AFI 100 Lat... Bohaterowie i złoczyńcy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gregory Peck jako Atticus Finch – postać tę AFI uznał za „największego bohatera w historii kina”

AFI 100 Lat...100 Bohaterowie i złoczyńcy – lista 100 największych filmowych bohaterów i złoczyńców (po 50) wybrana przez American Film Institute (AFI) w czerwcu 2003. Lista została ogłoszona na antenie telewizji CBS, a w roli prezentera, podczas trzygodzinnego programu, wystąpił austriacko-amerykański aktor filmowy Arnold Schwarzenegger, który również znalazł się na liście (zarówno jako bohater, jak i złoczyńca)[1].

Ówczesna prezes AFI Emerita Jean Picker Firstenberg, odnosząc się do kształtu listy, przyznała, że może ona być „jedną z najbardziej prowokujących jak dotąd myśli”, dodając: „mamy nadzieję, że lista 50 największych bohaterów i 50 największych złoczyńców zainspiruje miłośników kina do zapoznania się z tymi niesamowitymi i często złożonymi postaciami z amerykańskiego filmu[1].

Podczas wyboru listy gremium jurorów poproszono, aby uwzględnili następujące kryteria przy dokonywaniu wyboru:

  • pełnometrażowy film fabularny: film musi mieć format narracyjny, zwykle dłuższy niż 60 minut;
  • film amerykański: film musi być w języku angielskim ze znaczącymi elementami twórczymi i/lub finansowymi ze Stanów Zjednoczonych;
  • bohater: został zdefiniowany jako postać, która umie zapanować w ekstremalnych sytuacjach, udramatyzować poczucie moralności, odwagi i celu. Mimo dwuznaczności lub swoich wad, musi cechować się poświęceniem, aby przedstawić ludzkość w najlepszym wydaniu;
  • złoczyńca: został zdefiniowany jako postać, której niegodziwość umysłu, samolubstwo charakteru i wola władzy są niekiedy maskowane przez piękno i szlachetność. Mogą być strasznie źli lub wspaniale zabawni, ale ostatecznie są postaciami tragicznymi;
  • wpływ kulturowy: postacie, które odcisnęły silne piętno na społeczeństwie amerykańskim pod względem stylu i treści;
  • dziedzictwo: postacie, które wywołują istotne reakcje, wzbogacając amerykańskie dziedzictwo filmowe, jednocześnie inspirując współczesnych artystów i odbiorców[1].

Lista[edytuj | edytuj kod]

Bohaterowie[edytuj | edytuj kod]

Gregory Peck jako Atticus Finch w filmie Zabić drozda (1962). Postać ta została uznana za „największego bohatera w historii kina”
Humphrey Bogart jako Rick Blaine w filmie Casablanca (1942)
Gary Cooper jako szeryf Will Kane w filmie W samo południe (1952)
Peter O’Toole jako Thomas Edward Lawrence w filmie Lawrence z Arabii (1962)
Henry Fonda jako Tom Joad w filmie Grona gniewu (1940)
Marlon Brando jako Terry Malloy w filmie Na nabrzeżach (1954)
Nr Bohater Aktor Film
1. Atticus Finch Gregory Peck Zabić drozda (1962)
2. Indiana Jones Harrison Ford Poszukiwacze zaginionej Arki (1981)
3. James Bond Sean Connery Doktor No (1962)
4. Rick Blaine Humphrey Bogart Casablanca (1942)
5. Will Kane Gary Cooper W samo południe (1952)
6. Clarice Starling Jodie Foster Milczenie owiec (1991)
7. Rocky Balboa Sylvester Stallone Rocky (1976)
8. Ellen Ripley Sigourney Weaver Obcy – decydujące starcie (1986)
9. George Bailey James Stewart To wspaniałe życie (1946)
10. Thomas Edward Lawrence Peter O’Toole Lawrence z Arabii (1962)
11. Jefferson „Jeff” Smith James Stewart Pan Smith jedzie do Waszyngtonu (1939)
12. Tom Joad Henry Fonda Grona gniewu (1940)
13. Oskar Schindler Liam Neeson Lista Schindlera (1993)
14. Han Solo Harrison Ford Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (1977)
15. Norma Rae Webster Sally Field Norma Rae (1979)
16. Shane Alan Ladd Jeździec znikąd (1953)
17. Harry Callahan Clint Eastwood Brudny Harry (1971)
18. Robin Hood Errol Flynn Przygody Robin Hooda (1938)
19. Virgil Tibbs Sidney Poitier W upalną noc (1967)
20. Butch Cassidy i Sundance Kid Paul Newman i Robert Redford Butch Cassidy i Sundance Kid (1969)
21. Mahatma Gandhi Ben Kingsley Gandhi (1982)
22. Spartakus Kirk Douglas Spartakus (1960)
23. Terry Malloy Marlon Brando Na nabrzeżach (1954)
24. Thelma Dickinson i Louise Sawyer Geena Davis i Susan Sarandon Thelma i Louise (1991)
25. Lou Gehrig Gary Cooper Duma Jankesów (1942)
26. Superman Christopher Reeve Superman (1978)
27. Bob Woodward i Carl Bernstein Robert Redford i Dustin Hoffman Wszyscy ludzie prezydenta (1976)
28. przysięgły nr 8 Henry Fonda Dwunastu gniewnych ludzi (1957)
29. George Patton George C. Scott Patton (1970)
30. Lucas „Luke” Jackson Paul Newman Nieugięty Luke (1967)
31. Erin Brockovich Julia Roberts Erin Brockovich (2000)
32. Philip Marlowe Humphrey Bogart Wielki sen (1946)
33. Marge Gunderson Frances McDormand Fargo (1996)
34. Tarzan Johnny Weissmuller Człowiek-małpa (1932)
35. Alvin York Gary Cooper Sierżant York (1941)
36. Rooster Cogburn John Wayne Prawdziwe męstwo (1969)
37. Obi-Wan Kenobi Alec Guinness Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (1977)
38. włóczęga Charlie Charlie Chaplin Światła wielkiego miasta (1931)
39. Lassie Pal Lassie, wróć! (1943)
40. Frank Serpico Al Pacino Serpico (1973)
41. Arthur Chipping Robert Donat Żegnaj Chips (1939)
42. Edward J. Flanagan Spencer Tracy Miasto chłopców (1938)
43. Mojżesz Charlton Heston Dziesięcioro przykazań (1956)
44. Jimmy „Popeye” Doyle Gene Hackman Francuski łącznik (1971)
45. Zorro Tyrone Power Znak Zorro (1940)
46. Batman Michael Keaton Batman (1989)
47. Karen Silkwood Meryl Streep Silkwood (1983)
48. Terminator Arnold Schwarzenegger Terminator 2: Dzień sądu (1991)
49. Andrew Beckett Tom Hanks Filadelfia (1993)
50. Maximus Decimus Meridius Russell Crowe Gladiator (2000)
Anthony Hopkins, odtwórca roli Hannibala Lectera w filmie Milczenie owiec (1991). Postać ta została uznana za „największego złoczyńcę w historii kina”
Béla Lugosi jako hrabia Drakula w filmie Książę Dracula (1931)
James Cagney jako Tom Powers w filmie Wróg publiczny nr 1 (1931)
Bette Davis jako Regina Hubbard Giddens w filmie Małe liski (1941)
Paul Muni w filmie Człowiek z blizną (1932)

Złoczyńcy[edytuj | edytuj kod]

Nr Złoczyńca Aktor Film
1. Hannibal Lecter Anthony Hopkins Milczenie owiec (1991)
2. Norman Bates Anthony Perkins Psychoza (1960)
3. Darth Vader David Prowse (głos: James Earl Jones) Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje (1980)
4. Zła Czarownica z Zachodu Margaret Hamilton Czarnoksiężnik z Oz (1939)
5. siostra Ratched Louise Fletcher Lot nad kukułczym gniazdem (1975)
6. pan Potter Lionel Barrymore To wspaniałe życie (1946)
7. Alex Forrest Glenn Close Fatalne zauroczenie (1987)
8. Phyllis Dietrichson Barbara Stanwyck Podwójne ubezpieczenie (1944)
9. Regan MacNeil (opętana przez demona Pazuzu) Linda Blair (głos: Mercedes McCambridge) Egzorcysta (1973)
10. Zła Królowa / Wiedźma Lucille La Verne (głos) Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków (1937)
11. Michael Corleone Al Pacino Ojciec chrzestny II (1974)
12. Alex DeLarge Malcolm McDowell Mechaniczna pomarańcza (1971)
13. HAL 9000 Douglas Rain (głos) 2001: Odyseja kosmiczna (1968)
14. Obcy Bolaji Badejo Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979)
15. Amon Göth Ralph Fiennes Lista Schindlera (1993)
16. Noah Cross John Huston Chinatown (1974)
17. Annie Wilkes Kathy Bates Misery (1990)
18. rekin „Bruce”[2] Szczęki (1975)
19. William Bligh Charles Laughton Bunt na Bounty (1935)
20. „człowiek” Bambi (1942)
21. Eleanor Iselin Angela Lansbury Przeżyliśmy wojnę (1962)
22. Terminator Arnold Schwarzenegger Terminator (1984)
23. Eve Harrington Anne Baxter Wszystko o Ewie (1950)
24. Gordon Gekko Michael Douglas Wall Street (1987)
25. Jack Torrance Jack Nicholson Lśnienie (1980)
26. Cody Jarrett James Cagney Biały żar (1949)
27. Marsjanie różni Wojna światów (1953)
28. Max Cady Robert Mitchum Przylądek strachu (1962)
29. wielebny Harry Powell Noc myśliwego (1955)
30. Travis Bickle Robert De Niro Taksówkarz (1976)
31. pani Danvers Judith Anderson Rebeka (1940)
32. Clyde Barrow i Bonnie Parker Warren Beatty i Faye Dunaway Bonnie i Clyde (1967)
33. hrabia Drakula Béla Lugosi Książę Dracula (1931)
34. Christian Szell Laurence Olivier Maratończyk (1976)
35. J.J. Hunsecker Burt Lancaster Słodki smak sukcesu (1957)
36. Frank Booth Dennis Hopper Blue Velvet (1986)
37. Harry Lime Orson Welles Trzeci człowiek (1949)
38. Cezar Enrico Bandello Edward G. Robinson Mały Cezar (1931)
39. Cruella de Vil Betty Lou Gerson (głos) 101 dalmatyńczyków (1961)
40. Freddy Krueger Robert Englund Koszmar z ulicy Wiązów (1984)
41. Joan Crawford Faye Dunaway Najdroższa mamusia (1981)
42. Tom Powers James Cagney Wróg publiczny nr 1 (1931)
43. Regina Giddens Bette Davis Małe liski (1941)
44. Baby Jane Hudson Co się zdarzyło Baby Jane? (1962)
45. Joker Jack Nicholson Batman (1989)
46. Hans Gruber Alan Rickman Szklana pułapka (1988)
47. Antonio „Tony” Camonte Paul Muni Człowiek z blizną (1932)
48. Roger „Verbal” Kint (Keyser Söze) Kevin Spacey Podejrzani (1995)
49. Auric Goldfinger Gert Fröbe (głos: Michael Collins) Goldfinger (1964)
50. Alonzo Harris Denzel Washington Dzień próby (2001)

Aktorzy[edytuj | edytuj kod]

Postacie prawdziwe[edytuj | edytuj kod]

W niektórych przypadkach postacie bohaterów i złoczyńców zostały wzorowane na prawdziwych postaciach:

Postać jednego z bohaterów, Jimmy’ego „Popeye’a” Doyle’a jest oparta na perypetiach prawdziwego detektywa Eddiego Egana. Z kolei postać złoczyńcy Normana Batesa wzorowana jest na podstawie życia seryjnego mordercy Eda Geina[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f Afi’s 100 Greatests Heroes & Villains. American Film Institute. [dostęp 2019-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)]. (ang.).
  2. Nicholas Jackson. Shark Week: Remembering Bruce, the Mechanical Shark in ‘Jaws’. „The Atlantic Monthly”. ISSN 1072-7825. [dostęp 2019-11-03]. [zarchiwizowane z adresu 2013-02-03]. (ang.). 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]