13 Pułk Ułanów Wileńskich

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
13 Pułk Ułanów Wileńskich
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa 13 puł.
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1918

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

23 lipca[a]

Nadanie sztandaru

1919

Rodowód

1 pułk ułanów wileńskich

Dowódcy
Pierwszy

mjr Władysław Dąbrowski

Ostatni

ppłk dypl. Józef Szostak

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
bitwa pod Mołodecznem (1–3 VII 1919)
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Nowa Wilejka

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

Wileńska BK (1937–1939)

13 Pułk Ułanów Wileńskich (13 p.uł.) – oddział kawalerii Samoobrony Litwy i Białorusi, Wojska Litwy Środkowej, Wojska Polskiego II RP oraz Armii Krajowej.

Pułk stacjonował w garnizonie Nowa Wilejka, a jego szwadron zapasowy w garnizonie Wołkowysk.
Święto pułkowe obchodzone było 25 lipca, w rocznicę boju pod Janowem w 1920[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

27 grudnia 1918, w majątku Pośpieszka pod Wilnem, z oddziałów konnych Samoobrony Litwy i Białorusi, sformowany został 1 pułk Ułanów Wileńskich. Następnego dnia pułk przeniesiony został do garnizonu Wilno, do koszar na Antokolu. W czerwcu 1919 otrzymał numer i nazwę.

Służyło w nim wielu tzw. „zagończyków”, do których zaliczał się także jego pierwszy dowódca mjr Władysław Dąbrowski ps. „Dąb”. Po wcieleniu pułku do odrodzonego Wojska Polskiego, nadano mu nazwę 13 pułku ułanów, pomijając przydomek „wileński”. Pomimo tego od pierwszych dni swego istnienia nosił nieoficjalnie tę nazwę, podkreślając pochodzenie jego żołnierzy.

Wojna polsko-bolszewicka[edytuj | edytuj kod]

Następnie pułk wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, odznaczając się licznymi zagonami i rajdami na tyły przeciwnika. 29 czerwca 1919 gen. Edward Rydz-Śmigły wręczył w Wilnie delegacji, przybyłej z frontu, sztandar pułkowy. Po wyprawie kijowskiej w 1920 w pułku znalazło się wielu ułanów z rozwiązanego Tatarskiego Pułku Ułanów im. płk. Mustafy Achmatowicza, stąd przejął on jego tradycje.

W drugiej dekadzie lipca pułk z półbaterią artylerii konnej osłaniał odwrót 10 Dywizji Piechoty znad Niemna. 24 lipca wyruszył ze Starej Kamionki w kierunku Janowa[3]. Po forsownym marszu dotarł w nakazany rejon i uzupełniał swoje szwadrony resztkami rozbitego pod Grodnem 113 pułku ułanów[4]. W trakcie prac organizacyjnych ubezpieczenia zameldowały o nadciągającej kolumnie sowieckiej 15 Dywizji Kawalerii[5]. Dowódca pułku nakazał wycofanie z miejscowości taborów i artylerii. Ochraniać je miał 3 szwadron. Maszerującą w kierunku na Osowiec kolumnę zaatakowała sowiecka kawaleria. Pierwszą szarżę odparły karabiny maszynowe i artyleria strzelająca na wprost. Równocześnie ppłk Budkiewicz poprowadził na nieprzyjacielskie skrzydło szarżę siłami 1 i 2 szwadronów. Zmusiło to czerwonoarmistów do odwrotu. Późnym popołudniem pododdziały 13 pułku ułanów zaatakowała kolejna brygada sowieckiej 15 DK. Zacięte walki przerodziły się w szereg indywidualnych pojedynków na białą broń. W walce wręcz dowódca polskiego pułku ppłk Butkiewicz pokonał i ciężko ranił dowódcę sowieckiej brygady kawalerii. Także polscy ułani uzbrojeni w lance odnosili duże sukcesy w walce, a przeciwnik wobec tego rodzaju broni był bezradny. Po kilku godzinach zapadający zmrok zmusił obie strony do przerwania walki[4].

 Osobny artykuł: Bitwa pod Janowem (VII 1920).

W październiku 1920 roku dowódca pułku, pułkownik Mścisław Butkiewicz, zdecydował się na podjęcie zagonu na tyły litewskie. W tym celu wyruszył z Wornian, dokąd pułk przybył z frontu sowieckiego i przeprawił się mostem kolejowym przez Wilię, po czym w bród przez Zejmianę koło wsi Drużele i podjął marsz na Podkrzyż, Dojlidany, Poszyle, Gieglówkę, przedzierając się przez oddziały litewskie. Koło wsi Helenowo pluton podchorążego Wacława Rusieckiego z 2 szwadronu wykonał szarżę na litewskich huzarów i wziął 8 jeńców i 10 koni[6].

Kawalerowie Virtuti Militari i odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[7][8]
śp. uł. Ignacy Bakinowski nr 3576 plut. Wojciech Berdowski kpr. Aleksander Brochocki nr 3898
ppor. Andrzej Brochocki nr 3537 por. Stanisław Brochocki nr 3536 plut. Witold Buko
ppłk Mścisław Butkiewicz kpr. Jan Chalecki kpr. Antoni Downarowicz
rtm. Konstanty Drucki-Lubecki ppor. Józef Fiedorowicz plut. Mirosław Gajewski
uł. Leon Gębuś rtm. Kazimierz Hrakałło-Horawski st. uł. Jan Iwaszkiewicz
plut. Jan Kaliński pchor. Wacław Kamionka kpr. Kazimierz Kiktysz
pchor. Jan Konarzewski śp. ppor. Apolinary Krasowski nr 3570[9] st. uł. Józef Krasowski
ppor. Wacław Krydel plut. Michał Kubski pchor. Konstanty Kuczyński
kpr. Wacław Lipowicz st. wchm. Stanisław Łada kpr. Stanisław Ławrowski
uł. Jan Michałowski rtm. Mikołaj Michniewicz-Hetman kpr. Bolesław Obuchowski
kpr. Wacław Pac-Pomarnacki plut. Stanisław Poźniak st. wachm. Julian Puzinawski
st. wachm. Włodzimierz Prosiński plut. Franciszek Romanowski plut. Stanisław Rusiecki
ppor. Witold Rusiecki kpr. Antoni Sawicki st. uł. Stanisław Sawlewicz
plut. Jan Songin uł. Józef Strumiłło uł. Jan Symonowicz
kpr. Alfred Szachno plut. Witold Szczemiński st. wchm. Józef Szokol-Ejgert
plut. Stefan Szyłkiewicz plut. Władysław Trachim pchor. Jan Tyszkiewicz
st. wachm. Kalikst Węcławowicz st. wachm. Faustyn Zdrojewski nr 3545
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej[10]
pchor. Stanisław Aleksandrowicz por. Karol Bohdanowicz uł. Jan Borguld
ppłk Mścisław Bulkiewicz por. Stanisław Chodzyński uł. Józef Chrzan
wchm. Władysław Dobrowolski uł. Walenty Drożdżyński kpr. Władysław Druciarz
kpr. Józef Falasz uł. Stanisław Gałka uł. Mieczysław Garbowski
wchm. Stanisław Guźniczak uł. Władysław Gzik ppor. Jackowski
rtm. Witold Jukowiecki rtm. Józef Juniewicz płk Franciszek Kaczkowski
pchor. Wacław Kamionko st. uł. Władysław Kawel kpr. Jan Kędra
kpr. Antoni Kokot st. uł. Józef Krawczyk uł. Ferdynand Krukowski
pchor. Konstanty Kuczyński plut. Adam Kuliberda rtm. Bolesław Lisowski
st. uł. Roman Liss por. Witold Masłowski rtm. Mikołaj Michniewicz-Helman
uł. Stanisław Mokswa st. uł. Jan Noga plut. Józef Ogórek
uł. Jan Piątek pchor. Włodzimierz Prosiński st. uł. Władysław Rak
st. uł. Romuald Rauba st. uł. Franciszek Rudomia uł. Wacław Rudomin
ppor. Stanisław Rusiecki ppor. Wacław Rusiecki st. uł.Władysław Słonona
uł. Jan Spychało st. uł. Wacław Stanowski kpr. Franciszek Świech
plut. Stefan Szyłkiewicz ppor. Bronisław Szymkiewicz uł. Stanisław Trojan
pchor. Józef Tyszkiewicz wachm. sztab. Bronisław Urbanowicz uł. Adam Włodarczyk
st. uł. Józef Wojciechowski uł. Władysław Wojciechowski st. uł. Czesław Zygmuntowicz

Pułk w okresie pokoju[edytuj | edytuj kod]

Muzeum 13 p.uł. w Wilnie; 1931 r.

W końcu 1921 pułk pełnił służbę na granicy z Litwą, a następnie przez krótki czas stacjonował w Głębokiem. Ostatecznie pod koniec 1922 został przeniesiony do Nowej Wilejki, gdzie przebywał do końca istnienia II RP. Pułk Ułanów Wileńskich przodował w wyszkoleniu bojowym, wykształceniu obywatelskim i dyscyplinie wojskowej wśród formacji kawaleryjskich.

19 maja 1927 roku minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 30 kwietnia, jako datę święta pułkowego[11]. 6 czerwca 1928 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zmienił datę święta pułkowego 13. p.uł. z dnia 30 kwietnia na dzień 25 lipca[12].

18 marca 1930 roku Minister Spraw Wojskowych nadał jednostce nazwę „13 pułk Ułanów Wileńskich”[13].

Minister Spraw Wojskowych rozkazem z 9 czerwca 1936 nadał 1 szwadronowi nazwę „Tatarskiego”. Od tego roku zaczęto kierować do niego wszystkich poborowych tatarów polskich. Podczas uroczystego składania serca marszałka Józefa Piłsudskiego na cmentarzu wileńskim na Rossie 1 szwadron pełnił honorową asystę. Pierwszym jego dowódcą był rtm. Michał Bohdanowicz; po nim dowodzili nim krótko rtm. Bazyli Marcisz i rtm. Jan Tarnowski. Od 25 października 1938 objął nad nim dowództwo rtm. Aleksander Jeljaszewicz. Obok niego w szwadronie służyli także Tatarzy, absolwenci pułkowej szkoły podoficerskiej. Podczas święta pułkowego 25 lipca 1937 wręczono szwadronowi buńczuk wykonany według wzorów starotatarskich, który ufundowany został przez całą społeczność tatarską Polski.

Pułk w planie mobilizacyjnym „S” [14]
Nazwa pododdziału Miejsce mobilizacji Termin
dowódca pułku z drużyną Nowowilejka alarm
pluton łączności
1÷4 szwadrony
szwadron karabinów maszynowych
drużyna dowódcy dywizjonu nr 49 Wołkowysk 8
szwadron kawalerii nr 1/49
pluton ckm nr 49
kolumna taborowa nr 373 9
uzupełnienie do czasu „W” 6
szwadron marszowy 1/13 puł 18
pluton marszowy nr 1/49 30
szwadron zapasowy do 15
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[15][b]
Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
dowódca pułku ppłk dypl. Janusz Bokszczanin
I zastępca dowódcy mjr dypl. Jan Schaitter
p.o. adiutanta rtm. Jan Tarnowski[c]
lekarz medycyny por. lek. Stanisław Januszewski
starszy lekarz weterynarii mjr Józef Lange
komendant rejonu PW Konnego por. Zygmunt Włodzimierz Mikulski[d]
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) mjr Władysław Paweł Wójtowicz
oficer mobilizacyjny rtm. adm. (kaw.) Apolinary Walerian
zastępca oficera mobilizacyjnego por. Bogdan Antoni Kiersnowski
oficer administracyjno-materiałowy rtm. adm. (kaw.) Stanisław Edward Bazylczuk
dowódca szwadronu gospodarczego vacat
oficer gospodarczy kpt. int. Władysław Polnik
oficer żywnościowy chor Stanisław Mazur
dowódca plutonu łączności por. Zygmunt Włodzimierz Mikulski
dowódca plutonu kolarzy vacat
dowódca plutonu ppanc. por. Andrzej Adam Szamota[e]
dowódca 1 szwadronu rtm. Aleksander Jeljaszewicz
dowódca plutonu por. Włodzimierz Makaliński
dowódca plutonu por. Tadeusz Zdzisław Tyczyński
dowódca 2 szwadronu rtm. Jan Tarnowski
dowódca plutonu por. Jerzy Marian Rostworowski
dowódca 3 szwadronu vacat
dowódca plutonu por. Zygmunt Barcicki
dowódca plutonu por. Konstanty Sołtan
dowódca plutonu ppor. Bolesław Klincewicz
dowódca 4 szwadronu rtm. Kazimierz Nawrocki
dowódca plutonu ppor. Tadeusz Józef Batorowicz
dowódca plutonu ppor. Mieczysław Bubień
p.o. dowódcy szwadronu km por. Andrzej Adam Szamota
dowódca plutonu ppor. Romuald Morgiewicz
dowódca plutonu ppor. Wieńczysław Ter-Barsegow
dowódca szwadronu zapasowego mjr Jan Bączkowski
zastępca dowódcy szwadronu zapasowego vacat
na kursie rtm. Stanisław Alexandrowicz
na kursie rtm. Tadeusz Józef Cichowski
na kursie rtm. Bolesław Sediwi
na kursie ppor. Marian Kisielewicz

Wojna obronna 1939[edytuj | edytuj kod]

W wojnie obronnej 1939 13 pułk Ułanów Wileńskich pod dowództwem ppłk. dypl. Józefa Szostaka walczył w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii płk. dypl. Konstantego Druckiego-Lubeckiego. Od 2 do 5 września brał udział w walkach pod Piotrkowem Trybunalskim. W dniach 9 i 10 września poniósł dotkliwe straty w czasie przeprawy przez Wisłę, na przyczółku pod Maciejowicami. Następnie walczył na Lubelszczyźnie. Rozbity został na przeprawie pod Tomaszowem Lubelskim koło wsi Suchowola. 1 szwadronowi przypisuje się wykonanie jednej z szarż kawaleryjskich przeprowadzonych we wrześniu 1939. Szarżą dowodził rotmistrz Jeljaszewicz, a wykonana została w okolicach Maciejowic[17].

Sztandar pułku zakopany przez żołnierzy nie został odnaleziony do dnia dzisiejszego. Po bitwie część ułanów przez jakiś czas błądziła po nieznanym terenie, zachowując przy tym karność i dyscyplinę. Wkrótce weszła w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. Inna grupa na czele z rtm. A. Jeljaszewiczem podążyła ku granicy węgierskiej.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[18][19]
dowódca pułku ppłk dypl. kaw. Józef Szostak
zastępca dowódcy pułku mjr kaw. Władysław Paweł Wójtowicz
kwatermistrz rtm. adm. (kaw.) Stanisław Edward Bazylczuk
adiutant i oficer informacyjny rtm. Jan Tarnowski
oficer ordynansowy ppor. kaw. Mieczysław Bubień
oficer broni i gazu ppor. kaw. rez. Zygmunt Maciejewski
lekarz por. lek. dr Stanisław Januszewski
lekarz weterynarii kpt. lek. wet. Jerzy Łubkowski[f] [22]
kapelan ks. kpl. rez. Stefan Kiwiński[g]
szef kancelarii st. wachm. Piotr Sadowski
dowódca szwadronu gospodarczego por. kaw. rez. Jan Essel[h]
wachmistrz szef wachm. Władysław Chruśliński
oficer żywnościowy chor. Stanisław Mazur
płatnik por. kaw. rez. Ryo (?)
dowódca 1 szwadronu rtm. Aleksander Jeljaszewicz
dowódca 2 szwadronu rtm. Stanisław Zakrzewski
dowódca 3 szwadronu rtm. Bolesław Sediwi[i]
dowódca 4 szwadronu rtm. Kazimierz Nawrocki
dowódca 5 szwadronu km rtm. Tadeusz Cichowski

W ramach Armii Krajowej[edytuj | edytuj kod]

Poszczególne pododdziały 13 pułku Ułanów Wileńskich AK zostały odtworzone w 1944 w Okręgu Wileńskim AK w kilku ośrodkach: dywizjon konny na terenie Puszczy Rudnickiej, szwadron konny przy 3 Brygadzie Wileńskiej AK, pluton konny przy 4 Brygadzie Wileńskiej AK oraz pluton konny na terenie Puszczy Kampinoskiej.

Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]

Sztandar[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

29 czerwca 1919, w Wilnie, gen. ppor. Edward Śmigły-Rydz wręczył delegacji pułku, przybyłej z frontu, sztandar ufundowany przez społeczeństwo ziemi wileńskiej.

27 września 1939 por. Tadeusz Batorowicz odjął płachtę sztandaru od drzewca. Pokrowiec, orła i szarfy zakopali ułani w zagajniku. W momencie kapitulacji, na rozkaz dowódcy 4 szwadronu, por. Batorowicz zakopał sztandar przy drodze MedykaPrzemyśl. W latach 1971-1973 aktywną akcję poszukiwania sztandaru pułku podjął mjr Norbert Binder, syn podoficera pułku. 20 października 1979 odnalazł on pod Medyką puszkę grotu sztandaru 13 p.uł., z numerem 13 na przedniej ściance podstawy. Jedyny relikt ze sztandaru 13 pułku trafił do zbiorów Muzeum WP[27].

Odznaka pamiątkowa[edytuj | edytuj kod]

Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 16, poz. 243 z 24 kwietnia 1924 roku posiada kształt krzyża maltańskiego, którego ramiona pokryte są żłobkowaną różową emalią. Pośrodku krzyża złocony ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Oficerska - dwuczęściowa, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i złoconym, na rewersie numerowana[28].

Żołnierze 1 szwadronu 13 puł nosili na kołnierzu półksiężyc z gwiazdą[29].

Barwa[edytuj | edytuj kod]

Proporczyk Opis[30]
Proporczyki na lancach i patkach mundurów były w kolorze różowym z (niebieskim[31]) chabrowym[32] wąskim paskiem pośrodku

W 1 szwadronie tatarskim na proporczykach mundurowych dodatkowo pozłacany emblemat w formie półksiężyca z gwiazdą

proporczyk dowództwa w 1939
proporczyk dowództwa w 1939 (wersja z symbolami 1 szwadronu tatarskiego)
proporczyk 1 szwadronu w 1939
proporczyk 1 szwadronu w 1939 (2. wersja)
proporczyk 2 szwadronu w 1939
proporczyk 3 szwadronu w 1939
proporczyk 4 szwadronu w 1939
proporczyk 5 szwadronu ckm w 1939
proporczyk plutonu łączności w 1939
Inne Opis
Na czapce rogatywceotok różowy[33]
Szasery ciemnogranatowe, lampasy różowe, wypustka różowa[34]
„Łapka” (do 1921[j]) – karmazynowa[k]

Żurawiejki[edytuj | edytuj kod]

Zawsze dzielny i bojowy,
To trzynasty pułk różowy.
Chociaż otok ma różowy,
To jest jednak pułk bojowy.
Otok jego jest różowy,
Dawniej był to pułk bojowy.
A trzynasty, choć różowy,
Jednak w boju jest morowy.
A trzynasty, ten różowy,
Wielka granda, lecz bojowy.
A trzynasty, ten różowy,
To naprawdę pułk bojowy.
Kolor jego jest różowy,
Wielka granda, lecz bojowy.
Wzrok ich dumny, mina pańska,
To trzynastka jest ułańska.
Wzrok sokoli, mina pańska,
To trzynastka jest ułańska.
A trzynasty, to zasrańce,
Pod Wilejką gubią lance.
Swoich grabi, Żydów łupi,
Pułk trzynasty nie jest głupi.
A trzynastka Dąbrowskiego,
Bije Żydów, coś strasznego.
Wrogów bije, swoich łupi,
To trzynasty pułk niegłupi.
Ukraść kury, uciec w zboże,
Pułk trzynasty tylko może.
A kto chłopom gwałci wdowy,
To trzynasty pułk morowy.
Weneryczny i pijański,
To trzynasty pułk ułański.

Żurawiejki dotyczące szwadronu tatarskiego:

Z przodu księżyc, z tyłu gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
Na łbie księżyc, wyżej gwiazda,
Sławna to tatarska jazda.
Z przodu księżyc, z tyłu gwiazda,
To słynna tatarska jazda.
Na łbie księżyc, niżej gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
Księżyc w czole, w dupie gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
W dupie księżyc, w sercu gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
Z przodu księżyc, w dupie gwiazda,
Oto jest tatarska jazda.
Na dupie plaster, na łbie gwiazda,
To tatarska sławna jazda.
Pół Tatarów, pół Polanów,
To trzynasty pułk ułanów.

W latach 1918-1921 na melodię „Marsza Pierwszej Brygady” śpiewano:

Nie formowali nas w koszarach.
Nie znaliśmy żołnierski znój.
Nie spaliśmy na twardych narach,
Lecz poszliśmy od razu w bój.

Refren:

My, wileńska jazda,
Półksiężyc i gwiazda.
Walczymy cały czas,
Choć mało nas, choć mało nas.

Wileńscy ułani[edytuj | edytuj kod]

Płk dypl. Józef Szostak
Rotmistrz Aleksander Jeljaszewicz, dowódca szwadronu tatarskiego.
Rtm. Stanisław Edward Bazylczuk
 Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze 13 Pułku Ułanów Wileńskich.
Dowódcy pułku[36]
Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku - I zastępca dowódcy)
  • ppłk tyt. płk kaw. Czesław Piłsudski[m] (1924 – II 1927[41])
  • mjr kaw. Gustaw Zawadzki (p.o. II 1927[42] – I 1928[43])
  • ppłk kaw. Tadeusz Dackiewicz (do XI 1928 → rej. insp. koni w Mołodecznie)
  • ppłk dypl. kaw. Konstanty Drucki-Lubecki (XI 1928 - 22 III 1929 → dowódca 2 p.szwol.)
  • ppłk kaw. Kazimierz Plisowski (6 VII 1929 - 10 XI 1932 → dowódca 10 psk)
  • mjr dypl. kaw. Jerzy Skrzydlewski (od 9 XII 1932)
  • mjr dypl. kaw. Jan Schaitter

Żołnierze 13 pułku ułanów - ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[44] oraz Muzeum Katyńskie[45][n][o].

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Mazur Stanisław chorąży żołnierz zawodowy oficer żywnościowy Katyń
Staszewicz Jan por. kaw. rez. majątek Teklinopol Katyń
Zamojski Jan[48] podporucznik rezerwy lekarz dr weterynarii Katyń
Uszyłło Mieczysław podporucznik rezerwy Charków

Tradycje[edytuj | edytuj kod]

Tradycje 13 pułku Ułanów Wileńskich kultywuje Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13 Pułku Ułanów Wileńskich, Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej oraz Stowarzyszenie Świętokrzyski Szwadron Kawalerii Ochotniczej im. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Barwach 13 Pułku Ułanów Wileńskich GRH[49].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W rocznicę bitwy pod Janowem[1].
  2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[16].
  3. rtm. Jan Tarnowski pełnił jednocześnie funkcję dowódcy 2 szwadronu.
  4. por. Zygmunt Włodzimierz Mikulski pełnił jednocześnie funkcję dowódcy plutonu łączności.
  5. por. Andrzej Adam Szamota pełnił jednocześnie obowiązki dowódcy szwadronu karabinów maszynowych.
  6. Jerzy Józef Łubkowski ur. 4 października 1908 w Maleczu, w rodzinie Ludwika. W marcu 1939 pełnił służbę w 26 pal w Skierniewicach na stanowisku lekarza weterynarii. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 8. lokatą w korpusie oficerów weterynarii[20]. Wg Ludwika Głowackiego w czasie kampanii wrześniowej na Lubelszczyźnie był lekarzem weterynarii 13 puł.[19] 28 września 1939 w Lublinie dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II B Arnswalde[21].
  7. Ksiądz kapelan rezerwy Stefan Kiwiński ur. 1 września 1902. Na stopień kapelana rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1939 i 398. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymsko-katolickiego[23]. Zmarł 23 lutego 1962 w Loughborough[19].
  8. Jan Essel ur. 30 marca 1902 w Warszawie, w rodzinie Eufemiego. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 i 140. lokatą, a na stopień porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 87. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[24]. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do 4 puł.[25] Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II C Woldenberg[21].
  9. rtm. Bolesław Sediwi ur. 9 kwietnia 1902. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[26].
  10. W 1921 roku przywrócono barwne proporczyki w broniach jezdnych.
  11. Karmazynowe patki ułanów (zamiast proporczyków) nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831[35].
  12. płk Aleksander Kunicki był odkomenderowany z 21 puł. do VI Brygady Jazdy. 10 czerwca 1924 został powołany na trzymiesięczny kurs dla oficerów sztabowych kawalerii w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu[38].
  13. ppłk tyt. płk kaw. Czesław Piłsudski 10 czerwca 1924 został powołany na trzymiesięczny kurs dla oficerów sztabowych kawalerii w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu[38].
  14. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[46].
  15. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[47].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Filipow i Wróblewski 1992 ↓, s. 22.
  2. Smaczny 1989 ↓, s. 173-175.
  3. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 23.
  4. a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 163.
  5. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 24.
  6. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 29.
  7. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 37-38.
  8. Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 406-.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 13 lipca 1924, s. 386, jako „Krassowski”.
  10. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 38-39.
  11. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
  12. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 15 z 6 czerwca 1928 roku, poz. 175.
  13. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 9 z 18 marca 1930 roku, poz. 90, w oryginale „13 pułk ułanów wileńskich”.
  14. Wojciechowski 2010 ↓, s. 18.
  15. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 698.
  16. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  17. Ostatnia szarża Tatarów. [dostęp 2017-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-11)].
  18. 13 Pułk Ułanów Wileńskich 2012 ↓, s. 40-41.
  19. a b c Głowacki 1986 ↓, s. 350.
  20. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 417, 563, 769.
  21. a b Straty ↓.
  22. 13 Pułk Ułanów Wileńskich 2012 ↓, s. 40, tu por. lek. wet. Józef Markowski.
  23. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 790.
  24. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 619.
  25. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 128, 589.
  26. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 141, 698.
  27. Satora 1990 ↓, s. 210-213.
  28. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 186.
  29. Wielecki 2016 ↓, s. 79.
  30. Smaczny 1989 ↓, s. 382.
  31. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 27 z 3 sierpnia 1920 roku, poz.636
  32. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 22 z 4 sierpnia 1927 roku, poz.268
  33. Dz. Rozk. MSWojsk. nr nr 6 z 24 lutego 1928 roku, poz.66
  34. Smaczny 1989 ↓, s. 377.
  35. Żygulski (jun.) i Wielecki 1988 ↓, s. 116.
  36. 13 Pułk Ułanów Wileńskich 2012 ↓, s. 74-78.
  37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 98 z 26 września 1924, s. 546.
  38. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 5 czerwca 1924, s. 309.
  39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 4 lutego 1925, s. 52.
  40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927, s. 360, zarządzeniem z 29 listopada 1927 został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 31 stycznia 1928.
  41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927, s. 38, 44, z dniem 1 marca 1927 został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku.
  42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 4 lutego 1927, s. 32.
  43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928, s. 21, 28, zwolniony ze stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy OK III, a z dniem 30 kwietnia 1928 przeniesiony w stan spoczynku.
  44. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
  45. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
  46. Rocznik oficerski 1939 ↓.
  47. Wyrwa 2015 ↓.
  48. Księgi Cmentarne – wpis 4279.
  49. Stowarzyszenie Świętokrzyski Szwadron Kawalerii Ochotniczej

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]