2S1 Goździk

Samobieżna haubica 2S1 Goździk (w kodzie NATO M1974)
Samobieżna haubica 2S1 Goździk, Wojskowo-historyczne muzeum artylerii, wojsk inżynieryjnych i łączności w Petersburgu
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Charkowska Fabryka Traktorów, Huta Stalowa Wola
Typ pojazdu	samobieżna haubica
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	4 lub 5
Historia
Prototypy	1967
Produkcja	1971–1994
Egzemplarze	ponad 10 000
Dane techniczne
Silnik	1 silnik wysokoprężny JAMZ-238W o mocy 240 KM (177 kW) lub SW-680T o mocy 300 KM (220 kW)
Transmisja	mechaniczna
Poj. zb. paliwa	550 l
Pancerz	15-20 mm
Długość	7,265 m
Szerokość	2,85 m
Wysokość	2,74 m
Prześwit	0,40 m
Masa	15 700 kg (bojowa)
Moc jedn.	14,01 kW/t (SW-680T)
Nacisk jedn.	0,49 kg/cm²
Osiągi
Prędkość	60 km/h (po drodze) 30 km/h (w terenie) 4,5 km/h (w wodzie)
Zasięg	500 km (po drodze)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	pływający
Rowy (szer.)	3,00 m
Ściany (wys.)	0,70 m
Kąt podjazdu	60°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 haubica 2A31 kal. 122 mm
Użytkownicy
Algieria, Angola, Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Kuba, Czechy, Etiopia, Finlandia (wersja 122 Psh 74), Węgry, Iran, Irak, Kazachstan, Libia, Polska, Rumunia, ZSRR/Rosja, Słowacja, Syria, Ukraina, Uzbekistan, Jemen, Jugosławia

2S1 Goździk (ros. – 2C1 Гвоздикa; oznaczenie NATO – M1974) – samobieżna haubica kalibru 122 mm, konstrukcji radzieckiej, z okresu po II wojnie światowej.

Historia

Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku rozpoczęto prace konstrukcyjne nad działem samobieżnym, zdolnym do pływania. Jego budowę oparto na konstrukcji czołgu pływającego PT-76 oraz przedłużonym podwoziu transportera opancerzonego MTLB.

Prototyp samobieżnej haubicy został zbudowany w 1967 roku, a od 1971 roku rozpoczęto jego produkcję seryjną. Oprócz ZSRR, gdzie produkowane były do 1991 roku, działo to produkowane było na licencji także w Polsce w zakładach Huta Stalowa Wola w latach 1984–1994 oraz w Bułgarii.

Służba

Samobieżna haubica 2S1 Goździk od 1971 roku była wprowadzana do jednostek artylerii państw Układu Warszawskiego. W późniejszym okresie haubice takie zostały sprzedane do niektórych krajów arabskich i afrykańskich.

Haubica ta jest współcześnie podstawowym rodzajem samobieżnych haubic w jednostkach artylerii samobieżnej m.in. w Polsce i w Rosji.

Bojowo została użyta w wojnie w Czeczenii, w latach 1999–2000, oraz w Iraku.

Opis konstrukcji

Samobieżna haubica 2S1 Goździk ma klasyczny układ konstrukcyjny i stosunkowo niską sylwetkę (zbudowano ją na wydłużonym podwoziu MTLB ). Kadłub spawany z płyt pancernych zawiera w przedniej części zespoły układu napędowego i przedział kierowania, w środkowej – silnik, a w tylnej – przedział bojowy i amunicyjny.

W umieszczonej z tyłu kadłuba wieży zamontowano haubicę 2A31 (zmodernizowana wersja haubicy ciągnionej D-30 kal. 122 mm). Haubicę 2A31 wyposażono w: przedmuchiwacz przewodu lufy, dwukomorowy hamulec wylotowy i zamek klinowy o pionowym ruchu klina. W wieży znajdują się: zmechanizowany układ zasilania amunicją, który zapewnia prowadzenie ognia z szybkostrzelnością od 5 do 7 strz./min. i stanowiska dla trzech żołnierzy. Przy czym obsługa haubicy składa się z 4 członków załogi w czasie pokoju, tj. dowódcy, celowniczego, ładowniczego i kierowcy, zaś w czasie wojny dodatkowo obecny jest amunicyjny. Stanowisko czwartego członka załogi (mechanik-kierowca) znajduje się z przodu kadłuba po lewej stronie.

Do strzelania stosuje się naboje rozdzielnego ładowania, przede wszystkim z pociskiem: odłamkowo-burzącym (o maksymalnej donośności 15 300 m i masie 21,76 kg), dymnym i kumulacyjnym (o masie 18,2 kg) stabilizowanym brzechwowo. Ponadto dostępne są naboje z pociskami:

• z dodatkowym napędem rakietowym (o zasięgu do 21 900 m)
• agitacyjne
• kasetowe
• oświetlające
• pocisk chemiczny – wycofano z uzbrojenia

Pojazd przewozi 40 sztuk amunicji, jednak podczas przygotowania działa do pływania liczbę nabojów należy ograniczyć do 30.

Napęd samobieżnej haubicy stanowi silnik wysokoprężny, chłodzony cieczą, 8-cylindrowy JAMZ-238N lub SW-680T (późniejsze egzemplarza). Gąsienicowy układ bieżny, z przednimi kołami napędowymi i siedmioma kołami nośnymi po każdej stronie. Zawieszenie indywidualne na wałkach skrętnych.

Wersje produkcyjne i pojazdy pochodne

• 2S1 IW12 (MT – Lbus) – wóz dowodzenia i rozpoznawczy
• 2S1 IW13 ( M1974-1) – wóz dowódcy baterii (wysunięte stanowisko dowodzenia)
• 2S1 IW14 (M1974-2A) – wóz dowódcy baterii
• 2S1 IW15 (M1974-2B) – wóz dowódcy dywizjonu
• 2S1 IW16 (M1974-3) – wóz dowódcy dywizjonu (wysunięte stanowisko dowodzenia)
• 2S1 IW21 – wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej
• 2S1 ? (M1979) – wóz saperski
• RChM – wóz rozpoznania chemicznego
• Da1 – wóz rozpoznania chemiczno-jądrowego
• Zoopark 1 – wóz z systemem radarów do kierowania ogniem artylerii

W muzeach

• Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy - nr taktyczny 0606
• Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu
• Muzeum Artylerii w Toruniu
• Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie - wystawa plenerowa przed siedzibą główną. Pojazd przekazany do muzeum w 1996 roku przez Hutę Stalowa Wola
• Muzeum Broni i Militariów - Witoszów
• Muzeum Techniki Militarnej i Użytkowej
• Muzeum Atena w Skwierzynie - pojazd znajduje się na terenie firmy Anhol Pomoc Drogowa Gorzów Wielkopolski - sprawny
• Militarne Borne w Bornem Sulinowie - pojazd znajduje w ciągłym użytkowaniu.

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 83. ISBN 83-86028-01-7.

Linki zewnętrzne

• Opis
• Zdjęcia, rysunek