22 Pułk Piechoty (II RP)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
22 Pułk Piechoty
Ilustracja
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1918

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

12 czerwca, 16 sierpnia

Nadanie sztandaru

1919 i 3 listopada 1922

Dowódcy
Pierwszy

płk Kazimierz Chromiński

Ostatni

płk Feliks Jędrychowski

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
bitwa pod Olszanami (2 VIII 1919)
bitwa pod Śnickimi (I 1920)
bitwa pod Owruczem (I i II 1920)
bitwa pod Kazimierówką (24 II 1920)
bitwa pod Rzeczycą (VI 1920)
bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920)
bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920)
kampania wrześniowa
bitwa o Pomorze (1–3 IX 1939)
bój na linii jezior koronowskich (2 IX 1939)
bój o przedmoście bydgoskie (2–4 IX 1939)
bój pod Płockiem (14–15 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja

Siedlce

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

9 Dywizja Piechoty

Odznaczenia

22 Pułk Piechoty (22 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

W okresie międzywojennym stacjonował w garnizonie Siedlce. Wchodził w skład 9 Dywizji Piechoty[1]

W okresie 1918–1922 pułk używał nazwy 22 Siedlecki pułk piechoty. W 1922 r. dowódca pułku ppłk Henryk Krok-Paszkowski w myśl uchwały korpusu oficerskiego 22 pp zabiegał w MSWojsk. o nadanie tej nazwy jednostce, co jednak nie zostało uskutecznione. Latem 1922 ten sam dowódca zwrócił się także do przeprowadzającego inspekcję Szefa Sztabu Generalnego gen. Władysława Sikorskiego z prośbą o przyjęcie szefostwa pułku. Gen. Władysław Sikorski przyjął prośbę, uzależniając definitywną zgodę od zezwolenia MSWojsk., co również nie zostało uskutecznione.

Formowanie pułku[edytuj | edytuj kod]

22 pułk piechoty powstał jako Siedlecki Okręgowy Pułk Piechoty 25 listopada 1918 roku w Siedlcach z Polaków z byłej armii rosyjskiej, nowozwerbowanych, batalionu Polskiej Siły Zbrojnej oraz członków Okręgu III Polskiej Organizacji Wojskowej obejmującego obwody: Siedlce, Łuków, Garwolin, Mińsk Mazowiecki, Jadów, Węgrów, Sokołów, jak również pewien obszar za Bugiem. Obwód siedlecki wystawił trzy kompanie (1 kp – pchor. Antoni Głuchowski, 2 kp – pchor. Henryk Picheta, 3 kp – pchor. Władysław Kamiński), obwód łukowski wystawił dwie kompanie (pchor. Stefan Zdanowski sformował dwie kompanie, z których jedna jako 4 kp weszła w skład I batalionu 22 pp zaś druga pod komendą pchor. Stanisława Zdanowskiego, późniejszego wiceprezydenta i burmistrza Siedlec została wcielona do utworzonego później batalionu zapasowego). Z obwodu garwolińskiego ppor. Bolesław Studziński pokierował do Siedlec 6 kp. Obwód węgrowski dał 7 kp z plut. z Sokołowa, a obwody Mińsk Mazowiecki i Jadów stworzyły 8 kp. Pchor. Wiktor Drymmer zza Bugu przyprowadził silną kompanię, stacjonującą dotychczas w Siemiatyczach pod dowództwem por. Lucjana Janiszewskiego, tocząc drobne potyczki z patrolami 12 Armii niemieckiej. Kompania ta została ściągnięta do pułku dopiero w lutym 1919 roku do Brześcia n. Bugiem i została włączona do I batalionu. Na początku nosiła nr 8., lecz przemianowano ją na 1. Po przeprowadzonej mobilizacji mniejsze oddziały pozostały w miastach powiatowych, zaś reszta odeszła do Siedlec. Dowódca III Okręgu POW w Siedlcach – ppor. Władysław Horyd „Przerwic” rozpoczął formowanie batalionów z luźnych kompanii. Na terenie miasta rozpoczął również formowanie jednego batalionu piechoty. Urząd Zaciągowy Polskiej Siły Zbrojnej, którego kadrę stanowił plut. ppor. Albina Nowotnego. Pluton ten stawił się w Siedlcach w przeddzień rozbrojenia. Oddziały POW i PSZ odczuwały ogromny brak oficerów. W tym celu Ministerstwo Spraw Wojskowych przydzieliło do Siedlec kilku oficerów oraz kilkunastu podchorążych, absolwentów ze szkoły podchorążych w Warszawie i Ostrowi Mazowieckiej. W dniu 25 listopada 1918 r. przybył do Siedlec płk Wacław Pażuś, mianowany dowódcą Siedleckiego Okr. Wojsk. Płk Wacław Pażuś brał czynny udział w pracach powstawania pułku. 6 grudnia nastąpiła likwidacja III Okręgu POW i jej oddziały zostały podporządkowane dowódcy Siedleckiego Okręgu Wojskowego. W ten sposób powstały dwa 4-komp. bataliony – I batalion pod dowództwem ppor. Włodzimierza Kwiatkowskiego i II batalion pod dowództwem por. Stanisława Kobylińskiego oraz dwie kompanie stanowiące zalążek III batalionu. W połowie grudnia poszczególne kompanie połączyły się tworząc bardzo silny 4/I bp. II batalion pod dowództwem kpt. Fryderyka Stanka stanowiły dwie kompanie (5. i 6.) w Siedlcach oraz dwie kompanie (7. – pozostała na obszarze pow. węgrowskiego i sokołowskiego i 8. – na odcinku siemiatyckim). III batalion pod dowództwem por. Stanisława Kobylińskiego posiadał dawną 1. kompanię, która została przemianowana na szkołę podoficerską oraz kompanię pozostawioną w charakterze garnizonu Łukowa. Organizację 22 pp w zasadniczy sposób oparto na wzorach pułków PSZ. Pod koniec grudnia MSWojsk. oddzieliło funkcję dowódcy Okr. Siedl. od dowódcy Siedleckiego Okręgowego Pułku Piechoty i dowództwo nad pułkiem otrzymał płk Kazimierz Chromiński (faktyczny pierwszy dca 22 pp). 4 stycznia 1919 r. do pułku przybył z 5 pp Legionów mjr Henryk Krok-Paszkowski i objął dowództwo nad I batalionem. W tym samym miesiącu w Białej Podlaskiej pułk uzupełniono częścią rozwiązanej „Grupy płk. Eugeniusza Pogorzelskiego”, której żołnierze utworzyli 3 kompanię II batalionu. W tym czasie stan 22 pp wynosił już 11 oficerów, 18 podchorążych i ok. 700 szeregowych. Ekwipunek i uzbrojenie początkowo przedstawiało się fatalnie. Brakowało mundurów, płaszczy i chlebaków, więc z tego powodu wielu żołnierzy posiadało nadal cywilne ubrania, podarte buty oraz różnego rodzaju walizki i tobołki. Uzbrojenie stanowiły wysłużone karabiny poniemieckie (przeważnie wz. 88 i Mauser wz. 98, w większości bez bagnetów). Na stanach kompanii brakowało kuchni polowych. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Siedlcach[2].

Walki o granice 1919-1920[edytuj | edytuj kod]

Tereny działań pułku w latach 1919–1920

4 stycznia 1919 r. pułk został wcielony do Grupy Operacyjnej „Podlasie” gen. mjr. Antoniego Listowskiego (w skład Grupy Podlaskiej wchodziły: 22 pp, 34 pp, szwadron 2 puł. oraz bateria 6 pal). W tym czasie Grupa Podlaska liczyła: 102 oficerów, 205 podoficerów, 2164 szeregowych, 4 działa, 19 cekaemów oraz pociąg pancerny „Kaniów” (później także „Generał Antoni Listowski”). Grupa ta obsadzała fragment odcinka linii demarkacyjnej z wojskiem niemieckim, okupującym teren tzw. „Ober-Ostu” (tereny za Bugiem). Pod dowództwem płk. Kazimierza Chromińskiego pułk w składzie sile I i II batalionu przyjechał z Siedlec do Białej Podlaskiej. W dniach 9–19 stycznia I/22 pp obsadził linię demarkacyjną polsko-niemiecką na odcinku Janów PodlaskiSławatycze, po czym powrócił na postój do Białej Podlaskiej. Ten okres pułk wykorzystał na szkolenie i dalszą organizację. Po wyposażeniu pułku w ciężkie karabiny maszynowe (były, to poniemieckie cekaemy Maxim MG 08 7,92 mm oraz zdobyczne rosyjskie Maximy wz. 10 kal. 7,62 mm) zorganizowano i przeszkolono 1. i 2. kompanię karabinów maszynowych.

 Osobny artykuł: Wojna polsko-bolszewicka.

Miesiąc później oddziały 22 pułku brały udział w walkach przeciw oddziałom armii niemieckiej okupujących Brześć n. Bugiem[3] (9 lutego żołnierze 22 pp zajęli forty Terespola i Brześcia tłumiąc pożary wzniecane przez uciekających Niemców; wcześniej w nocy z 5 na 6 lutego brali udział w nieudanym ataku (dowodził dca 34 pp mjr Aleksander Narbutt-Łuczyński) na forty Terespola, gdzie dostali się razem z 34 pp pod krzyżowy ogień niemieckich karabinów maszynowych – płk Kazimierz Chromiński miał pokierować odwrotem oddziałów polskich spod Kobylan)[3]. 17 lutego 1919 komendantem garnizonu w Brześciu został płk Kazimierz Chromiński. W swoim pierwszym boju przeciw Rosjanom opanowali (3. komp. w składzie kolumny mjr. Władysława Dąbrowskiego) w dniu 24 lutego 1919 r. stację kolejową w Pińsku (zdobyto 1 parowóz i 200 wagonów). 9 marca 1919 r. II batalion uzupełniony do stanu czterech kompanii został przerzucony w rejon walk w Małopolsce Wschodniej. 11 marca II batalion walczył jako odwód 12 pp z Ukraińcami pod Przemyślem (okolice fortów Jaksmanice i Mogiłki) – stracił 6 zabitych (w tym pchor. Teodora Wierzbickiego) i 3 wziętych do niewoli. Następnie batalion od 24 marca w grupie płk. Józefa Beckera bronił Dołhomościsk i walczył w Grupie płk. Władysława Sikorskiego pod Dębową Doliną i folwarkiem Karolówką. 22 kwietnia, na skutek zatargu pomiędzy płk. Kazimierzem Chromińskim, a gen. Antonim Listowskim (ten drugi wystawił kłamliwą i krzywdzącą opinię o dcy 22 pp w meldunku do Naczelnego Dowództwa; płk Kazimierz Chromiński wyrokiem Sądu Wojskowego z 5 sierpnia 1919 r. z postawionych zarzutów został oczyszczony) dowództwo pułku objął ppłk Władysław Grabowski. II batalion w dniach 31 maja – 1 czerwca 1919 r. zwyciężył pod Horodyszczem i pod Poczapińcami (zagarnął, wtedy 4 działa i 18 karabinów maszynowych). Po walce z piechotą i kawalerią przeciwnika zajął Tarnopol, gdzie zdobył wielkie składy materiałów i sprzętu wojennego. Po uderzeniu Ukraińców II batalion wycofał się do Gołogór. Wziął udział w pierwszej fazie polskiej kontrofensywy czerwcowej. Po tym wydarzeniu II batalion został przetransportowany na Wołyń, gdzie 20 lipca opanował Strzelsk, odparł nieprzyjacielskie przeciwuderzenie i zajął Sarny. W tym okresie I batalion 22 pp wyruszył na front poleski. W maju 1919 r. batalion wyróżnił się w działaniach obronnych nad Jasiołdą oraz w walkach na południe od Prypeci. W dniach 2–11 lipca 1919 r. współdziałał z innymi oddziałami piechoty, kawalerii oraz z Flotyllą Pińską w ataku na Łuniniec. Batalion odniósł szczególne sukcesy pod Płotnicą, Łachwą i Turowem. W czasie obrony Łunińca I batalion bronił się nieustępliwie przed trzykrotną przewagą bolszewików. 2 sierpnia na linii Olszany – Remel – Moczule odparł aż 8 ataków przeciwnika. W drugiej połowie sierpnia na Polesiu doszło do połączenia dowództwa oraz wszystkich trzech batalionów 22 pp – pułk wszedł w skład XVIII Brygady 9 DP. 22 pp stoczył szereg walecznych bojów jesienią i zimą 1919 r., zwłaszcza nad Ptyczą i Uborcią. Oddziały pułku okryły się chwałą bijąc się w styczniu i lutym 1920 r. w śmiałych wypadach pod Pawłówką, Remiesami, Łuczenkami i Kazimierówką. W okresie 4 – 6 marca oddziały 22 pp brały udział w operacji na Mozyrz. Opór nieprzyjaciela został złamany, Mozyrz, Barbarów i Jelsk zostały opanowane – w ręce Polaków wpadły 22 statki rzeczne. W walkach o Kalenkowicze 22 pp uczestniczył poszczególnymi batalionami – I batalion bił się pod Jełaniem (razem z II batalionem) i Strakowiczami, a III batalion w rejonie Sławeczna. Wskutek wysiłków oddziałów polskich bolszewikom nie udała się próba odbicia Kalenkowicz. Pod koniec kwietnia 1920 r. Naczelny Wódz – Marszałek Józef Piłsudski zainicjował operacje zaczepne na Ukrainie. Głównym zadaniem 9 DP było osiągnięcie Dniepru pomiędzy Berezyną, a Prypecią. 22 pp działając w tej akcji w dwóch grupach złamał z łatwością opór wroga i doszedł w rejon Rzeczycy.

Najwspanialszego czynu bojowego pułk dokonał 12 czerwca 1920 r. W tym dniu oddziały siedleckiego pułku broniły przedmieścia Rzeczycy na Dnieprze (pod Unożną i Ozierszczyzną) potężnymi i pełnymi poświęcenia przeciwuderzeniami. Nieprzyjaciel poniósł ciężkie straty w żołnierzach i sprzęcie – ogień Polaków zniszczył oddziały czterech pułków wroga. Dzień bitwy pod Rzeczycą był obchodzony uroczyście jako święto pułkowe. Podczas postoju w Rzeczycy nastąpiły zasadnicze zmiany w obsadzie oficerskiej stanowisk w 22 pp: ppłk Władysław Grabowski odszedł do 4 Armii (objął dowództwo w detaszowanym 59 pułku piechoty wielkopolskiej), a nowym dowódcą pułku został odważny w boju mjr Henryk Krok-Paszkowski. Dowódcą I batalionu został ppor. Mieczysław Janowski, dcą II batalionu por. Stanisław Małek, a dowódcą III batalionu kpt. Aleksander Gembal. W tym samym okresie pozostałe jednostki 22 pp gromiły nieprzyjaciela, który wdarł się do stanowisk polskich pod Karpiłówką i Kopaczami nad Uszą. W czasie odwrotu armii polskich pułk cofając się przez Polesie wykazał w toczonych ciągle walkach wysokie morale i tężyznę fizyczną. Pomimo krwawych strat 22 i 23 lipca pułk szturmem wyparł bolszewików poza Styr. Następnie Siedlczanie odznaczyli się w obronie linii Bugu. Pułk dotarł do Łukowa

 Osobne artykuły: Bitwa o BorkowoBitwa o Nasielsk.

11 sierpnia pułk pomaszerował do stacji kolejowej Krzywda, z której odjechał w kierunku Modlina[4]. Trzy dni później pułk przybył do Modlina, gdzie wszedł w skład 5 Armii[5]. Podczas Bitwy Warszawskiej 22. pp najchlubniej zapisał się udziałem w zdobyciu Nasielska, Pułtuska, Ciechanowa i Mławy.

Swój ostatni wielki bój pułk stoczył 5 września 1920 r. w rejonie Hrubieszowa z konnicą Siemiona Budionnego. 4 szarże kawalerii rosyjskiej rozbiły się o nieustępliwą zaporę pułku pod Teratynem, Mojsławicami i Jankami. Następnie po tym wydarzeniu 22 pp walczył z bolszewikami na Wileńszczyźnie, a na końcu z Litwinami (w wojsku Litwy Środkowej). Po przerwaniu działań wojennych z Litwą pułk wchodzący w skład 9 DP został przerzucony w rejon Mołodeczna. Zakwaterowany po wsiach w fatalnych warunkach mieszkaniowych i zaopatrzeniowych pełnił straż na kresach Rzeczypospolitej w tzw. „korytarzu łotewskim”. Pomimo tych ciężkich warunków pułk został zorganizowany na etat pokojowy, stworzono kadrę zawodową, przeszkoloną według nowych polskich regulaminów, a także wyszkolono kilka roczników żołnierzy rezerwy i rekrutów. We wrześniu 1922 r. nastąpił powrót 22 pp do Siedlec, z których, to przed czterema laty pułk wyruszył na wojnę.

Za chlubne wykonywanie postawionych mu ciężkich zadań pułk uzyskał najwyższe uznanie wszystkich przełożonych, pod rozkazami, których działał. W komunikatach Sztabu Generalnego, ogłaszających światu chwałę oręża polskiego, 22 pp wymieniono aż 15 razy. Na imienne wyróżnienie zasłużyło trzech oficerów:

  • kpt. Robert Zawadzki,
  • kpt. Piotr Sapiecha,
  • ppor. Bolesław Studziński.

22 pp wziął ok. 5000 jeńców, zdobył: 3 sztandary pułkowe,18 dział i ok. 300 karabinów maszynowych, 300 koni z siodłami, 7 statków wodnych, 10 lokomotyw, kilkaset wagonów z materiałami wojennymi, wiele wozów i kuchni polowych, kilkadziesiąt aparatów telegraficznych i telefonicznych, kilka kompletnych kancelarii wyższych dowództw, dużo broni ręcznej i amunicji. Stracił 24 oficerów i 235 szeregowych zabitych. Na piersiach żołnierzy pułku (3 września 1920 r. pod Chełmem Naczelny Wódz osobiście udekorował dowódcę oraz kilku żołnierzy 22 pp) zabłysło 56 srebrnych krzyży Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy (tym samym odznaczeniem 4 grudnia 1920 r. w Łazdunach k. Lidy Marszałek Józef Piłsudski udekorował sztandar Pułku) i 484 Krzyże Walecznych (w tym 68 zdobyli oficerowie).

Batalion zapasowy 22 pp oraz 222 Pułk Piechoty Ochotniczej[edytuj | edytuj kod]

Szkoła podoficerska batalionu zapasowego 22 pp wiosną 1920 roku. W środku siedzi kpt. Wacław Kostek-Biernacki, dowódca batalionu. Drugi na prawo od dowódcy siedzi plut. Wincenty Kobyliński, szef szkoły

W lutym 1919 roku rozkazem Dowództwa Siedleckiego Okręgu Wojskowego powstał w Siedlcach batalion zapasowy 22 pp. 6 lutego kpt. Wacław Kostek-Biernacki objął dowództwo batalionu i sprawował je do 8 października 1920 roku[6].

Zadaniem batalionu zapasowego oprócz pełnienia służby garnizonowej było szkolenie rekrutów i uzupełnianie nimi stanu 22 pp na froncie. W okresie najtrudniejszych walk z bolszewikami (lipiec – sierpień 1920 r.) batalion zapas. 22 pp wraz z siedleckim Komitetem Obrony Narodowej zorganizował w Siedlcach ochotniczy 222 pp, którego dowództwo objął kpt. Wacław Kostek-Biernacki. 222 pp nie osiągnął stanu większego niż 3 komp. Pod koniec lipca 1. kompania 222 pp pod dowództwem ppor. Wacława Hankiewicza wysłano nad Bug do obrony odcinka koło Niemirowa i została ona wcielona do 18 pp. 4 sierpnia pozostałe 2 kompanie pułku (dowódcą 3 kompanii był ppor. Otton Pawłowicz) wraz z całym siedleckim garnizonem zostały ewakuowane w kierunku na Dęblin, gdzie przekroczyły Wisłę. Po dotarciu do Radomia żołnierze zostali załadowani do wagonów towarowych i wyruszyli na Śląsk Cieszyński w celu zabezpieczenia granicy z Czechosłowacją. 222 pp zakwaterowany został w budynku szkolnym w Skoczowie, po czym po miesiącu powrócił do garnizonu w Siedlcach. Od września do grudnia 1920 r. pułk pełnił służbę kordonową oczyszczając teren Podlasia z bolszewickich niedobitków oraz pełnił służbę wartowniczą w siedleckiej Stacji Koncentracyjnej dla jeńców i dezerterów. W grudniu 222 pp został rozwiązany, a jego żołnierze zostali wysłani jako uzupełnienie do 22 pp. Żołnierzem 222 pp był m.in. aktor Jacek Woszczerowicz i Zygmunt Michałowski. Pod komendą kpt. Biernackiego żołnierze batalionu zapas. 22 pp oraz 222 pp z polecenia „lotnych wojskowych sądów doraźnych” wykonywali na terenie Siedlec wyroki śmierci na dezerterach z Wojska Polskiego oraz ludności sprzyjającej bolszewikom. 23 października 1920 roku dowództwo batalionu objął kpt. Jerzy Oskierka-Kramarczyk i sprawował je do 13 stycznia 1922 roku[7]. W tym czasie batalion zapas. przygotowywał siedleckie koszary na powrót 22 pp ze wschodu oraz pełnił służbę garnizonową. 21 stycznia 1922 roku dowódcą batalionu został mjr Ludwik Eugeniusz Stankiewicz[8]. W kwietniu 1922 roku batalion został rozwiązany, a w jego miejsce została utworzona kadra batalionu zapasowego i włączona w skład 22 pp[9].

Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]

Order Virtuti Militari
Order Virtuti Militari
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[10][11]
mjr Henryk Krok-Paszkowski kpt. Paweł Stefański[12] por. Aleksander Gembal
por. Stanisław Małek por. Tadeusz Wasilewski ppor. Stefan Dokalski
ppor. Józef Domański ppor. Marian Drobik ppor. Wiktor Drymmer
ppor. Aleksander Fiszer ppor. Zygmunt Horyd ppor. Mieczysław Janowski
ppor. Władysław Kamiński ppor. Bronisław Kowalczewski ppor. Michał Magda
ppor. Lucjan Nadrowski ppor. Henryk Picheta ppor. Stefan Radomski
ppor. Edward Rożnowski ppor. Bolesław Studziński ppor. Jerzy Albin de Tramecourt
ppor. Zygmunt Wojciechowski pchor. Wacław Ptaszyński sierż. Kazimierz Bancerowski
sierż. Józef Chudzikiewicz sierż. Aleksander Daniluk śp. sierż. Tadeusz Dmowski
sierż. Wiktor Janiszewski sierż. Wacław Kozłowski sierż. Bolesław Kucharek
sierż. Stanisław Kulbicki sierż. Stanisław Łożawski sierż. Narcyz Plewko
sierż. Ludwik Rusiecki sierż. Edward Zabielski sierż. Paweł Zborowski
plut. Wojciech Barej plut. Józef Dąbrowski plut. Stanisław Doleżałek
plut. Ludwik Jakimiak plut. Andrzej Luty plut. Stanisław Pianko
kpr. Aleksander Fedoruk kpr. Julian Grochowiec kpr. Władysław Jeliński
kpr. Franciszek Józko plut. Władysław Kaczor plut. Antoni Krauze
kpr. Antoni Lenarczyk kpr. Wincenty Łukasiuk plut. Aleksander Nowak
kpr. Michał Putkowski st. szer. Jan Jasny st. szer. Stefan Maćkowski
st. szer. Bolesław Pawlikowski szer. Józef Piłka

Ponadto 68 oficerów i 416 szeregowych zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych[10]. Wśród odznaczonych był por. Jerzy Antoni Kochanowski (zm. 13 listopada 1923 w Siedlcach)[13].

Oficerowie pułku polegli w wojnie 1919-1920[edytuj | edytuj kod]

  1. kpt. Józef Mazerski †28 X 1919
  2. por. Marian Czerniewski †26 VI 1920 Bogutycze/Jelsk
  3. por. Zygmunt Domański †17 V 1920 Zołotucha
  4. por. Tadeusz Karol Górski „Szary” †16 XI 1918 Siedlce
  5. por. Zygmunt Opaliński
  6. por. Franciszek Koy „Zameczek” †5 IV 1919 Waliszcze
  7. ppor. dr Emil Bardach †1919
  8. st. sierż. Aleksander Daniluk †23 II 1920 Kazimierówka
  9. ppor. Bolesław Gliński †4 V 1920 Kukujewicze
  10. ppor. Stanisław Grabski †17 VI 1920 Rossocha
  11. ppor. Wacław Karpowicz †1920 Kalenkowicze
  12. ppor. Mieczysław Kobierzycki †26 VI 1920 Jelsk
  13. ppor. Wacław Miecznikowski †28 XII 1919 Kruszniki
  14. ppor. Michał Perzanowski †20 X 1919 Bujnowicze
  15. ppor. Jan Pławski †10 XI 1920 Siedlce
  16. ppor. Sylwester Wollenberg †4 VIII 1920 Oskrzenica
  17. ppor. Feliks Załęski †1 VII 1920 Nowosiółki
  18. ppor. Antoni Zaręba †7 IV 1919
  19. chor. Piotr Onyszkiewicz †1919 Brzeżany
  20. pchor. Henryk Bachrach †30 IX 1919 Bujnowicze
  21. pchor. Stefan Pietrzyk †21 VII 1920 Rzeczyca nad Styrem
  22. pchor. Teodor Wierzbicki †13 III 1919 Popowicze-Galicja

Okres międzywojenny[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1922 r. powstał Wojskowy Klub Sportowy 22 pułku piechoty. Pod koniec 1922 pułk odszedł w głąb kraju. I i III bataliony liniowe oraz batalion sztabowy zostały rozlokowane w Siedlcach, a II batalion w Zambrowie. 22 pp brał czynny udział w utrzymywaniu porządku po zabójstwie pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Gabriela Narutowicza w warszawskiej Galerii Zachęta.

Jesienią 1923 r. II batalion powrócił do Siedlec na stałe. Kadra batalionu zapasowego stacjonowała w Siedlcach[14].

W trakcie pobytu marszałka Ferdynanda Focha w Polsce poczet sztandarowy pułku brał udział w defiladzie w Warszawie. Ten sam sztandar uczestniczył także w czasie ceremonii odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza.

12 maja 1926 r. 22 pp jako jeden z pierwszych oddziałów stawił się w sile dwóch batalionów (I i III) w Warszawie (Rembertów) by wesprzeć Józefa Piłsudskiego podczas przewrotu majowego. W walkach poległo pięciu żołnierzy pułku, w tym jeden oficer[15]:

  • kpt. Lucjan Nadrowski,
  • st. szer. Klemens Daniluk,
  • szer. Mieczysław Donksza,
  • szer. Bolesław Kawałek,
  • szer. Nikifor Panasiuk.

4 czerwca 1926 roku na Zamku Królewskim w Warszawie kompania honorowa 22 pp wraz ze szwadronem 1 pułku szwoleżerów wzięła udział w uroczystości zaprzysiężenia prof. Ignacego Mościckiego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (22 pp „obstawiał” w tym dniu cały zamek). Prezydent oraz towarzyszący mu marszałek Józef Piłsudski odebrał raport od dowódcy 1 kp – kpt. Jerzego Albina de Tramecourt. Bataliony 22 pp przebywały w stolicy w charakterze wzmocnienia warszawskiego garnizonu do 1 lipca 1926 roku.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 16 sierpnia, jako datę święta pułkowego[16]. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę bitwy pod Borkowem, stoczonej w 1920 roku.

 Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 22 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych[17].

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[18][a]
Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
dowódca pułku płk Feliks Franciszek Jędrychowski
I zastępca dowódcy vacat
adiutant kpt. Zdzisław Marian Dragan
starszy lekarz mjr dr Leopold Chalawa (od XII 1934[20])
młodszy lekarz vacat
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) mjr Mieczysław Bero
oficer mobilizacyjny kpt. Romuald Nowicki
zastępca oficera mobilizacyjnego por Jan Jarnicki
oficer administracyjno-materiałowy kpt. adm. (piech.) Czesław Łagutka
oficer gospodarczy kpt. int. Juliusz Leon Tatkowski
oficer żywnościowy chor. Bolesław Werstek
oficer taborowy[b] por. adm. (piech.) Marian Seweryn Strzyżowski
kapelmistrz ppor. kplm. Jarosław Hrouda
dowódca plutonu łączności kpt. Wiktor Gilewicz
dowódca plutonu pionierów por. Tadeusz Bronisław Hazler
dowódca plutonu artylerii piechoty kpt. art. Konstanty Bobbé
dowódca plutonu ppanc. por. Włodzimierz Krasuski
dowódca oddziału zwiadu por. Czesław Sulej
I batalion
dowódca batalionu mjr dypl. Władysław Harland
dowódca 1 kompanii por. Antoni Molski
dowódca plutonu ppor. Grzegorz Lwowicz-Kostrzyco
dowódca plutonu ppor. Bolesław Złomański
dowódca 2 kompanii p.o. por. Marian Grysiewicz[c]
dowódca 3 kompanii kpt. Kazimierz Wojciech Andruszkiewicz
dowódca plutonu ppor. Stanisław Lewczuk
dowódca 1 kompanii km por. Tadeusz Michał Łukasik
II batalion
dowódca batalionu mjr Stanisław Allinger
dowódca 4 kompanii kpt. Stanisław Kulbicki
dowódca 5 kompanii por. adm. (piech.) Czesław Lewandowski
dowódca plutonu ppor. Paweł Malkiewicz
dowódca plutonu ppor. Zenon Antoni Targowski
dowódca 6 kompanii kpt. Longin Galewicz
dowódca plutonu ppor. Alojzy Jan Dziura
dowódca plutonu ppor. Kazimierz Teodor Wierzbicki
dowódca 2 kompanii km por. Franciszek Rogulski
dowódca plutonu ppor. Jan Józef Podbielski
III batalion
dowódca batalionu mjr Jan Poborowski
dowódca 7 kompanii p o. ppor. Anatoliusz Juliusz Stanisław Białowąs
dowódca 8 kompanii por. Piotr Paweł Kubaj
dowódca plutonu ppor. Antoni Woronowicz
dowódca 9 kompanii por. Wacław Sawicki
dowódca plutonu ppor. Roman Paszkowski
dowódca 3 kompanii km kpt. Jan II Leśniewski
dowódca plutonu por. Władysław Horabik
na kursie kpt. adm. (piech.) Józef Wyborski
na kursie kpt. Wacław Wiśniewski
na kursie por. kontr. Jerzy Krzyżanowski
na kursie por. Zdzisław Jerzy Barbasiewicz
na kursie ppor. Adam Robert Wojtaś
Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 9 DP
dowódca mjr Władysław Mizikowski
dowódca plutonu strzeleckiego por. Marian Grysiewicz
dowódca plutonu strzeleckiego por. Bogumił Sikorski
dowódca plutonu strzeleckiego ppor. Michał Panasik
dowódca plutonu km por. Antoni Kazimierczak
22 Obwód Przysposobienia Wojskowego „Siedlce”
kmdt obwodowy PW kpt. piech. Tadeusz II Marek
kmdt powiatowy PW Siedlce por. kontr. piech. Mieczysław Włodarski
kmdt powiatowy PW Łuków kpt. piech. Marian Władysław Sobieszek
kmdt powiatowy PW Radzyń vacat
Pułk walczył w składzie 9 DP
Bój o przedmoście bydgoskie

Działania bojowe w wojnie obronnej 1939[edytuj | edytuj kod]

W 1939 Pułk wziął udział w kampanii wrześniowej w składzie 9 Dywizji Piechoty w Armii „Pomorze”. Wsparty przez batalion Obrony Narodowej „Koronowo” i II dywizjon 9 pal obsadzał odcinek obrony na linii Jezior Koronowskich. Oddział wydzielony 22 pp dowodzony przez mjr. Jana Poborowskiego w składzie I batalionu tego pułku wsparty przez dywizjon 9 pal obsadzał odcinek obrony w rejonie Więcborka.

1 września na odcinek obrony 22 pp uderzył niemiecki II Korpus Armijny (3 i 32 DP) z 4 Armii i po walkach w dniu 1 i 2 września 1939 r. 22 pp ponosząc ciężkie straty (rozbity III batalion i batalion ON „Koronowo”) został odrzucony w rejon Bydgoszczy, gdzie został podporządkowany 15 Dywizji Piechoty i obsadził odcinek przedmościa Bydgoszczy.

 Osobny artykuł: Bój o przedmoście bydgoskie.

Następnie w dniach od 4 – 6 września prowadził walki obronne w rejonie Solca Kujawskiego, a następnie w dniu 7 września bronił rejonu Aleksandrowa Kujawskiego.

Od 8 września był podporządkowany 27 Dywizji Piechoty, w składzie której toczył walki obronne w rejonie Włocławka w okolicy miejscowości Wieniec z niemiecką brygadą „Netze”. W walkach wyróżnił się II batalion 22 pp dowodzony przez mjr. Stanisława Allingera. W dniach 14–15 września 22 pp znajdujący się w rejonie Gąbina osłaniał tyły polskiego zgrupowania biorącego udział w walkach o likwidację niemieckiego przyczółka na południe od Płocka. W rejonie Gąbina planowano odtworzyć 9 DP złożoną z 22 i 35 pp, jej dowództwo miał objąć płk Feliks Jędrychowski, dowódca 22 pp. W dniu 17 września 1939 r. znajdujące się w odwrocie za Bzurę bataliony 22 pp zostały zdziesiątkowane i rozproszone przez lotnictwo niemieckie w rejonie Iłowa; w tym dniu pułk przestał istnieć jako zwarta formacja. W walkach wrześniowych dwukrotnie ranny został dowódca 7 kp ppor. Roman Paszkowski.

Zorganizowane grupy żołnierzy, w tym dowódca pułku wraz z adiutantem, kwatermistrzostwo pułku, dwa działka przeciwpancerne oraz 1 kp dowodzona przez por. Tadeusza Hazlera po walkach w Puszczy Kampinoskiej przedostały się do Warszawy. W walkach pod Babicami został rozbity III batalion pułku i poległ mjr Władysław Mizikowski, dowódca batalionu. W Wytwórni Papierów Wartościowych płk Feliks Jędrychowski przystąpił do odtwarzania komp. 22 pp. Wzmocniona 1. komp. por. Tadeusza Hazlera i nowo sformowana komp. dowodzona przez por. rez. Kazimierza Różyckiego zostały przydzielone do wsparcia 61 pp z 15 DP. Obie kompanie 22 pp wzięły udział w walkach na Wawrzyszewie. Kasa pułkowa 22 pp (kwota ok. 20 tys. zł) zasiliła kasę dowództwa obrony Warszawy.

Po kapitulacji Warszawy kilkunastu żołnierzy 22 pp dostało Krzyże Walecznych. Płk Feliks Jędrychowski po kapitulacji Warszawy wstąpił do powstającej Służby Zwycięstwa Polsce i był organizatorem struktur tej organizacji w rejonie Siedlec, inspektorem rejonowym na odcinek Częstochowy, a także na krótko komendantem okręgu Kielce w AK. Ostatni dowódca 22 pp zmarł w czasie okupacji niemieckiej w wyniku choroby.

Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę obronną 1939 roku:

  • por. Tadeusz Hazler,
  • ppor. Roman Paszkowski,
  • mjr Wacław Sawicki,
  • por. Czesław Somla,
  • st. sierż. Franciszek Kuczera.
Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[21]
Stanowisko etatowe Stopień, imię i nazwisko Uwagi
Dowództwo pułku, organa kwatermistrzowskie jednostek pozabatalionowych i kompania gospodarcza
dowódca pułku płk piech. Feliks Jędrychowski SZP/ZWZ, †9 III 1942
I adiutant kpt. Kazimierz Wojciech Andruszkiewicz[d]
II adiutant por. rez. Franciszek Przyjemski[e]
III adiutant (nadetat.)[f] por. rez. Jan Knurzyński
oficer informacyjny ppor. rez. Jan Skup † IX 1939
oficer łączności kpt. piech. Wiktor Gilewicz ZWZ/AK, †10 XI 1948 Workutłag Kożwa
kwatermistrz kpt. piech. Zdzisław Marian Dragan[g] niemiecka niewola[26]
zbrojmistrz (etat chor.) ppor. piech. rez. Stefan Warszawa
naczelny lekarz kpt. lek. Roman Franciszek Gosiewski[h] niemiecka niewola
kapelan kpl. rez. ks. Józef Andrzejuk[i]
płatnik por. piech. rez. Stefan Karczmarz[j] niemiecka niewola[26]
oficer żywnościowy ppor. rez. Ryszard Garbaczewski
dowódca kompanii gospodarczej kpt. adm. st. sp. Franciszek Kubala (?)[k] † 1940 Katyń
kapelmistrz ppor. kplm. Jarosław Hrouda[l]
I batalion
dowódca I baonu mjr piech. Jan Poborowski niemiecka niewola
adiutant ppor. rez. Jan Marczewski
adiutant (ponadetat.) ppor. Stefan Kamiński
dowódca plutonu łączności ppor. rez. Dobrzański
oficer płatnik ppor. rez. Bohusz? Buhusz
oficer żywnościowy ppor. rez. Eliasz? por. Eljarz
lekarz por. lek. rez. dr Henryk Zalcman[m]
dowódca 1 komanii strzeleckiej por. piech. Tadeusz Bronisław Hazler niemiecka niewola
dowódca 2 komanii strzeleckiej por. piech. Franciszek Władysław Głuchowski[n] ranny 13 IX 1939, niemiecka niewola
dowódca I plutonu por. Zdzisław Szeliga
dowódca II plutonu ppor. Stanisław Kamiński
dowódca III plutonu ppor. piech. rez. Kazimierz Gersz niemiecka niewola[26]
dowódca 3 komanii strzeleckiej ppor. piech. rez. Władysław Kaczmarczyk[o] niemiecka niewola[39]
dowódca 1 kompanii ckm por. piech. Franciszek Rogulski niemiecka niewola
II btalion
dowódca II baonu mjr piech. Stanisław Allinger PSZ w Wielkiej Brytanii
kpt. piech. Jan II Leśniewski[p] niemiecka niewola
dowódca 4 komanii strzeleckiej ppor. piech. Alojzy Jan Dziura Armia Krajowa
dowódca 5 komanii strzeleckiej por. piech. rez. Stanisław Koszutowski †19 IX 1939 Puszcza Kampinoska
dowódca 6 komanii strzeleckiej kpt. piech. Longin Galewicz †17 IX 1939 Młodzieszyn
dowódca 2 kompanii ckm ppor. piech. Anatoliusz Juliusz Stanisław Białowąs 2 Batalion Strzelców Karpackich
III batalion
dowódca III baonu mjr piech. Władysław Mizikowski † 19 IX 1939 Łowicz
dowódca 7 komanii strzeleckiej ppor. piech. Roman Paszkowski ranny 4 IX 1939, niemiecka niewola
dowódca 8 komanii strzeleckiej
dowódca 9 komanii strzeleckiej
dowódca 3 kompanii ckm por. piech. Wacław Sawicki
Pododdziały specjalne
dowódca kompanii zwiadu por. piech. Czesław Sulej[q] niemiecka niewola
dowódca plutonu konnego ppor. kaw. rez. Stanisław Tomala niemiecka niewola[43]
dowódca plutonu kolarzy ppor. piech. rez. Kazimierz Mądry † 1 IX 1939[44]
dowódca kompanii przeciwpancernej por. piech. Antoni Molski[r] niemiecka niewola
dowódca plutonu artylerii piechoty kpt. art. Konstanty Bobbé niemiecka niewola[26][46]
zastępca dowódcy plutonu artylerii piechoty ppor. art. rez. Mieczysław Uchański[s]
dowódca plutonu pionierów ppor. rez. N. Skórka
dowódca plutonu przeciwgazowego por. Wacław Sawicki

Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]

Sztandar[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

W marcu 1919 roku pułk otrzymał chorągiew ufundowaną przez obywateli Siedlec. Nie odpowiadał on jednak przepisom Ministerstwa Spraw Wojskowych, na skutek czego społeczeństwo Podlasia (sejmiki powiatów: siedleckiego, łukowskiego i janowskiego) ufundowało drugi, wykonany artystycznie z pięknego materiału, który przyniósł zaszczyt zarówno ofiarodawcom, jak i jego wykonawcom[49]. Pierwszy sztandar przedstawiał wizerunek orła, a na drugiej stronie obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Drugi sztandar, zgodny z regulaminem, pułk otrzymał w 1921 r.

4 grudnia 1920 roku na polach pod Łazdunami marszałek Polski Józef Piłsudski udekorował chorągiew pułku Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 2965[t][u] [v][w][x][y][56].

3 listopada 1922 roku w Siedlcach marszałek Polski Józef Piłsudski wręczył pułkowi chorągiew[57]. Podczas bankietu w kasynie oficerskim, po uroczystości poświęcenia sztandaru, Naczelny Wódz powiedział m.in. 22 Pułk Piechoty, który zaliczam do najwcześniejszych oddziałów Niepodległej Polski, rzucony został na mój rozkaz w poleskie błota, gdzie zasłynął, jako specjalista do walk błotnych. Pełniąc obowiązki wojenne z honorem, walczył z najniebezpieczniejszym wrogiem, przeto poniósł zasługi, w uznaniu których uwieńczyłem chorągiew 22. Pułku Piechoty orderem Virtuti Militari. Przy końcu wojny, kiedy wszystkie oddziały odpoczywały, to 9. Dywizję Piechoty, jako jedną z najpewniejszych, trzymałem jeszcze dwa lata na stopie wojennej na Kresach. Pamiętam, jak dowódca Dywizji skarżył się wówczas, że połowa oficerów żonatych rozwiedzie się, wskutek „takich” warunków egzystencji. Jestem wodzem, który nakłada obowiązki na tych, których kocha, a to dowód, że Was kocham. Wy Podlasiacy potraficie obowiązki na Was włożone wykonać, więc, niech żyje Ziemia Podlaska, a z nią jej dziecko – 22 Pułk Piechoty[58].

Odznaka pamiątkowa[edytuj | edytuj kod]

W końcu 1920 roku korpus oficerski postanowił stworzyć pułkową odznakę pamiątkową dla oficerów i szeregowych 22 pp. Odznaka ta została wykonana według projektu prof. Ferdynanda Ruszczyca i przedstawiała podłużny srebrny krzyż nałożony na wieniec z liści laurowych. Na środku krzyża znajdował się orzeł jagielloński, a pod nim dwa (obnażone) złote skrzyżowane (ostrzami do góry) miecze. Na górnym ramieniu krzyża była umieszczona cyfra „22”, na prawym ramieniu pierwsza połowa roku w którym Pułk powstał – „19”, na lewym ramieniu druga część roku – „18”, a na dolnym ramieniu litery „P.P.”. Surowy statut Pułku postanawiał iż odznaka pułkowa należy się tylko tym żołnierzom którzy spędzili co najmniej pół roku na froncie. Odznaka nie została zatwierdzona[59]

12 stycznia 1926 roku pułk przyjął nowy wzór odznaki pamiątkowej[60][52]. Przedstawiała ona krzyż (w barwach orderu Virtuti Militari niebiesko-granatowej w wersji oficerskiej) na który nałożony był złoty wieniec z liści laurowych. Na górze wieńca znajdowała się cyfra „22”, a na jego dole litery „P.P.”. W środku wieńca znajdował się wizerunek sztandaru 22 pp na tle bagnetów. Zmieniono również zasady przyznawania pułkowej odznaki pamiątkowej. Występowały też odznaki jednoczęściowe – podoficerska i żołnierska[61]

„Pieśń 22 Pułku Piechoty”

Nie formowali nas w koszarach,
Nie był na nas żołnierski strój.
Nie spaliśmy na ciepłych nąrach,
Ale od razu poszli w bój.

My, dwudziesty drugi,
Krwi przeleli strugi,
Na Ojczyzny stos
Rzuciliśmy swój tycia los.

Znosiliśmy, ach!- krwawe boje
Pod Brześciem w ów pamiętny czas,
Gdy brakło chleba i naboi
l każdy był obdarty z nas.

My, dwudziesty drugi i t. d.

W każdej potrzebie, w każdej biedzie,
Wśród Pińskich błot, Warszawy bram,
Z nami nasz dzielny Krok(*) na przedzie,
A teraz chcą go zabrać nam.

My, dwudziesty drugi i t. d.

Myśmy Warszawy wziąć nie dali
teraz nam na duszy lżej,
Bośmy sowiety dobrze sprali
chociaż trochę ich jest mniej.

My, dwudziesty drugi i t. d.

Pułk dwudziesty drugi
Choć krwi przelał strugi,
Ojczyzny będzie bronić wciąż,
Hej wciąż, hej wciąż

My, dwudziesty drugi i t. d.

Żołnierze 22 pułku piechoty[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 22 Pułku Piechoty (II RP).
Dowódcy pułku
Zastępcy dowódcy pułku
II zastępca (kwatermistrz)

Żołnierze 22 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[67] oraz Muzeum Katyńskie[68][z][aa]

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Kozłowski Feliks ppor. rez. urzędnik Urząd Skarbowy w Ostrowi Maz. Katyń
Kubala Franciszek kapitan żołnierz zawodowy dowódca kompanii gospodarczej Katyń
Kuźma Jan por. rez. nauczyciel kier. szkoły w Kraskach Katyń
Opaliński Eugeniusz ppor. rez. nauczyciel szkoła powszechna w Siedlcach Katyń
Ponichtera Antoni ppor. rez. Katyń
Skolimowski Mieczysław ppor. rez. handlowiec Katyń
Trojan Stanisław major żołnierz zawodowy Katyń
Wilkowiecki Józef ppor. rez. prawnik Katyń
Adamus Władysław[71] podpułkownik dypl. żołnierz zawodowy Charków
Chrzanowski Jan II[72] mjr piech. żołnierz zawodowy Charków
Gnatowski Aleksander ppor. rez. nauczyciel kier. szkoły w Dziatkowicach Charków
Kondera Czesław ppor. rez. nauczyciel Charków
Kubaj Piotr Paweł[73] porucznik żołnierz zawodowy Charków
Kulbicki Stanisław kapitan żołnierz zawodowy Charków
Makać Józef ppor. rez. nauczyciel kier. szkoły w Sobiborze Charków
Rembowski Jerzy ppor. rez. nauczyciel Charków
Samardin Antoniusz ppor. rez. Charków
Silicz Bolesław ppor. rez. nauczyciel Charków
Strzyżowski Marian[74] porucznik żołnierz zawodowy Charków
Terpiłowski Marian ppor. rez. Charków
Woronowicz Antoni[75] podporucznik żołnierz zawodowy dowódca plutonu 8 /22 pp Charków
Lewandowski Czesław porucznik żołnierz zawodowy dowódca 5/22 pp ULK
Kaczorowski Marian kpt. rez. starosta koniński BLK

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[19].
  2. Oficer taborowy był jednocześnie dowódcą kompanii gospodarczej.
  3. por. Marian Grysiewicz pełnił jednocześnie funkcję dowódcy plutonu strzeleckiego Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy 9 DP.
  4. kpt. Kazimierz Wojciech Andruszkiewicz w złożonych „Relacjach...” określił siebie szefem sztabu 22 pp, które to stanowisko nie występowało w organizacji wojennej pułku, a jako I adiutanta wskazał por. rez. Przyjemskiego[22].
  5. por. rez. Franciszek Przyjemski ur. 28 listopada 1907. Na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 130. lokatą w korpusie oficerów piechoty[23]. Nie został wymieniony w relacji ppor. rez. Leona Aleksandra Głuchowskiego oraz umieszczony na „liście imienej oficerów 22 pp”, sporządzonej przez por. Franciszka Rogulskiego[24][21].
  6. Według ppor. rez. Leona Aleksandra Głuchowskiego II adiutantem był por. rez. Knurzyński[24].
  7. kpt. piech. Zdzisław Marian Dragan ur. 2 sierpnia 1908 we Lwowie, w rodzinie Marcina. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 w korpusie oficerów piechoty. W marcu 1939 pełnił służbę na stanowisku adiutanta pułku. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[25].
  8. kpt. lek. Roman Franciszek Gosiewski ur. 28 kwietnia 1910 w Suwałkach, w rodzinie Czesława i Emilii[26]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 w korpusie oficerów zdrowia, grupa lekarzy. W marcu 1939 odbywał praktykę lekarską w 1 Szpitalu Okręgowym w Warszawie[27]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał kolejno w Oflagu II B Arnswalde, Stalagu II B (od 6 lutego 1941), Oflagu II D Gross-Born (od 16 czerwca 1942) i Stalagu II A Neubrandenburg (od 20 sierpnia 1944). Uwolniony 1 kwietnia 1945. Zmarł 23 czerwca 1976[26].
  9. ks. Józef Andrzejuk ur. 26 października 1898. Na stopień kapelana rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 w chowieństwie wojskowym wyznania rzymsko- i greckokatolickiego[28].
  10. por. piech. rez. Stefan Karczmarz ur. 1 maja 1905 w m. Podlodówka, w rodzinie Stanisława. Na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 504. lokatą w korpusie oficerów piechoty[29]. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[30].
  11. Por. Franciszek Rogulski w sporządzonej 4 grudnia 1945 „liście imiennej oficerów 22 pp” podał, że dowódcą kompanii gospodarczej był kpt. KUBAL. Autor nie wymienił imienia kpt. Kubali. W maszynopisie ostatnia litera nazwiska została poprawiona odręcznie na literę „L”. Autor odróżnił na liście oficerów rezerwy od oficerów służby stałej podając obok stopnia skrót „rez.”. Przy stopniu kapitana Kubali nie ma żadnego skrótu. Na liście nie figuruje żaden oficer stanu spoczynku[31].
  12. Płk Jarosław Hrouda ur. 4 sierpnia 1902, skrzypek, pedagog, dyrygent, kompozytor. Jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej, a z dniem 1 października 1938 przemianowany na oficera służby stałej w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 września 1932 i 1. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa kapelmistrzów[32]. Służył w ludowym Wojsku Polskim, awansując na stopień pułkownika i zajmując stanowisko inspektora orkiestr WP. Zmarł w 1976. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
  13. por. lek. rez. dr Henryk Zalcman ur. 13 lutego 1904. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 50. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych, grupa lekarzy[33].
  14. por. piech. Franciszek Władysław Głuchowski ur. 9 października 1909 w Łukowie, w rodzinie Stanisława. 7 sierpnia 1932 Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1932 i 162. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a minister spraw wojskowych wcielił do 35 pp w Brześciu[34]. 1 marca 1935 został awansowany na porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 158. lokatą w korpusie oficerów piechoty[35]. W czerwcu tego roku nadal służył w 35 pp. Od 23 marca do 13 września 1939 dowódca 2/22 pp. W październiku 1945 był dowódcą Baonu „Warszawa” w Polskim Ośrodku Wojskowym Leck. Później wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[36].
  15. ppor. piech. rez. Władysław Kaczmarczyk ur. 4 czerwca 1912 w Chodenicach, w rodzinie Wojciecha. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 3566. lokatą w korpusie oficerów piechoty[37]. Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[38].
  16. kpt. piech. Jan II Leśniewski ur. 12 lipca 1901 w Warszawie, w rodzinie Piotra. W marcu 1939 na stanowisku dowódcy 3 kompanii km[40]. Mieszkał w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 49/52. Dostał się do niemieckiej niewoli. 3 sierpnia 1940 został przeniesiony z Oflagu XI A do Oflagu II A Prenzlau[41].
  17. por. piech. Czesław Sulej ur. 5 lipca 1910 w m. Jeziry, w rodzinie Polikarpa i Heleny z Niewęgłewskich[26]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 w korpusie oficerów piechoty[42]. Zmarł 12 czerwca 2002[26].
  18. por. piech. Antoni Molski ur. 26 maja 1908 w Szuminie, w rodzinie Józefa i Marianny. Zmarł 15 maja 1987[45].
  19. Mieczysław Uchański ur. 10 lutego 1914 w Suwałkach, w rodzinie Antoniego i Władysławy[26]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 1790 lokatą w korpusie oficerów piechoty[47] (wg kpt. K. Bobbé był oficerem artylerii[48]). Od 16 kwietnia 1943 przebywał kolejno w obozach koncentracyjnych: Auschwitz, Neuengamme, Sachsenhausen i Buchenwald. 1 listopada 1944 został zwolniony. Zmarł 19 marca 1970[26].
  20. Według Wroczyńskiego dekoracja chorągwi miała miejsce 10 listopada 1920 roku w czasie przeglądu 9 Dywizji Piechoty[50].
  21. Bronisław Szostak, naoczny świadek uroczystości wspominał, że odbyła się ona w listopadzie 1920 roku, a w ceremonii wzięła udział jedynie kompania honorowa 22 pp, a nie cały pułk[51].
  22. Według Kowalczewskiego chorągiew została udekorowana 6 grudnia[52].
  23. Według Satory ceremonia miała miejsce 4 grudnia[1].
  24. Autor „Zarysu historii wojennej 15-go pułku piechoty” stwierdził, że dekoracja chorągwi miała miejsce 4 grudnia[53].
  25. Według Brzychaczka i Nowaka dekoracja pułków 9 Dywizji Piechoty miała miejsce 4 grudnia[54][55].
  26. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[69].
  27. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia?: lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[70].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Satora 1990 ↓, s. 62.
  2. Odziemkowski 2010 ↓, s. 226.
  3. a b Dołgowski 2016 ↓, s. 6.
  4. Korpus Poleski 1928 ↓, s. 109.
  5. Kowalczewski 1930 ↓, s. 53–54.
  6. Chromiński 2008 ↓, s. 6, 11.
  7. Chromiński 2008 ↓, s. 16.
  8. Chromiński 2008 ↓, s. 17.
  9. Chromiński 2008 ↓, s. 19.
  10. a b Kowalczewski 1930 ↓, s. 66.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 19 marca 1921 roku, s. 480-482.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 102 z 1 października 1924 roku, s. 564, zmarł 1 IX 1924 w Warszawie, jako major 59 pp w Inowrocławiu.
  13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 13 marca 1924, s. 120.
  14. Almanach 1923 ↓, s. 52.
  15. Rafał Dmowski, Udział 22 pułku piechoty w przewrocie majowym https://repozytorium.uph.edu.pl/handle/11331/264.
  16. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
  17. Jagiełło 2007 ↓, s. 63–65.
  18. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 573–574, 673.
  19. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 271.
  21. a b Rogulski 1945 ↓, s. 59–60.
  22. Andruszkiewicz ↓, s.1-2..
  23. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 655.
  24. a b Głuchowski 1945 ↓, s. 40.
  25. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 61.
  26. a b c d e f g h i j Straty ↓.
  27. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 376.
  28. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 404.
  29. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 641.
  30. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-13].
  31. Rogulski 1945 ↓, s. 60.
  32. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 766.
  33. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 629.
  34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15 sierpnia 1932, s. 344, 352.
  35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 4 marca 1935, s. 13.
  36. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-13].
  37. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 218.
  38. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-13].
  39. Straty ↓, poz. 21.
  40. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 42, 574.
  41. Straty ↓, poz. 7-9.
  42. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 97.
  43. Straty ↓, poz. 24.
  44. Straty ↓, poz. 6-7.
  45. Straty ↓, poz. 2, 3, 9.
  46. Bobbé 1945 ↓, s. 16–33.
  47. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 200.
  48. Bobbé 1945 ↓, s. 16.
  49. Kowalczewski 1930 ↓, s. 60.
  50. Wroczyński 1929 ↓, s. 50.
  51. Jednodniówka 1933 ↓, s. 17.
  52. a b Kowalczewski 1930 ↓, s. 61.
  53. Wiącek 1929 ↓, s. 32.
  54. Brzychaczek 1929 ↓, s. 50.
  55. Nowak 1929 ↓, s. 39.
  56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922 roku, s. 2, tu podano numer krzyża.
  57. Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
  58. Kowalczewski 1930 ↓, s. 60–61.
  59. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 51.
  60. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 51–52.
  61. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 52.
  62. Kowalczewski 1930 ↓, s. 15.
  63. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 31 z 9 sierpnia 1926 roku, s. 246.
  64. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.
  65. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 370.
  66. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 153.
  67. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
  68. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
  69. Rybka i Stepan 2006 ↓.
  70. Wyrwa 2015 ↓.
  71. Księgi Cmentarne – wpis 4424.
  72. Księgi Cmentarne – wpis 4795.
  73. Księgi Cmentarne – wpis 6013.
  74. Księgi Cmentarne – wpis 7502.
  75. Księgi Cmentarne – wpis 14299.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]