7 Pułk Artylerii Lekkiej (II RP)
| ||
Historia | ||
Państwo | ![]() | |
Rozformowanie | 1939 | |
Tradycje | ||
Święto | 12 września | |
Dowódcy | ||
Ostatni | ppłk Mieczysław Hubert | |
Działania zbrojne | ||
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa | ||
Organizacja | ||
Dyslokacja | Częstochowa[1] | |
Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
Rodzaj wojsk | artyleria | |
Podległość | 7 Dywizja Piechoty |
7 Pułk Artylerii Lekkiej (7 pal) - oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego.
Pułk stacjonował w garnizonie Częstochowa, w Koszarach „Zacisze” (obecnie część dzielnicy Stradom).
Święto pułkowe obchodzono 12 września, w rocznicę zagonu na Kowel, przeprowadzonego w 1920 roku[2].
Spis treści
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Powstał jako 7 pułk artylerii polowej. Swój rodowód wiąże z Polakami walczącymi w armii austriackiej, którzy z chwilą rozpadu monarchii znaleźli się w rejonie Ołomuńca na Morawach. Istniały tam baterie zapasowe jednostek artylerii. Transporty wojskowe z tego rejonu były wysyłane do Warszawy. W listopadzie 1918 zaczęto organizować poszczególne baterie tworząc 1 pap. Ten zaś 20 grudnia 1918 został przemianowany na 6 pułk artylerii polowej. Następnie 23 maja 1919 został on wcielony do 7 pułku artylerii polowej.
Pułk brał udział w walkach 1919, początkowo poszczególnymi bateriami. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej już jako pułk.
Po zakończeniu działań bojowych w 1921 pułk przemieszczono do Częstochowy, która stała się garnizonem pułku. Pułk wchodzi wtedy w skład 7 Dywizji Piechoty.
23 sierpnia 1924 roku zginął tragicznie dowódca oddziału, pułkownik Jerzy Krynicki. Wymieniony oficer „przechadzał się po dziedzińcu koszarowym i nagle z niewiadomych przyczyn, wypalił rewolwer, znajdujący się w kieszeni pułkownika, raniąc go w pachwinę. Mimo natychmiastowej pomocy, pułkownik Krynicki w krótkim czasie zmarł. Wypadek ten wywarł bardzo silne wrażenie tak w gronie oficerów, jak i w całym mieście”[3].
31 grudnia 1931 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski przemianował 7 Pułk Artylerii Polowej na 7 Pułk Artylerii Lekkiej[4].
W maju 1939 roku została wprowadzona nowa organizacja pokojowa pułku, zgodnie z którą liczył on trzy dywizjony po dwie baterie przy czym I dywizjon był uzbrojony w 75 mm armaty wz. 1897, natomiast II i III dywizjon w 100 mm haubice wz. 1914/1919 P[5].
Walki w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]
W kampanii wrześniowej pułk wziął udział w ramach 7. Dywizji Piechoty, która wchodziła w skład Armii „Kraków”.
24 sierpnia 1939 zmobilizowano pułk w składzie dwóch dywizjonów: dywizjon haubic 100 mm i dywizjon armat 75 mm. Poszczególne dywizjony zostały przydzielone do pułków 7 Dywizji Piechoty: I – 27 pułku piechoty, II – 25 pułku piechoty, III – 74 Górnośląskiego pułku piechoty.
Po wymarszu z Częstochowy poszczególne dywizjony pułku zajęły stanowiska ogniowe za pozycjami piechoty na odcinku pomiędzy Krzepicami a Lublińcem na północnym skrzydle Armii „Kraków”.
1 września poszczególne dywizjony brały udział w bitwie granicznej, a następnie zaczęły wycofywać się w kierunku Częstochowy. W czasie odwrotu największe straty poniósł 3 dywizjon pułku, który wspólnie z 75 pułkiem piechoty musiał przebijać się z rejonu Kochanowic do Częstochowy.
2 września oddziały niemieckie zaczęły okrążać 7 Dywizję Piechoty i ta musiała rozpocząć odwrót na wschód w kierunku Janowa. Odwrót ten był utrudniony z uwagi na zatłoczenie dróg. 3 września oddziały dywizji zaczęły zbierać się w rejonie Złotego Potoku, lecz oddziały niemieckiej 2 Dywizji Lekkiej wyszły na tyły oddziałów polskich i zaatakowały je z rejonu Lelowa. W toku tych walk dywizjony 7 Pułku Artylerii Lekkiej stoczyły szereg walk z czołgami nieprzyjaciela. Dywizja uległa jednak rozbiciu na kilka grup, które już samodzielnie usiłowały się przebić sobie drogę w kierunku Szczekocin nad Pilicą.
4 września 1939, wobec braku możliwości dalszej walki, poszczególne grupy z 7 Dywizji Piechoty zaczęły poddawać się do niewoli. Poddała się większość oddziałów 7 pułku prtylerii pekkiej . Tylko jednej, 1. baterii haubic, która dołączyła do zaimprowizowanego batalionu, udało się wyjść z okrążenia i dotarła ona w komplecie w rejon lasu „Niebo”, gdzie znajdowały się stanowiska 36 Dywizji Piechoty, szykujące się do walki na przedpolach Końskich. Bateria ta następnie walczyła w składzie tej dywizji.
Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]
Kadra pułku w latach 1918-1939[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku
- płk art. Kazimierz Dzierżanowski (X-XI 1918)
- kpt. art. Mieczysław Nowicki (p.o. XI 1918)
- płk art. Aleksander Kowalewski (II - X 1919)
- mjr art. Adam Zarzycki (X 1919)
- ppłk art. Witold Konczakowski (VII - X 1921)
- płk art. Jerzy Krynicki (X 1921 - † 23 VIII 1924[6])
- ppłk art. Eugeniusz Dąbrowski (do 25 X 1924 → dowódca 24 pap)
- płk art. Leszek Roguski (25 X 1924[7] - 29 I 1930 → dyspozycja dowódcy OK IV[8])
- ppłk dypl. Józef Kapciuk (21 I 1930[9] - IV 1937)
- ppłk dypl. Konstanty Kazimierz Ważyński (p.o. IV - V 1937)
- ppłk dypl. Stanisław Rola-Arciszewski (V 1937 - VII 1938)
- ppłk dypl. Stanisław Wojtowicz (VII 1938 - VIII 1939)
- ppłk art. Mieczysław Hubert (VIII - IX 1939)
- Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)
- ppłk art. Stefan II Wierzbicki (od 31 V 1925[10])
- ppłk dypl. Konstanty Kazimierz Ważyński (I 1936 - I 1938 → dowódca 21 pal)
- Kwatermistrzowie (od 1938 roku – II zastępca dowódcy)
- Oficerowie pułku
- mjr dypl. art. Stanisław Jan Turek – dowódca I dyonu (I 1927 – 1928)
- mjr dypl. art. Jan I Szewczyk – dowódca dyonu (1931)
- kpt. art. Andrzej Wachowicz (1924–1935)
- por. art. Marian Ludwik Sochański
- por. art. Aleksander Rode
- por. rez. art. Józef Winter
Obsada personalna pułku w latach 1919-1920[edytuj | edytuj kod]
- dowódca pułku - płk Aleksander Kowalewski
- dowódca I dywizjonu - mjr Bolesław Pileski
- dowódca 1 baterii - por. Bolesław Pileski
- dowódca 2 baterii - por. Władysław Łoś
- dowódca 3 baterii - por. Stanisław Łepkowski
- dowódca II dywizjonu - por. Władysław Rudnicki (od VI 1919), od 1 XII 1919 kapitan[13]
- dowódca 4 baterii - por. Władysław Rudnicki (do VI 1919)
- dowódca 4 baterii - ppor. Wacław Śniechowski (od VI 1919)
- dowódca 4 baterii - por. Eustachy Kuryło
- dowódca III dywizjonu - kpt. Juliusz Szponar
- dowódca 9 baterii - por. Kazimierz Baran
Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[14][a]:
- dowódca pułku – ppłk Stanisław Marian Wojtowicz
- I zastępca dowódcy – ppłk Mieczysław Eugeniusz Hubert
- adiutant – kpt. Bronisław Kowalski
- naczelny lekarz medycyny – kpt. dr Ajzyk Wolberg
- starszy lekarz weterynarii – mjr Józef Wiślicki
- młodszy lekarz weterynarii – por. Wiktor Jerzy Bazylczuk
- oficer zwiadowczy – vacat
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Jan Franciszek Filipowski
- oficer mobilizacyjny – kpt. Włodzimierz Wodzinowski
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Augustyn Wojciech Morozewicz
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Józef Mularczyk
- oficer gospodarczy – kpt. int. Marian Michał Łukasiewicz
- oficer żywnościowy – por Stanisław Ireneusz Oziembło
- dowódca plutonu łączności – kpt. Andrzej Zbigniew Borkowski
- oficer plutonu – ppor. Mieczysław Stefan Jarkowski
- dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. adm. (art.) Stanisław I Pruski[b] *
- zastępca dowódcy – por. Tadeusz Iżycki
- dowódca plutonu – ppor. Bogdan Stanisław Algusiewicz
- dowódca plutonu – ppor. Bogusław Aleksander Malczewski
- dowódca plutonu – ppor. Zbigniew Skulimowski
- dowódca I dywizjonu – mjr Stanisław Józef Ihnatowicz
- dowódca 1 baterii – kpt. adm. (art.) Stanisław I Pruski (*)
- dowódca plutonu – ppor. Czesław Góra
- dowódca 2 baterii – por. Stanisław Bolesław Kurzeja
- dowódca plutonu – ppor. Zbigniew Ryszard Obodyński
- dowódca 3 baterii – kpt. dypl. Romuald Franciszek Struczowski
- dowódca plutonu – ppor. Feliks Gozdan
- dowódca II dywizjonu – mjr Bronisław Kazimierz Aleksander Maria Morawski
- dowódca 5 baterii – mjr Edward Sternik
- dowódca plutonu – ppor. Zdzisław Marian Wenzel
- dowódca 6 baterii – por. Edward Zygmunt Izdebski
- dowódca III dywizjonu – mjr Juliusz Możdżeń
- dowódca 7 baterii – kpt. Władysław Sklenarz
- dowódca plutonu – ppor. Ludwik Józef Łanucha
- dowódca 8 baterii – kpt. Ludomir Franciszek Łuczkowski
- na kursie – kpt. Marian Leźnicki
- na kursie – por. Mieczysław Antoni Nejman
- Obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku
- Dowództwo
- dowódca pułku - ppłk Mieczysław Hubert
- adiutant - kpt. Bronisław Kowalski
- oficer obserwacyjny - por. Józef Mularczyk
- oficer łączności - por. Tadeusz Iżycki
- oficer płatnik - kpt. Marian Łukasiewicz
- I dywizjon (12 armat 75 mm)
- dowódca dywizjonu - mjr Stanisław Ihnatowicz
- 1 bateria - kpt. Stanisław Pruski
- 2 bateria - por. Stanisław Kurzeja
- 3 bateria - por. Czesław Góra
- II dywizjon (12 haubic 100 mm)
- dowódca dywizjonu - kolejno: mjr Jan Filipowski, kpt. Ludomir Łuczkowski, kpt. Andrzej Borkowski
- 4 bateria - por. Stanisław Sobecki
- 5 bateria - por. rez. Imieniński
- 6 bateria - por. rez. Mikołaj Bykow
- III dywizjon (12 haubic 100 mm)
- dowódca dywizjonu - mjr Juliusz Możdżeń
- 7 bateria - ppor. Bogusław Algusiewicz
- 8 bateria - por. Ludwik Łanucha
- 9 bateria - ppor. Feliks Gozdan
W 5. baterii służył kanonier Józef Bareła, późniejszy działacz ludowy i poseł na Sejm PRL VII kadencji.
Pułk zmobilizował 64 dal dla 65 PAL-u:
- dowódca - kpt. Marian Leźnicki
- 1 bateria - ppor. Zdzisław Skulimowski
- 2 bateria - por. Antoni Włodzimierz Pruski
- 3 bateria - (?)
Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze Pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[17]
- kpt. Stanisław Asłanowicz
- kan. Piotr Baczyński
- por. Kazimierz Baran
- por. Henryk Dudek
- bomb. Antoni Graczyk
- por. Stanisław Hrebenda
- ppor. Władysław Jentys
- kpr. Wiktor Kafarski
- st. ogn. Józef Kaznowski
- plut. Edward Mazurkiewicz
- kpr. Jan Modrzejewski
- plut. Jan Ogonowski
- mjr Bolesław Pileski
- kan. Jan Poczęsny
- kan. Zygmunt Psiuk
- ogn. Stefan Racsek
- ppłk Adam Sielicki
- kan. Władysław Skonieczny
- kan. Franciszek Smigiel
- kpt. Wacław Śniechowski
- por. Kazimierz Stafiej
- ogn. Józef Weczera
Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]
- Chorągiew (sztandar)
16 grudnia 1937 Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru dla 7 pal[18].
26 maja 1938 na Polu Mokotowskim w Warszawie, Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki, w imieniu Prezydenta RP, wręczył dowódcy pułku sztandar[19].
O powojennych losach sztandaru brak jest informacji[19].
Na lewej stronie płatu sztandarowego umieszczone były na tarczach[20]:
- w prawym górnym rogu – wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej,
- w lewym górnym rogu – wizerunek św. Barbary,
- w prawym dolnym rogu – godło m. Częstochowy,
- w lewym dolnym rogu – odznaka pamiątkowa 7 pal
Na ramionach krzyża kawalerskiego znajdowały się wyhaftowane nazwy i daty ważniejszych bitew pułku:
- na górnym – „Kowel 12.IX.1920”,
- na dolnym – „Warszawa 12.XI.1918”,
- na lewym – „Lwów 15.I.1919”,
- na prawym – „Wilno 19.IV.1919”
- Odznaka pamiątkowa
16 lutego 1931 Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 7 Pułku Artylerii Polowej[21]. Odznaka o wymiarach 42 x 36 mm jest kompozycją krzyża barwy srebrzystej i ośmiu emaliowanych proporców pokrytych emalią zielono-czarną. Ramiona krzyża zakończone są kulkami. Krzyż obwiedziony jest wąską wypustką z białej emalii i na ramionach wpisano numer i inicjały 7 PAP. W centrum orzeł wz. 1927, na srebrnej tarczy w otoku wieńca laurowego na tle skrzyżowanych złocistych luf armatnich. Dwuczęściowa - oficerska wykonana w srebrze, złocona i emaliowana, żołnierska - w tombaku. Wykonanie: Wiktor Gontarczyk - Warszawa[22].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[15].
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 238.
- ↑ Galster 1975 ↓, s. 29.
- ↑ Tragiczna śmierć dowódcy 7 pap w Częstochowie, „Polska Zbrojna” Nr 234 z 26 sierpnia 1924 roku, s. 5.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 36 z 31 grudnia 1931 roku, poz. 473.
- ↑ Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1964, s. 142.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 98 z 26 września 1924 roku, s. 552 podano błędnie datę śmierci pułkownika, jako 28 sierpnia 1924 roku.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 125 z 28 listopada 1924 roku, s. 704.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 29 stycznia 1930 roku, s. 33.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 21 stycznia 1930 roku, s. 8.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 31 maja 1925 roku, s. 294.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 6 lipca 1924 roku, s. 372.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 3 listopada 1926 roku, s. 391.
- ↑ Dekret L. 1828 z 14 I 1920, Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 3 z 31.01.1920 r., s. 26
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 726.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Ryłko 1929 ↓, s. 27.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 18 z 31 grudnia 1937 r., poz. 242.
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 281.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 18 z dnia 31 grudnia 1937 roku
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 4 z 16 lutego 1931 r., poz. 42.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 238-239.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Władysław Ryłko: Zarys historii wojennej 7-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
- Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1991. ISBN 83-11-07772-X.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Witold Jarno, Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939, Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Historii Polski Współczesnej, Wydawnictwo „Ibidem”, Łódź 2001, ISBN 83-88679-10-4.
- Steblik Władysław: Armia „Kraków” 1939. Wyd. MON, Warszawa, 1989
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
|
|