7 Łużycka Dywizja Desantowa
 Oznaka rozpoznawcza | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1963 |
| Rozformowanie |
1986 |
| Nazwa wyróżniająca |
Łużycka |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Numer |
JW 3522[1] |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
7 Łużycka Dywizja Desantowa (7 DDes) – związek taktyczny Sił Zbrojnych PRL, istniejący w latach 1963-1986. Przeformowana następnie w 7 Łużycką Brygadę Obrony Wybrzeża.
Dywizja wchodziła w skład Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Popularna nazwa stosowana w środkach masowego przekazu to "Niebieskie Berety".
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Jesienią 1958 roku, wykorzystując ludzi i sprzęt rozformowanych 3 i 5 Brygady Obrony Wybrzeża, utworzono 23 Dywizję Piechoty według etatu nr 2/235-2/249, która przejęła zadania rozwiązanych brygad. W styczniu 1963 roku przeprowadzono jej reorganizację na dywizję desantową. Początkowo planowano, że 23 Dywizja Piechoty zostanie przeformowana na dywizję zmechanizowaną. Z zamiaru tego jednak zrezygnowano, w związku z przyjętą koncepcją utworzenia Frontu Polskiego przewidzianego do działań na kierunku nadmorskim. Dywizja miała być wykorzystana w działaniach bojowych desantu morskiego. 23 Dywizja Desantowa powstała na bazie jednostek 23 Dywizji Piechoty oraz przekazanego z Marynarki Wojennej 3 Pułku Piechoty Morskiej.
W październiku 1963 23 Dywizję Desantową przemianowano na 7 Łużycką Dywizję Desantową. W 1964 r. dywizja otrzymała na wyposażanie pływające transportery TOPAS produkcji czechosłowackiej oraz czołgi pływające PT-76[2]. W 1971 transportery TOPAS zmodyfikowano montując na nich wieżyczki z 14,5 mm KPWT i 7,62 mm PKT. Dywizja szkoliła się na poligonach: Okonek, Drawsko Pomorskie i Orzysz, a w zakresie działań desantowych na plażach: Ustki, Ognicy i Jelitkowa.
7 Dywizja Desantowa należała do jednostek I rzutu operacyjnego WP utrzymujących pełną gotowość bojową do działań. Sprawdzianem jej możliwości bojowych był udział w licznych ćwiczeniach Układu Warszawskiego, jak: "Odra-Nysa-69", "Braterstwo Broni-70", "Braterstwo Broni-80", "Sojusz-81" i "Sojusz-83".
2 sierpnia 1986 dywizję przemianowano na 7 Łużycką Brygadę Obrony Wybrzeża, przy zachowaniu jej dotychczasowej organizacji (stan osobowy 7 DD był niższy od typowej dywizji – ok. 6000 żołnierzy. W strukturach ZSZ Układu Warszawskiego występowała ona już od lat 60. jako brygada). Dopiero w 1989 r. brygadę przeformowano na strukturę batalionową.
Tradycje dywizji dziedziczy obecnie 7 Pomorska Brygada Obrony Wybrzeża.
Dywizja w wydarzeniach grudniowych 1970 roku[edytuj | edytuj kod]
W godzinach rannych 15 grudnia 1970 roku dowódca POW gen. dyw. Józef Kamiński wprowadził dla oddziałów dywizji stanu podwyższonej gotowości bojowej. O 10.05 wydał rozkaz przegrupowania części oddziałów dywizji ze Słupska w rejon zachodni Gdańsk[3].
16 grudnia 0.25[4] szef Sztabu Generalnego gen. dyw. Bolesław Chocha postawił dowódcy dywizji następujące zadanie[5]:
7 DDes z 16 pułkiem czołgów i 13 p WOWewn we współdziałaniu z 16 DPanc zablokować wyjścia ze Stoczni Północnej i Stoczni Remontowej i dojścia do Gdańska z kierunku Oliwy i rozgłośni PR, wzmocnić ochronę poczty przy ul. Grunwaldzkiej w Gdańsku-Wrzeszczu, ochraniać budynki Politechniki Gdańskiej i Akademii Medycznej. Wydzielić do Grupy Operacyjnej 34 pdes, który rozmieścić w koszarach 35 pdes na terenie Gdańska-Wrzeszcza. Stanowisko dowodzenia rozwinąć w sztabie dywizji w Gdańsku-Wrzeszczu.
Dywizja realizowała przede wszystkim zadania związane z blokadą Stoczni Gdańskiej. Sprowadzały się one do zewnętrznego obsadzenia bram, tak by nie dopuścić do masowego wyjścia znajdujących się na terenie stoczni pracowników. Rola wojska miała być pasywna - blokować, jednak w wypadku gdyby podjęte zostały próby grupowego opuszczenia stoczni, żołnierze mieli prawo użyć broni[6].
- Korpus Desantowy
W końcu lat 60. po wojnie 1967 roku na Bliskim Wschodzie w SZ PRL planowano utworzenie związku taktyczno-operacyjnego będącego odpowiednikiem współczesnych sił szybkiego reagowania.
W ramach ewentualnej wojny UW - NATO planowano dla jednostek SZ PRL użycie do ataku na północną część RFN i Danię, a do tego celu miano utworzyć Korpus Desantowy (wg niektórych danych o numerze taktycznym "14") złożony z 7 ŁDD, 6 PDPD, 15 DZ (stacjonującej pod Olsztynem). Dowódcą miał zostać mianowany gen. Edwin Rozłubirski przychylny temu planowi był Marian Spychalski. rozpoczęto prace koncepcyjne i organizacyjne uwieńczone ćwiczeniami symulującymi współdziałanie nowej struktury. Edwin Rozłubirski postulował utworzenie struktur korpuśnych celem uzyskania faktycznej możliwości dowodzenia, oraz wyszkolenie spadochronowe dla wskazanych przez siebie pododdziałów spoza 6 PDPD. Nie zgadzał się też z pomysłem, aby w poszczególnych fazach operacji bojowej dowodzenia przejmował raz dowódca desantu powietrznego następnie morskiego. Według niemających aprobaty generała pomysłów 15 Dywizja Zmechanizowana miała działać w drugim rzucie, jako wsparcie 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej, a w tym celu wcześniej zostać przezbrojona w lżejszy sprzęt pancerny (co akurat wydaje się logiczne i słuszne). Miejscem stacjonowania dowództwa i jego struktur pomocniczych miały być podwarszawskie Babice, gdzie znajdowało się lotnisko. Ostatecznie, pomimo początkowej zgody gen. Jaruzelskiego, utworzenie Korpusu Desantowego nie nastąpiło, a podjęte prace przerwano[7].
Struktura organizacyjna (1986)[edytuj | edytuj kod]
| Oznaka | Oddział/pododdział | Miejsce stacjonowania | Uwagi |
|---|---|---|---|
|
Dowództwo 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej | Gdańsk | wcześniej dowództwo 23 DD |
|
4 Pomorski pułk desantowy | Lębork | wcześniej 79 pułk desantowy |
|
34 Budziszyński pułk desantowy | Słupsk | wcześniej 34 pułk piechoty |
|
35 Gdański pułk desantowy | Gdańsk | utworzony w wyniku połączenia 76 i 93 pd |
|
11 batalion czołgów pływających | Słupsk | w latach 70. batalion czołgów średnich |
|
41 dywizjon artylerii | Gdańsk | dywizjon rakiet taktycznych |
|
20 dywizjon artylerii rakietowej | Gdańsk | |
|
18 batalion saperów | Lębork | wcześniej 58 bsap |
|
7 batalion remontowy | Słupsk | |
|
29 bateria artylerii przeciwlotniczej | Gdańsk | |
|
|
52 kompania rozpoznawcza | Lębork | |
|
7 kompania chemiczna | Słupsk | |
|
23 kompania łączności | Gdańsk | |
|
7 kompania zaopatrzenia | Gdańsk | |
|
|
23 kompania medyczna | Gdańsk | |
|
|
33 kompania dowodzenia szefa OPL | Gdańsk | |
|
|
kompania ochrony i regulacji ruchu | Gdańsk | |
| pluton dowodzenia szefa artylerii | Gdańsk |
Dowódcy dywizji[edytuj | edytuj kod]
- gen. bryg. Otton Roczniok (1963) jako dowódca 23 DD
- płk dypl. Henryk Rzepkowski (1963-1968)
- płk dypl. Stanisław Kruczek (1968-1970)
- płk dypl. Tadeusz Urbańczyk (1970-1973)
- gen. bryg. Leszek Kozłowski (1973-1978)
- gen. bryg. Henryk Szafrański (1978-1986)
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
3 i 5 Brygady Obrony Wybrzeża oraz 32 bcz i apanc → 23 Dywizja Piechoty → 23 Dywizja Desantowa → 7 Łużycka Dywizja Desantowa → 7 Łużycka Brygada Obrony Wybrzeża → 1 Gdańska Brygada Obrony Terytorialnej → 1 Gdański batalion obrony terytorialnej → 1 batalion 7 Pomorskiej Brygady Obrony Wybrzeża
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
- ↑ Kajetanowicz 2010 ↓, s. 11.
- ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 47.
- ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 49.
- ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 50-51.
- ↑ Nalepa 1990 ↓, s. 52.
- ↑ przypis 6 - M.M.S. "Komandos" 2 / 1998 - wywiad z gen. Rozłubirskim, 11 / 1998 artykuł opisujący historię 7 ŁDD
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Jerzy Kajetanowicz. Polskie wojska pancerne i zmechanizowane w latach 1955-1990. „Poligon”. 3, 2010. Warszawa: Wydawnictwo Magnum-X. ISSN 1895-3344.
- Edward Wejner: Wojsko i politycy bez retuszu. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006. ISBN 978-83-7441-420-3.
- Edward Jan Nalepa: Wojsko polskie w Grudniu 1970 roku. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07904-8.
- Jan Edward Nalepa: Grudzień 1970 w dokumentach wojskowych. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-022-7.
- Odtajnione dokumenty Grudnia 1970. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 1, 2001. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Niebieskie Berety, Żołnierz Polski 1993 nr 9
- Zarys historii niebieskich beretów, Gdańsk 1993
| Rodowód | |
|---|---|
| Instytucje centralne | |
| Formacje | |
| Struktura organizacyjna | |
| Działania wojsk |
|
| Stalinizm w wojsku | |
| Szkolnictwo wojskowe |
