Adam Bruno Wikszemski

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Bruno Wikszemski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 października 1847
Nieśwież

Data i miejsce śmierci

10 lutego 1890
Berlin

doktor nauk medycznych
Specjalność: anatomia
Alma Mater

Uniwersytet w Dorpacie

Doktorat

1875

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet w Dorpacie

"
Multimedia w Wikimedia Commons
Schemat przedstawiający fonograf Wikszemskiego. Rysunek 1 przedstawia walec owinięty papierem światłoczułym, widoczny również na rysunku 2, gdzie jest zamknięty w obudowie (W) z podłużną szczeliną (e). Źródło światła (nieoznaczone literą, w górnej części rysunku 2) wyposażone jest w dwa lustrzane reflektory. Światło pada na ruchome lusterko walcowe (S), połączone z membraną

Adam Bruno Wikszemski (ur. 6 października?/18 października 1847 w Nieświeżu, zm. 10 lutego 1890 w Berlinie) – polski lekarz, anatom, pionier zapisu fonograficznego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Franciszka (zm. 1883 w Dorpacie) i bratankiem Stanisława (1807–1875), wileńskich lekarzy. Szlachecka rodzina Wikszemskich pieczętowała się herbem Jelita. Dziadek Adama, Gabriel, miał majątek w Baranówce w powiecie żytomierskim[1]. Adam Wikszemski ukończył gimnazjum w Witebsku w 1865 (według innych źródeł w Wilnie[2][3]) i rozpoczął studia na Uniwersytecie w Dorpacie, najpierw na wydziale chemicznym, potem na wydziale medycznym. Podczas studiów należał do Konwentu Polonia[4]. Dyplom doktora nauk medycznych otrzymał w 1875 na podstawie dysertacji o właściwościach szaleju[5]. Następnie został nadetatowym prosektorem Instytutu Anatomicznego i asystentem Ludwiga Stiedy. Prosektorem był od 1887 do 1889. Po odejściu Stiedy z Dorpatu do Królewca wykładał anatomię do czasu objęcia katedry przez Augusta Raubera[6]. Podczas wojny rosyjsko-tureckiej w zastępstwie Ernsta Bergmanna prowadził klinikę chirurgiczną. Równolegle prowadził własną praktykę lekarską[7]. Miał rangę radcy kolegialnego[7]. Był członkiem Dorpater Naturforscher Gesellschaft[8]. Z powodu polityki uczelni, wymuszonej przez władze carskie, nie otrzymał docentury, mimo protekcji profesora Stiedy. W swoich wspomnieniach pisał o tym Benedykt Dybowski[9]:

Co do Dorpatu samego, to prof. Bidder, Flor i Schwarz oświadczyli mi, gdym był u nich w Dorpacie, że uniwersytet nie przedstawi od siebie żadnego Polaka na docenta, ustabilizowanego w uniwersytecie, gdyż nadeszło poufne zawiadomienie z ministerium, że żadne takie przedstawienie nie będzie zatwierdzone. Tak np. prof. Stieda przedstawił był swego asystenta dr Wikszemskiego na prosektora stabilizowanego i docenta anatomii, lecz wydział medycyny nie uwzględnił tego przedstawienia, nie chcąc iść wbrew życzeniom ministerium oświaty.

Wikszemski 6 listopada 1889 opatentował w berlińskim urzędzie patentowym wynalazek „urządzenia do fonograficznej rejestracji drgań dźwiękowych”. Urządzenie składało się z walca pozostającego w ruchu obrotowym, nawijającego papier światłoczuły, i systemu zwierciadeł, odbijających promienie świetlne na powierzchnię obudowy, w której zamknięty jest walec. Jedno z lusterek połączone było z membraną, drgającą pod wpływem fal dźwiękowych, co można było zarejestrować na papierze światłoczułym w formie wykresu. Wynalazek został uznany za pionierski w pracy Parfientiewa[10], poświęcono mu też artykuł w Przeglądzie Fonograficznym[11]. Według autorów tych prac urządzenie zaprojektowane przez Wikszemskiego umożliwiało jednostronny poprzeczny zapis dźwiękowy, do którego odczytu niezbędny był już jednak wynalazek fotokomórki[11].

Dyplom ukończenia studiów Adama Wikszemskiego

O „bladym, chorowitym” polskim docencie Wikszemskim w swoich wspomnieniach pisał Mykoła Wasylenko[12]. 21 listopada 1889 Wikszemski złożył rezygnację, pisząc, że choruje na zapalenie miedniczek nerkowych i wymaga operacji[13]. Zmarł trzy miesiące później w Berlinie, dokąd wyjechał na leczenie. Pogrzeb zorganizował profesor Bergmann[14]. O śmierci powiadomiły petersburski Kraj[15] i prasa medyczna: Gazeta Lekarska[16], Medycyna[17] oraz Przegląd Lekarski[18].

Prace[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Piotr Szarejko: Słownik lekarzy polskich XIX wieku Tom 3. Wydawnictwo Naukowe Semper, 1995, s. 392. ISBN 83-85810-82-X.
  2. ↑ Kośmiński SL. Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografią lekarską polską od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej. 1883 s. 546
  3. ↑ Выпускники Виленской 1-й гимназии за 1837-1903 гг.. [dostęp 2009-12-28].
  4. ↑ Konwent Polonia - lista członków 1828 - 1939. [dostęp 2012-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-14)].
  5. ↑ Arnold Hasselblatt, Gustav Otto: Album academicum der Kaiserlichen Universität Dorpat. Dorpat: 1889, s. 587.
  6. ↑ M. Toomsalu. August Rauber′s Tartu Period and Creation of the Professorship of Anthropology at the University of Tartu. Papers on Anthropology 18, ss. 372–381, 2009
  7. ↑ a b Isidorius Brennsohn: Die Aerzte Livlands von den ältesten Zeiten bis zur Gegenwart. Ein biographisches Lexikon nebst einer historischen Einleitung über das Medizinalwesen Livlands. Mitau 1905 s. 428
  8. ↑ Mitglieder der Dorpater Naturforscher Gesellschaft. Sitzungberichte der Naturforscher-Gesellschaft bei der Universitaet Dorpat 9, s. 195 (1892)
  9. ↑ Dybowski B. O Syberyi i Kamczatce: Cz. 1, Podróż z Warszawy na Kamczatkę. Kraków: Gebethner i Wolff, 1912 s. 33
  10. ↑ А. Н. Какнерович, А. И. Парфентьев, А. А. Хрущев, П. Г. Тажер: Звукотехника кинематографии. Москва: Госкиноиздать, 1950 ss. 7-8
  11. ↑ a b Ziemacki W. Adam Wikszemski – polski pionier fonografii. „Biuletyn fonograficzny”. 1, s. 81-83, 1953. 
  12. ↑ Микола Прокопович Василенко: Вибрані твори: у трьох томах. Юридична думка, 2008 s. 145
  13. ↑ Maie Toomsalu, Professors of the Old Anatomical Theatre of University of Tartu, Tartu, 2006, s. 92, ISBN 9985-4-0495-5, OCLC 180086172.
  14. ↑ Edward Heinrich: Luźne kartki ze wspomnień uniwersyteckich. Warszawa: E. Wende, 1917
  15. ↑ Nekrologja. „Kraj”. 9 (7), s. 16, 16 II (28 II) 1890. 
  16. ↑ Wiadomości bieżące. „Gazeta Lekarska”. 10 (14), s. 287, 5 IV (24 III) 1890. 
  17. ↑ Zmarli. „Medycyna”. 18 (14), s. 224, 24 III (5 IV) 1890. 
  18. ↑ Zmarli. „Przegląd Lekarski”. 29 (11), s. 150, 15 III 1890. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Bruno_Wikszemski&oldid=73150504”