Adźiwikowie
Adżiwikowie (sanskr. ājīvika, prakryckie także ajīvaka - „profesjonalista”, „traktujący ascezę jako sposób na życie”) – indyjski system religijny i filozoficzny wyznający skrajny ascetyzm, determinizm i swoisty ateizm. Ostatnie wzmianki o nich pochodzą z XIV wieku, kiedy to zostali wchłonięci przez hinduizm. Chodzili nago, żyli tylko z jałmużny. Posiadali własny kanon ksiąg, z których nie zachowały się żadne[1]. Byli intensywnie zwalczani przez myślicieli należących do innych współczesnych im szkół religijnych, zwłaszcza przez dżinistów, z którymi mieli wspólne korzenie, oraz przez buddystów, a przez większość filozofów hinduistycznych uważani za rażąco niemoralnych (ateizm, nietypowe podejście do kwestii karmy, nagość mniszek, praktyki seksualne[2]). Znani byli ze skrajnie surowych rytuałów inicjacyjnych. Uważali, że każdy może robić co chce (nawet najciężej „grzeszyć”), gdyż i tak ostatecznie każdy po wielu wcieleniach osiągnie mokszę, niezależnie od jakichkolwiek uczynków. Święty i grzesznik mieli dla nich te same zasługi, mimo to stosowali najskrajniejszą ascezę (skrajniejsza znana była tylko w kilku efemerycznych sektach hinduskich). Uprawianie ascezy było dla nich nie tyle środkiem do osiągnięcia celu, jakim jest wyzwolenie, ile „dowodem” na wysoki stopień rozwoju duchowego. Znani są tylko z polemicznych dokumentów swoich przeciwników. We wczesnym średniowieczu mieli się nawrócić najpierw (ok. VIII w.) na buddyzm mahajany, potem na tantryzm i wreszcie (ok. XIV w.) na wisznuicki bhaktyzm.
Przedstawiciele
[edytuj | edytuj kod]- Purana Kaśjapa - fatalista, nauczyciel Maskarina Gośali[3],
- Maskarin Gośala - syn wędrownego kuglarza[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Joachima Śliwy, 2005, Wielka Historia Świata Tom 2 Stary i Nowy Świat od rewolucji neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego, ss. 543, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-83-0.
- ↑ zob. np. M. Eliade, s. 205
- ↑ a b Okres późnowedyjski: pierwsi filozofowie. W: Piotr Balcerowicz: Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część pierwsza: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2003, s. 121-124, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-55-X.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- A.L. Basham History and Doctrine of the Ajivikas: A Vanished Indian Religion, London 1951;
- A.F.R. Hoernle, Ājīvikas, w: red. J. Hastings, Encyclopaedia of Religion and Ethics, vol. I, Edinburgh 1908, 1925 (2 wyd.), s. 259-268;
- M.S. Zięba, Ājīvika, w: red. A. Maryniarczyk, Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 1: A-B, Lublin 2000, s. 93-95;
- M. Eliade, Joga. Nieśmiertelność i wolność, Warszawa 1985, wyd. 2. popr i uzup. 1997, s. 201-205, 400-401.