4 Pułk Strzelców Pieszych
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Aleksander Oborski |
| Ostatni |
ppłk Stanisław Brzeski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
2 Dywizja Piechoty - I 1831 |
.jpg)
4 Pułk Strzelców Pieszych – oddział piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Pułk został sformowany w 1815 roku[1]. Pułk w okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi[a]. Stan kompanii wynosił 4-6 oficerów, 14-16 podoficerów i 184 szeregowych[b], stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664-1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych[c]. W sumie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię wyborczą[2]. Jednostka wchodziła w skład 3 Brygady 2 Dywizji Piechoty[3].
W 1830 roku stacjonował na terenie ówczesnego województwa lubelskiego[1]: (sztab w Zamościu, I batalion w Skierbieszowie, II batalion w Grabowcu)[4]. Pełniło w nim wówczas służbę 59 oficerów, w tym jeden pułkownik, jeden podpułkownik, trzech majorów, trzynastu kapitanów, dwunastu poruczników i dwudziestu dziewięciu podporuczników oraz kapelan, audytor, lekarz sztabowy i dwóch lekarzy batalionowych, tworzący razem sztab niższy.
Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład zreorganizowanej 2 Dywizji Piechoty[5]. 26 kwietnia 1931 przeprowadzono kolejną reorganizacje piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 1 Brygadzie 2 Dywizji Piechoty[6].
Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]
Pułkiem dowodzili[1]:
- płk Aleksander Oborski[7](4 lutego 1815)
- płk Józef Michałowski[7] (1817)
- płk Józef Zawadzki[7] (od 1818 z przerwą w latach 1819 i 1820 w których dowództwo pułku wakuje)
- płk Ignacy Zawidzki (od 1830, 18 lutego 1831 trafił do niewoli)
- ppłk Antoni Wroniecki (25 lutego 1831)
- ppłk Edward Maykowski (tymcz. dowódca od 28 lutego 1831)
- ppłk Stefan Piwecki (24 kwietnia 1831)
- ppłk Stanisław Brzeski (3 maja 1831)
Walki pułku[edytuj | edytuj kod]
Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki[1]:
- Janówek (18 lutego 1831)
- Wawer (19 lutego)
- Grochów (25 lutego)
- Uściług (5 marca)
- Kuflew (25 kwietnia)
- Mińsk (26 kwietnia)
- Rajgród (29 maja)
- Wilno (19 czerwca)
- Janów (26 czerwca)
- Szawle (8 lipca)
- Powendenie (10 lipca)
W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją żołnierze pułku otrzymali 31 Krzyży Orderu Virtuti Militari (11 złotych i 20 srebrnych)[1].
Mundur[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze pułku nosili granatowe kurtki mundurowe z żółtymi wyłogami[d], kołnierzem i łapkami rękawów, z białymi guzikami[8]. Na guzikach umieszczano numery pułku.
Kołnierz, wyłogi na piersiach i rękawach i polach granatowe z wypustką żółtą przy kurtce paradnej. Naramiennik granatowy z żółtą wypustką, numer 2 dywizji żółty[8]. Lejbiki granatowe z żółtą wypustką na kołnierzu i rękawach. Spodnie, sukienne granatowe z wypustką żółtą. Kołnierz od płaszcza granatowy z wypustką żółtą. Wszystkie pasy[e] były czarno lakierowane. Na głowie furażerka granatowa z trzema żółtymi wypustkami. Frak mundurowy oficerów z wyłogami granatowymi jak u żołnierzy. Kołnierz z żółtą wypustką i rękawy granatowe. Codzienne szare spodnie z granatowymi lampasami i żółtą wypustką pośrodku. Galony srebrne z żółtą wypustką[8].
Chorągiew[edytuj | edytuj kod]
Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą[8]
Pola między ramionami krzyża – granatowe przedzielone żółtą wypustką[8], a w rogach płata inicjały królewskie z koroną, otoczone wieńcami laurowymi. Chorągiew poświęcono 17 czerwca 1827 roku w obozie powązkowskim[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kompanie rezerwowe liczyły po około 100 żołnierzy i znajdowały się w zakładzie pułkowym → Wimmer 1978 ↓, s. 459
- ↑ Pierwsza kompania batalionu była kompanią karabinierską, pozostałe fizylierskie → Korzon, Gembarzewski i Rogowa 1923 ↓, s. 376-377
- ↑ Byli to głównie rzemieślnicy i kanceliści→ Wimmer 1978 ↓, s. 459
- ↑ Pierwotnie planowano pąsowe
- ↑ Lederwerki
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Gembarzewski 1925 ↓, s. 76.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 459.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 461.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 459-461.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 490.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 491.
- ↑ a b c Gembarzewski 2003 ↓, s. 83.
- ↑ a b c d e f Gembarzewski 2003 ↓, s. 96.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: 1978.
| Wojska |
| ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bitwy |
|
