19 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (1939)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
19 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

3 pułk artylerii ciężkiej

Dowódcy
Pierwszy

mjr Henryk Rajewicz

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
bitwa pod Piotrkowem (4–6 IX 1939)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

artyleria

Podległość

19 Dywizja Piechoty

19 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (19 dac) – pododdział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego.

Dywizjon nie występował w pokojowej organizacji wojska. Został sformowany w sierpniu 1939 roku, w Wilnie, przez 3 pułk artylerii ciężkiej z przeznaczeniem dla 19 Dywizji Piechoty.

W jego skład weszły dwie trzydziałowe baterie: armat 105 mm i haubic 155 mm kpt. Stanisława Totta[1].

19 dac w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]

19 dac mobilizowany był w grupie zielonej od 24 sierpnia 1939 roku. 29 sierpnia 1939 roku dywizjon załadował się na transporty kolejowe i odjechał do rejonu ŁowiczSochaczew. Baterie 1 i 2 wyładowały się na stacji w Zielkowicach 31 sierpnia i 1 września, dowództwo dywizjonu i kolumna amunicyjna w Łowiczu. Całością dywizjon przemaszerował do wsi Podczarcie w pobliżu Bełchatowa, gdzie 2 września wszedł w ugrupowanie 19 Dywizji Piechoty. 2 września 19 dac pomaszerował do lasów w rejonie Ujazd-Tomaszów Mazowiecki, zgodnie z wcześniejszymi rozkazami dywizja zorganizowała tam obronę. O świcie 3 września zajął stanowiska ogniowe. W nocy z 3 na 4 września dywizjon był w marszu do nowego rejonu w pobliżu Piotrkowa Trybunalskiego.

Na rozkaz dowódcy AD 19 DP zajął wieczorem 4 września 19 dac stanowiska ogniowe w rejonie Meszcze[2]. Stąd od świtu 5 września, współdziałając z II/19 pułkiem artylerii lekkiej działał na korzyść 86 pułku piechoty. Pierwsze natarcie niemieckich czołgów zostało zatrzymane. Po południu obrona 86 pułku piechoty została przełamana, a baterie dywizjonu poniosły poważne straty od lotnictwa nieprzyjaciela. Natarcie niemieckie dotarło do miejscowości Meszcze, gdzie dywizjon zwalczał wozy pancerne wroga ogniem na wprost. Dywizjon poniósł koleje straty w ludziach i sprzęcie. Dowódca piechoty dywizyjnej 19 DP nakazał wycofanie w kierunku na Pilicę. Nocny marsz spowodował, że 6 września porządkowano oddziały w lasach koła Barkowic Mokrych, zebrała się w miejscu koncentracji zaledwie połowa dywizjonu. Cały czas trwały bombardowania z powietrza. Wieczorem i pod osłoną nocy 6/7 września większość oddziałów przeprawiła się przez Pilicę. Baterie artylerii ciężkiej szukały objazdów, a most w Sulejowie był zarwany. Po raz kolejny nastąpiło pomieszanie oddziałów. Dywizjon połowę swoich dział stracił na stanowiskach ogniowych[3]. Pozostałe musiał zniszczyć i pozostawić w wyniku stopniowego wybicia wszystkich koni. Żołnierze niewielkimi grupami w nieładzie przebijali się ku Wiśle. Ostatecznie 8 września 19 dac przestał istnieć[4].

Obsada personalna dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

dowódca dywizjonu - mjr Henryk Rajewicz[2]

dowódca 1 baterii armat - NN

dowódca 2 baterii haubic - kpt. Stanisław Tott

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Galster 1975 ↓, s. 382.
  2. a b Zarzycki 1993 ↓, s. 36.
  3. Galster 1975 ↓, s. 383.
  4. Zarzycki 1993 ↓, s. 37.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: Nakładem Koła Oficerów Artylerii Polskiej na Obczyźnie, 1975.
  • Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Bellona, 1991. ISBN 83-11-07772-X.
  • Piotr Zarzycki: 3 Pułk Artylerii Ciężkiej im. Króla Stefana Batorego. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 28. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1993. ISBN 83-85621-25-3.