pan Witek, polski gitarzysta i śpiewak uliczny
- 20 września – Ted Neeley, amerykański aktor
- 21 września – Ludwig Georg Braun, niemiecki przedsiębiorca
- 22 września – Zbigniew Pawłowicz, polski lekarz i polityk
- 23 września
- Youssef Aboul-Kheir, egipski duchowny katolicki
- Julio Iglesias, hiszpański piosenkarz
- Lino Oviedo, paragwajski polityk, generał (zm. 2013)
- 25 września – Robert Gates, amerykański polityk
- 26 września - Rosa Sels, belgijska kolarka
- 27 września
- Randy Bachman, kanadyjski muzyk
- Walter Riester, niemiecki polityk
- Liisa Suihkonen, fińska biegaczka narciarska
- 28 września
- Brendan Michael O'Brien, kanadyjski duchowny katolicki
- Algirdas Vaclovas Patackas, litewski polityk
- 29 września
- Mohammad Chatami, irański teolog, filozof i polityk
- Abdul Koroma, polityk i dyplomata ze Sierra Leone
- Wolfgang Overath, niemiecki piłkarz
- Lech Wałęsa, polski działacz związkowy, polityk, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, prezydent Polski
- 30 września – Johann Deisenhofer, niemiecki biochemik i biofizyk, laureat Nagrody Nobla
- 1 października
- Jean-Jacques Annaud, francuski reżyser
- Rolf Berend, niemiecki polityk
- Michal Orolín, słowacki taternik i alpinista
- 2 października
- Andrzej Kuryło, polski poeta i autor tekstów piosenek
- Eduardo Serra, portugalski operator filmowy
- Paul Van Himst, belgijski piłkarz
- 3 października – Jeremiasz (Anchimiuk), polski duchowny prawosławny
- 4 października
- Owen Davidson, australijski tenisista
- Mick Jackson, brytyjski reżyser
- 5 października
- Inna Czurikowa, rosyjska aktorka
- Andrzej Litwornia, polski historyk literatury, eseista, mieszkający we Włoszech (zm. 2006)
- 6 października
- Ottavio Bianchi, włoski piłkarz, trener
- Elżbieta Starostecka, polska aktorka i piosenkarka
- 7 października – Bogumiła Wander, polska spikerka i prezenterka telewizyjna
- 8 października
- Chevy Chase, amerykański aktor
- Bronisław Cieślak, polski dziennikarz i aktor
- William Martin Morris, australijski duchowny katolicki
- R.L. Stine, amerykański powieściopisarz
- 9 października – Renato Cappellini, włoski piłkarz
- 12 października
- Jakob Kuhn, szwajcarski trener piłkarski
- Bertil Roos, szwedzki kierowca wyścigowy
- 13 października – Peter Sauber, główny twórca i szef zespołu Sauber
- 15 października – Stanley Fischer, ekonomista, prezes Banku Izraela
- 18 października – Birthe Rønn Hornbech, duńska prawnik i polityk
- 20 października
- Mirosława Masłowska, polska polityk
- Elżbieta Sikora, polska kompozytorka
- 22 października
- Jan de Bont, holenderski reżyser, operator i producent
- Catherine Deneuve, francuska aktorka filmowa
- Urszula Dudziak, polska wokalistka jazzowa
- Wolfgang Thierse, niemiecki polityk
- 23 października – Václav Neckář, czeski piosenkarz i aktor
- 24 października
- Carlo Senoner, włoski narciarz
- Theodor Stolojan, rumuński polityk
- 25 października – Zbigniew Lew-Starowicz, polski psychiatra i psychoterapeuta
- 27 października – Carmen Argenziano, amerykański aktor
- 28 października – Jimmy McRae, amerykański kierowca wyścigowy
- 31 października – Katarina Blagojević, serbska szachista
- 1 listopada
- Salvatore Adamo, belgijski piosenkarz
- Jacques Attali, francuski ekonomista i wykładowca akademicki
- Alfio Basile, argentyński piłkarz
- 2 listopada
- Oldřich Pelčák, czechosłowacki kosmonauta
- Grzegorz Spyra, polski kompozytor, muzyk
- 5 listopada – Sam Shepard, amerykański dramaturg, scenarzysta i aktor
- 7 listopada
- Silvia Cartwright, nowozelandzka działaczka państwowa
- Stephen Greenblatt, amerykański krytyk i teoretyk literatury
- Krystian Lupa, polski reżyser teatralny, scenograf, grafik, dramaturg i tłumacz
- Joni Mitchell, kanadyjska piosenkarka
- Michael Spence, amerykański ekonomista, laureat Nagrody Nobla
- 8 listopada – Luciano Dalla Bona, włoski kolarz
- 10 listopada – Livia Klausová, czeska pierwsza dama
- 11 listopada
- Maud Nordlander, szwedzka curlerka
- Marcin Pliński, polski oceanolog
- Jolanta Zykun, polska aktorka
- 12 listopada
- Wallace Shawn, amerykański aktor
- Björn Waldegård, szwedzki kierowca wyścigowy
- 13 listopada
- Roberto Boninsegna, włoski piłkarz
- Włodzimierz Korcz, polski kompozytor, pianista, aranżer i dyrygent
- 14 listopada – Peter Norton, amerykański inżynier oprogramowania
- 17 listopada – Axel Schultes, niemiecki architekt
- 18 listopada
- Łukasz Turski, polski fizyk
- Leonardo Sandri, włoski duchowny katolicki, kardynał
- 20 listopada
- Jadwiga Rotnicka, polska polityk
- Marianna Wróblewska, polska wokalista jazzowa
- 22 listopada – Billie Jean King, amerykańska tenisistka
- 23 listopada
- Günther Beckstein, niemiecki polityk
- Denis Sassou-Nguesso, kongijski polityk
- 24 listopada – Dave Bing, amerykański koszykarz
- 26 listopada – Tadeusz Mołdawa, polski politolog
- 27 listopada
- Jil Sander, niemiecka projektantka mody
- Herman Suselbeek, holenderski wioślarz
- 28 listopada – Randy Newman, amerykański kompozytor, piosenkarz i pianista
- 30 listopada
- Rolf Edling, szwedzki szpadzista
- Terrence Malick, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy
- 1 grudnia – Ortrun Enderlein, niemiecka saneczkarka
- 2 grudnia
- Wayne Allard, amerykański polityk
- Jan Paweł Kruk, polski aktor
- 3 grudnia
- Barbara Dunin, polska piosenkarka
- Andrzej Wybrański, polski polityk
- 5 grudnia
- Eva Joly, francuska sędzia
- Claes Källén, szwedzki curler
- Andrew Yeom Soo-jung, koreański duchowny katolicki
- 8 grudnia
- Jim Morrison, amerykański wokalista, założyciel The Doors (zm. 1971)
- Bodo Tümmler, niemiecki lekkoatleta
- Mary Woronov, amerykańska aktorka
- 11 grudnia
- Alain de Benoist, francuski intelektualista, pisarz, politolog i dziennikarz
- Martin William Currie, kanadyjski duchowny katolicki
- John Kerry, amerykański polityk
- Jadwiga Strzelecka, polska piosenkarka
- 12 grudnia – Renate Schmidt, niemiecka działaczka polityczna
- 15 grudnia
- Bernard Dornowski, polski muzyk, gitarzysta i wokalista
- Jerzy Dziewulski, polski polityk, milicjant i antyterrorysta
- Edmundo Abastoflor Montero, boliwijski duchowny katolicki
- 17 grudnia – Ron Geesin, brytyjski pianista i kompozytor
- 18 grudnia – Keith Richards, współzałożyciel i gitarzysta zespołu The Rolling Stones
- 19 grudnia – Jerzy Zawisza, polski polityk
- 20 grudnia – Jerzy Tarsiński, polski muzyk
- 22 grudnia
- Chris Bunch, amerykański pisarz science fiction (zm. 2005)
- Paul Wolfowitz, amerykański polityk
- 23 grudnia
- Dan Gawrecki, czeski historyk
- Butler Lampson, amerykański informatyk
- Harry Shearer, amerykański pisarz, muzyk, prezenter radiowy, komik i aktor
- Sylwia Sommerlath, królowa szwedzka, żona Karola XVI Gustawa Bernadotte
- 24 grudnia
- Tarja Halonen, fińska polityk
- Christian Raymond, francuski kolarz
- 25 grudnia – Hanna Schygulla, niemiecka aktorka
- 27 grudnia – Peter Sinfield, brytyjski producent muzyczny i poeta
- 28 grudnia – Juan Luis Cipriani Thorne, peruwiański kardynał
- 30 grudnia – Linda Thom, kanadyjski strzelec sportowy
- 31 grudnia
- Wolfgang Gerhardt, niemiecki polityk
- Horst Heese, niemiecki piłkarz
- Sir Ben Kingsley, brytyjski aktor
Zmarli[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia:
- Alojzy Grozde, słoweński męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1923)
- Marian Konopiński, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1907)
- 15 stycznia – Eric Knight (ur. 1897), angielski pisarz, autor powieści o psie Lassie
- 16 stycznia – Wincenty Rapacki, polski aktor, śpiewak (ur. 1865)
- 21 stycznia – Robert Henry English, amerykański kontradmirał (ur. 1888)
- 26 stycznia – Michał Kozal, biskup pomocniczy włocławski, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1893)
- 30 stycznia – Zygmunt Pisarski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1902)
- 3 lutego – Alojs Andricki, serbołużycki duchowny rzymskokatolicki, beatyfikowany jako męczennik w 2011 (ur. 1914)
- 14 lutego:
- Alice Henry, australijska dziennikarka, aktywistka, sufrażystka i rzecznik praw kobiet (ur. 1857)
- David Hilbert, niemiecki matematyk, formalista, pomysłodawca 23 problemów, własnej aksjomatyki geometrii Euklidesowej oraz przestrzeni Hilberta w analizie funkcjonalnej (ur. 1862)
- 17 lutego – Antoni Leszczewicz, polski marianin, męczennik, błogosławiony (ur. 1890)
- 18 lutego – Jerzy Kaszyra, polski marianin, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1904)
- 27 lutego – María Caridad Brader, szwajcarska zakonnica, założycielka Franciszkanek Sióstr Maryi Niepokalanej, błogosławiona katolicka (ur. 1860)
- 28 marca – Siergiej Rachmaninow, rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent (ur. 1873)
- 30 marca:
- Jan Bytnar, pseudonim "Rudy", podporucznik AK (ur. 1921)
- Maciej Aleksy Dawidowski, pseudonim "Alek", podporucznik AK (ur. 1920)
- Maria Restytuta Kafka, czeska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1894)
- 5 kwietnia – Bronisław Onufry Kopczyński, polski muzyk, poeta i publicysta (ur. 1916)
- 18 kwietnia:
- Roman Archutowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1882)
- Isoroku Yamamoto, admirał japoński (ur. 1884)
- 5 maja – Grzegorz Frąckowiak, polski werbista, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1911)
- 8 maja – Mordechaj Anielewicz, w latach 1942-43 komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej, zginął śmiercią samobójczą (ur. 1919)
- 26 maja – Edsel Ford, syn Henry'ego Forda, prezes Ford Motor Company (ur. 1893)
- 31 maja – Helmut Kapp w wyniku zamachu prowadzonego przez Jędrzejowski Obwód AK
- 4 czerwca – Franciszek Pianzola, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (ur. 1881)
- 23 czerwca – Ryszard Danielczyk, polski duchowny luterański, redaktor i działacz narodowy na Górnym Śląsku (ur. 1904)
- 26 czerwca – Antoni Gąsiorowski, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Akcji Bollwerk (ur. 1901)
- 29 czerwca – Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless (Księżna Daisy), angielska i niemiecka arystokratka (ur. 1873)
- 4 lipca – Władysław Sikorski, polityk, premier rządu polskiego, zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze (ur. 1881)
- 5 lipca – Kazimierz Junosza-Stępowski, polski aktor (ur. 1880)
- 6 lipca – Nazaria Ignacia March Mesa, założycielka Sióstr Misjonarek Krzyżowych Kościoła, błogosławiona katolicka (ur. 1889)
- 13 lipca – Marianna Biernacka, polska męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1888)
- 15 lipca:
- Antoni Beszta-Borowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1880)
- Izydor Zorzano, argentyński inżynier, członek Opus Dei, Sługa Boży (ur. 1902)
- 19 lipca:
- Achilles Puchała, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1911)
- Karol Herman Stępień, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1910)
- 21 lipca – Charlie Paddock, amerykański lekkoatleta (ur. 1900)
- 27 lipca – Maria Klemensa Staszewska, polska urszulanka, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1890)
- 31 lipca – Zdzisław Lubomirski, prezydent Warszawy, członek Rady Regencyjnej (ur. 1865)
- 1 sierpnia – Rozstrzelane przez Niemców męczennice z Nowogródka:
- Paulina Borowik, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1905)
- Józefa Chrobot, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1865)
- Helena Cierpka, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1900)
- Eleonora Aniela Jóźwik, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1895)
- Anna Kokołowicz, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1892)
- Eugenia Mackiewicz, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1903)
- Adela Mardosewicz, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1888)
- Leokadia Matuszewska, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1906)
- Weronika Narmontowicz, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1916)
- Julia Rapiej, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1900)
- Jadwiga Karolina Żak, polska zakonnica, nazaretanka, błogosławiona (ur. 1892)
- 9 sierpnia – Franciszek Jägerstätter, austriacki tercjarz franciszkański, męczennik, błogosławiony (ur. 1907)
- 13 sierpnia – Jakub Gapp, austriacki marianista, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1897)
- 20 sierpnia – Tadeusz Zawadzki, ps. "Zośka", harcmistrz, oficer Armii Krajowej (ur. 1921)
- 21 sierpnia – Henrik Pontoppidan, duński pisarz (ur. 1857)
- 28 sierpnia – Borys III, car Bułgarii (ur. 1894)
- 30 sierpnia – Eustachy van Lieshout, holenderski sercanin biały, misjonarz, błogosławiony katolicki (ur. 1890)
- 6 września – Iwan Mitrynga, ukraiński działacz polityczny, publicysta (ur. 1909)
- 10 września – Jerzy Kamil Weintraub, polski poeta (ur. 1916)
- 4 października – Irena Iłłakowiczowa, polska podporucznik Narodowych Sił Zbrojnych, agentka wywiadu (ur. 1906)
- 7 października – Eugeniusz Bodo, polski aktor (ur. 1899)
- 9 października – Pieter Zeeman, fizyk holenderski, laureat nagrody Nobla (ur. 1865)
- 12 października – Max Wertheimer, niemiecki psycholog (ur. 1880)
- 17 października – Jan Kotrč, czeski szachista, kompozytor szachowy i publicysta (ur. 1862)
- 21 października – Dudley Pound, brytyjski admirał, w latach 1939-1943 głównodowodzący brytyjskiej marynarki Royal Navy (ur. 1877)
- 31 października – Max Reinhardt, niemiecki reżyser teatralny (ur. 1873)
- 3 listopada – Kelman Szapiro, cadyk, rabin Piaseczna, ostatni rabin getta warszawskiego (ur. 1889)
- 5 listopada – Bernhard Lichtenberg, proboszcz katedry berlińskiej, błogosławiony, męczennik reżimu hitlerowskiego (ur. 1875)
- 10 listopada – męczennicy z Lubeki:
- Arminius Lange, niemiecki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1912)
- Edward Muller, niemiecki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1911)
- Jan Prassek, niemiecki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1911)
- Karol Fryderyk Stellbrink, niemiecki duchowny luterański (ur. 1894)
- 12 listopada – Andrzej Trzebiński, polski poeta (ur. 1922)
- 30 listopada – Aniela Zagórska, polska tłumaczka dzieł Josepha Conrada (ur. 1881)
- 9 grudnia – Georges Dufrénoy, francuski malarz (ur. 1870)
- 26 grudnia – Erich Bey, niemiecki kontradmirał (ur. 1898)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]
Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]
- z fizyki – Otto Stern
- z chemii – George de Hevesy
- z medycyny – Henrik Dam, Edward Doisy
- z literatury – nagrody nie przyznano
- nagroda pokojowa – nagrody nie przyznano
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]
- Tłusty czwartek: 4 marca
- Ostatki: 9 marca
- Popielec: 10 marca
- Niedziela Palmowa: 18 kwietnia
- Wielki Czwartek: 22 kwietnia
- Wielki Piątek: 23 kwietnia
- Wielka Sobota: 24 kwietnia
- Wielkanoc: 25 kwietnia
- Poniedziałek wielkanocny: 26 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 3 czerwca
- Zesłanie Ducha Świętego: 13 czerwca
- Boże Ciało: 24 czerwca
Przypisy
- ↑ Wołyń – Kłodno. wolyn.ovh.org. [dostęp 2010-07-14].
