1 Warszawska Dywizja Kawalerii

1 Dywizja Kawalerii

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	1947
Nazwa wyróżniająca	Warszawska
Tradycje
Rodowód	1 Brygada Kawalerii
Dowódcy
Pierwszy	płk Aleksander Dawidziuk
Ostatni	gen. bryg. Ksawery Floryanowicz
Organizacja
Numer	JW 1528
Dyslokacja	Garwolin
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Kawaleria
Podległość	2 Armia WP; OW Pomorze
Odznaczenia

1 Warszawska Dywizja Kawalerii (1 DK) – związek taktyczny kawalerii ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie

Dywizję sformowano na podstawie rozkazów organizacyjnych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0116/Org. z 7 maja 1945 roku oraz 0122/org. z 15 maja 1945 roku na bazie 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii. Oprócz jednostek 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii, w skład dywizji wszedł nowo utworzony 1 pułk ułanów oraz zaczęto formowanie 5 pułku ułanów, którego jednak nie ukończono. Ponadto powiększono jednostki artylerii dywizyjnej. Dywizję sformowano w Koszalinie, Trzebiatowie i Sławnie. Jej stan etatowy wynosił 6,6 tys. żołnierzy. Formowanie zakończono w czerwcu 1945 r. Dywizja weszła w skład 2 Armii WP. Jednostka nie uczestniczyła w działaniach bojowych. Była ostatnią w historii Polski dużą jednostką kawalerii. Bezpośrednio po wojnie dywizja stacjonowała w Gorzowie Wielkopolskim.

We wrześniu 1945 roku 1 Dywizję Kawalerii włączono do OW Pomorze. Wkrótce, w związku z przejściem WP na stopę pokojową, dywizję przeformowano na etaty pokojowe o ogólnym stanie 4,3 tys. żołnierzy. Na początku 1946 r. przeprowadzono kolejną reorganizację, w wyniku której liczba żołnierzy została zmniejszona do 3,7 tys. W listopadzie 1946 r. dywizję wyłączono z OW Pomorze i podporządkowano dowódcy OW Warszawa zmieniając jej miejsce dyslokacji na Garwolin.

Dywizja została rozwiązana rozkazem Naczelnego Dowódcy WP nr 28/Org. z 27 stycznia 1947 roku. Z jej oddziałów wydzielono tylko 100 kawalerzystów tworząc z nich Szwadron Reprezentacyjny Prezydenta RP, który włączono do 4 Samodzielnego Baonu Ochrony Sztabu Generalnego WP dowodzonego przez mjr Bolesława Romanowskiego i stacjonującego w Warszawie. W połowie 1948 r. szwadron ten został też rozformowany.

Za walki podczas wojny, historyczny sztandar dywizji został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy

Struktura organizacyjna dywizji

Struktura organizacyjna dywizji latem 1945 roku

• dowództwo 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii według etatu K 3/1 o stanie 138 ludzi
• 1 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 2 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 3 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 5 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 57 pułk artylerii konnej według etatu K 3/3 o stanie 634 ludzi
• 10 samodzielny szwadron łączności według etatu K 3/4 o stanie 85 ludzi
• 12 samodzielny szwadron saperów według etatu K 3/5 o stanie 117 ludzi
• 4 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej według etatu K 3/6 o stanie 249 ludzi
• samodzielny pluton obrony chemicznej według etatu K 3/7 o stanie 32 ludzi
• 7 transport żywnościowy według etatu K 3/8 o stanie 57 ludzi
• samodzielny pluton podwozu i zaopatrzenia w materiały pędne według etatu K 3/9 o stanie 11 ludzi
• 6 samodzielny szwadron sanitarny według etatu K 3/10 o stanie 51 ludzi
• 5 ambulans weterynaryjny według etatu K 3/11 o stanie 24 ludzi
• 4 samodzielny park artylerii według etatu K 3/12 o stanie 142 ludzi
• warsztat rymarsko-szewski według etatu K 3/13 o stanie 21 ludzi
• samodzielny pluton Oddziału Informacji według etatu K 3/14 o stanie 18 ludzi
• 2977 wojskowa stacja pocztowa według etatu K 3/15 (poczta polowa nr 83412)
• 1950 polowa kasa Banku Państwowego według etatu K 3/16 o stanie 3 ludzi
• Oddział Informacji 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii według etatu K 3/17 o stanie 24 ludzi

Stan etatowy liczył 6273 żołnierzy i 6558 koni. Na wyposażeniu dywizji miały być 134 pojazdy.

W czerwcu 1945 roku w Koszalinie został sformowany Dywizjon Szkolny.

We wrześniu 1945 roku dywizja została przeformowana na etaty pokojowe Nr 3/20 – 3/31. Stan etatowy został zmniejszony do 4362 żołnierzy.

W wyniku reorganizacji zostały rozformowane:

• 5 pułk ułanów
• 4 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej
• samodzielny pluton obrony chemicznej
• 6 samodzielny szwadron sanitarny
• 4 samodzielny park artylerii
• 2977 wojskowa stacja pocztowa
• 1950 polowa kasa Banku Państwowego

w skład dywizji włączono:

• 5 dywizjon artylerii przeciwpancernej

ze składu dywizji wyłączono:

• Oddział Informacji 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii

W lutym 1946 roku dywizja została przeniesiona na etaty Nr 3/40 – 3/47. Wówczas rozformowano 7 transport żywnościowy i samodzielny pluton podwozu i zaopatrzenia w materiały pędne. W ich miejsce, w etacie dowództwa 1 DK została utworzona kompania transportowo-gospodarcza.

Struktura organizacyjna i dyslokacja dywizji jesienią 1946 roku

• Dowództwo 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii w Legionowie, według etatu K 3/40
• 1 pułk ułanów w Garwolinie, według etatu K 3/41
• 2 pułk ułanów w Ciechanowie, według etatu K 3/41
• 3 pułk ułanów w Przasnyszu, według etatu K 3/41
• 57 pułk artylerii konnej w Mińsku Mazowieckim, według etatu K 3/42
• 5 dywizjon artylerii przeciwpancernej w Przasnyszu, według etatu K 3/43
• dywizjon szkolny w Płocku
• 10 samodzielny szwadron łączności w Legionowie
• 12 samodzielny szwadron saperów w Legionowie
• szwadron zapasowy w Płocku
• 5 ambulans weterynaryjny
• warsztat rymarsko-szewski

Dowództwo dywizji

Dowódcy dywizji:

• płk Aleksander Dawidziuk (cz.p.o. 8 V – 14 VI 1945)
• gen. bryg. Mikołaj Prus-Więckowski (15 VI – 18 IX 1945)
• płk Mikołaj Pichowicz (p.o. 18 IX – 28 X 1945)
• płk dypl. / gen. bryg. Władimir Radziwanowicz (28 października 1945 – 31 sierpnia 1946)
• płk Ludomir Wysocki (31 VII – 17 X 1946)
• płk dypl. / gen. bryg. Ksawery Floryanowicz (17 X 1946 – 1947)

Zastępca dowódcy dywizji ds. polityczno-wychowawczych

• ppłk / płk Stanisław Arkuszewski (12 V 1945 – 1947)

Zastępca dowódcy dywizji ds. liniowych

• płk Ludomir Wysocki (3 VI 1945 – 1947)

Szefowie sztabu:

• mjr Leon Lisowski (18 IX 1945 – 17 VI 1946)
• ppłk / płk Żelisław Zawadzki (17 VI 1946 – 1947)

Sztandar, proporczyki, nazwa wyróżniająca i odznaczenia

Sztandar został przejęty od 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii. Na przełomie 1945 i 1946 został częściowo przehaftowany przez te same zakonnice z Lublina, które w 1944 sztandar wykonały. Na obu stronach płatu, we wszystkich narożnikach, starą nazwę jednostki zastąpiono nową. Z prawej strony bławatu na ramionach krzyża dohaftowano napisy: 8 V 1944 r., Trościaniec, Warszawa, Berlin.

Sztandar ten, jako dywizyjny, na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 127 z 8 maja 1946 został udekorowany Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. W pierwszą rocznicę zakończenia II wojny światowej dokonano uroczystego poświęcenia go przed frontem jednostki. Po przesunięciu dywizji w rejon Warszawy sztandar był przechowywany w 1 Pułku Ułanów w Garwolinie. Po rozformowaniu 1 WDK sztandar przekazano Szwadronowi Reprezentacyjnemu Prezydenta RP, a po rozwiązaniu i tej jednostki ppłk Hałas, por. Okoń i ppor. Serba przekazali go w czerwcu 1948 do Muzeum WP w Warszawie.

Proporczyki sztabu brygady i służb były czerwono-jasnoniebieskie.

Dywizja przejęła od 1 Samodzielnej Brygady Kawalerii nazwę wyróżniającą Warszawska.

Bibliografia

• Zbigniew Gnat-Wieteska: Szwadrony Przyboczne i Szwadron Reprezentacyjny Wojska Polskiego w latach 1919-1948. Poznań, 1992: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-01-6.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• Kazimierz Kozłowski, Andrzej Wojtaszak: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999: praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Wiesław Wróblewski: Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny AON. Departament Systemu Obronnego MON, 2002. ISBN 83-88329-25-1.