4 Pułk Piechoty (LP)

4 Pułk Piechoty
	; Odznaka 4 Pułku Piechoty (tak zwana swastyka)
	Historia
Państwo	Austro-Węgry
Sformowanie	8 maja 1915
Rozformowanie	15 września 1917
	Tradycje
Rodowód	4 Pułk Piechoty Liniowej
Kontynuacja	4 Pułk Piechoty Legionów
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk Bolesław Roja
Ostatni	kpt. Franciszek Sikorski
	Działania zbrojne
	I wojna światowa: front wschodni
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	III Brygada Legionów Polskich
	Multimedia w Wikimedia Commons

4 Pułk Piechoty (4 pp) – pułk piechoty Legionów Polskich istniejący w latach 1915–1917. Żołnierze pułku nazywani byli „czwartakami”.

4 pułk piechoty został sformowany wiosną 1915 w Piotrkowie Trybunalskim^[2]. Kadry tworzyły wydzielone pododdziały II Brygady Legionów. Służyli w nim głównie ochotnicy z Podhala i Królestwa Polskiego. Pułk został włączony w skład III Brygady Legionów Polskich.

Wysłany na front w lipcu 1915, co opisał Władysław Orkan w utworze Drogą Czwartaków. Od Ostrowca na Litwę. Chrzest bojowy przeszedł pod Jastkowem^[3]. Następnie walczył na Lubelszczyźnie i Wołyniu, między innymi pod Kostiuchnówką. Na froncie pozostał do jesieni 1916.

Rozwiązany został 15 listopada 1917, po kryzysie przysięgowym Legionów Polskich. Większość żołnierzy została internowana albo trafiła do Polskiego Korpusu Posiłkowego.

Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]

Komendanci pułku

ppłk Bolesław Roja (18 III 1915 – 18 VI 1917 → dowódca III Brygady Legionów Polskich)
ppłk Andrzej Galica (1917)
kpt. Edward Szerauc (p.o. od 25 VIII 1917^[4])

Obsada personalna pułku^[5]

sztab pułku

Emil Bobrowski – lekarz pułkowy
Antoni Bancer – oficer rachunkowy
Filip Zawada - oficer łącznikowy, zastępca komendanta 1 Kompanii
Feliks Gwiżdż – komendant oddziału sztabowego
Aleksander Wójcicki – komendant plutonu pionierów
Jan Słuszkiewicz – komendant plutonu pionierów (od 1 VII 1915)
Zygmunt Zygmuntowicz ps. „Ostersetzer” – komendant plutonu telefonicznego
Henryk Doskoczyński – zastępca komendanta plutonu telefonicznego
sierż. Franciszek Martynowicz – komendant plutonu muzyki (do VI 1915)
sierż. Roman Marian Zagłoba-Kaniowski – komendant plutonu muzyki (od VI 1915)

I batalion

Andrzej Galica – komendant I baonu
Józef Relidzyński – adiutant
Ryszard Zacharski – lekarz I baonu
Władysław Bończa-Uzdowski – komendant 1. kompanii
Tadeusz Wasung – komendant 2. kompanii
Tadeusz Krajewski^[a] – komendant 3. kompanii
Jan Ferdynand Stettner – komendant 4. kompanii
Adam Brzechwa-Ajdukiewicz – komendant 1 oddziału karabinów maszynowych

II batalion

Franciszek Sikorski – komendant II baonu
Leon Marian Michnowski vel Sternberg – lekarz II baonu
Józef Kwaciszewski – komendant 2 oddziału karabinów maszynowych

III batalion

Edward Szerauc – p.o. komendanta III baonu
Teofil Kucharski – lekarz III baonu
Józef Klisiewicz – komendant 3 oddziału karabinów maszynowych^[b]

Kawalerowie waleczni[edytuj | edytuj kod]

Oficerowie i szeregowi 4 pp Leg. Pol. odznaczeni Krzyżem Walecznych „za udział w b. Legionach Polskich”^[6]:

szer. Franciszek Szpala^[7] (po raz trzeci)
chor. Zygmunt Berling (po raz drugi)
plut. Kazimierz Gomulicki (po raz drugi)
kpr. Władysław Garula^[8]^[9] (po raz drugi)
sierż. Andrzej Gieras (po raz trzeci)
plut. Stanisław Godawa (po raz czwarty)
sierż. Jan Zaręba (po raz drugi)

Oficerowie

Legioniści

Symbole pułku[edytuj | edytuj kod]

Chorągiew pułku

Pierwszą chorągiew, ofiarowaną przez ziemię krakowską, pułk otrzymał w 1915. Wręczyła ją delegacja z posłem Włodzimierzem Tetmajerem na czele. Miała powierzchnię 1½ m². Po jednej stronie był wizerunek oracza z pługiem, zaś po drugiej biały orzeł na amarantowym tle a pod nim napis: „Polskim Legionom – Polski Lud – 1915”. Chorągiew była wykorzystywana przez cały okres istnienia pułku. W latach 1918–1923 używał jej także 4 Pułk Piechoty Legionów nawiązujący do tradycji legionowego 4 Pułku Piechoty^[10].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Tadeusz Krajewski (ur. 14 sierpnia 1890 we wsi Skomorosze, zm. 26 października 1926) był odznaczony KN i KWx4.
↑ Początkowo obowiązki komendanta 3 oddziału km pełnił sierż. Jan Henryk Służewski, a ppor. Klisiewicz zajmował się organizacją i szkoleniem wszystkich trzech oddziałów km pułku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lewicki 1929 ↓, s. 5.
↑ Kosiński 2014 ↓, s. 33–35.
↑ Kosiński 2014 ↓, s. 43.
↑ Odprawy Komendy Legionów Polskich, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. I.120.1.295b, s. 570 [1].
↑ Waligóra 1939 ↓.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 września 1922, s. 661-669.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 232, sprostowano nazwisko z „Spala” na „Szpala”.
↑ Żołnierze Niepodległości : Garula Władysław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-09-12].
↑ 22 lutego 1937 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu Krzyża z powodu „ujemnej opinii”. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-12]..
↑ Lewicki 1929 ↓, s. 50.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Damian Kosiński. 4 pułk piechoty Legionów 1915–1917. Organizacja i działania bojowe. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (249), 2014. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. ISSN 1640-6281.
Adam Lewicki: Zarys historji wojennej 4-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa, Departament Piechoty MSWojsk, 1937–1939. Reprint: Warszawa, Wydawnictwo Bellona, 1992
Bolesław Waligóra. Organizacja 4 pułku Legionów Polskich. „Żołnierz Legionów i P.O.W.”. 3-4, s. 247-271, maj–sierpień 1939. Warszawa: Komenda Naczelna Związku Legionistów i Zarząd Główny Związku Peowiaków.
Jerzy Osiecki, Stanisław Wyrzycki: 4 Pułk Piechoty Legionów, Kielce 2007, Agencja JP s.c., ISBN 83-60166-61-7

[6] Tadeusz Krajewski (ur. 14 sierpnia 1890 we wsi Skomorosze, zm. 26 października 1926) był odznaczony KN i KWx4.

[7] Początkowo obowiązki komendanta 3 oddziału km pełnił sierż. Jan Henryk Służewski, a ppor. Klisiewicz zajmował się organizacją i szkoleniem wszystkich trzech oddziałów km pułku.

[CITEREFLewicki19295-1] Lewicki 1929 ↓, s. 5.

[CITEREFKosiński201433–35-2] Kosiński 2014 ↓, s. 33–35.

[CITEREFKosiński201443-3] Kosiński 2014 ↓, s. 43.

[4] Odprawy Komendy Legionów Polskich, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. I.120.1.295b, s. 570 [1].

[CITEREFWaligóra1939-5] Waligóra 1939 ↓.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_31_z_16_września_1922,_s._661-669-8] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 września 1922, s. 661-669.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_11_z_6_lipca_1929,_s._232,_sprostowano_nazwisko_z_„Spala”_na_„Szpala”-9] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 232, sprostowano nazwisko z „Spala” na „Szpala”.

[10] Żołnierze Niepodległości : Garula Władysław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-09-12].

[11] 22 lutego 1937 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu Krzyża z powodu „ujemnej opinii”. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-12]..

[CITEREFLewicki192950-12] Lewicki 1929 ↓, s. 50.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[b]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Formacje	Legion Wschodni (1914) Legion Zachodni (1914) Legion Śląski (1914) Legiony Polskie (1914–1916) Polski Korpus Posiłkowy (1916–1918)
Piechota	Pierwsza Kompania Kadrowa I Brygada LP II Brygada LP III Brygada LP 1 pp 2 pp 3 pp 4 pp 5 pp 6 pp 7 pp
Kawaleria	Siódemka Beliny 1 puł LP 2 puł LP
Artyleria i saperzy	1 pal LP ksap nr 1 ksap nr 2
Komendanci Legionów	Karol Durski-Trzaska Stanisław Puchalski Stanisław Szeptycki Zygmunt Zieliński (Polski Korpus Posiłkowy)
Inne	Szkoła Podchorążych Legionów Polskich legioniści kalendarium orzełek legionowy