Adam Kryński
Adam Antoni Kryński | |
![]() | |
Kraj działania | ![]() |
Data i miejsce urodzenia | 19 maja 1844 Łuków |
Data i miejsce śmierci | 10 grudnia 1932 Warszawa |
Specjalność: językoznawca | |
Uczelnia | Uniwersytet Lwowski Uniwersytet Warszawski |
Odznaczenia | |
![]() |
Adam Antoni Kryński (ur. 19 maja 1844 w Łukowie, zm. 10 grudnia 1932 w Warszawie) – polski językoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1915–1919 i Lwowskiego w latach 1908–1914.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Kryński kształcił się w Warszawie w gimnazjum; od 1862 studiował w Szkole Głównej na wydziale matematyczno-fizycznym, potem na filologiczno-historycznym. Tytuł magistra uzyskał w 1869, po napisaniu rozprawy O dźwiękach nosowych w językach słowiańskich (druk. w 1870). Od 1871 do 1891 był nauczycielem języków starożytnych i obcych w gimnazjum II w Warszawie. W 1874 wyjechał do Lipska, gdzie kształcił się u G. Curtiusa i Leskiena. Z owego czasu pochodzą jego Listy z Niemiec, drukowane w Opiekunie domowym (1874–1875). W 1875 został członkiem komisji językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, a w 1889 – członkiem korespondentem Akademii. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Ossolineum[1].
W 1928 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[2][3].
Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[4].
Prace[edytuj | edytuj kod]
- Kwestyja językowa. O bezzasadnym odróżnianiu rodzaju nijakiego od męskiego w deklinacyi przymiotników (Warszawa, 1872)[5]
- Z dziejów języka polskiego. Objaśnienia do rozprawy W.W. Makuszewa p.t. "Ślady wpływu ruskiego na piśmiennictwo staropolskie" (Warszawa, 1873)[6]
- Rozbiór gramatyki historyczno-porównawczej Małeckiego (1880)
- O języku Wojciecha Oczki na podstawie jego dzieł "Przymiot" i "Cieplice" (Warszawa, 1881)
- O pisowni polskiej wraz z objaśnieniem niektórych form językowych (Warszawa, 1882)[7]
- Gwara zakopiańska. Studyjum dyjalektologiczne (Kraków, 1883)[8]
- Psałterz Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego, przedruk z wyd. I-go 1579 r. (w wydaniu jubileuszowym) (Warszawa, 1883)
- Stanisława Skrodzkiego Porządek prawa bartnego dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616 (Kraków, 1885)
- Słownik wyrazów godnych uwagi, użytych w "Porządku prawa bartnego" dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616 (Kraków, 1886)[9]
- Gramatyka języka polskiego (Warszawa, 1897)
- Pisownia polska. Prawidła i ich uzasadnienie (Warszawa,1897)
- Języki słowiańskie, ich rozwój i stosunki wzajemne. Wykład wstępny w Uniwersytecie Lwowskim dnia 7-go maja 1908 r. (Lwów, 1908) [dostępne w zasobach ŚBC]
- Prawidła pisowni polskiej. (Lwów, 1910) [dostępne w zasobach ŚBC]
- O języku urzędowym doby dzisiejszej, zwłaszcza w sądownictwie. (Odczyt publiczny, wygłoszony 6 marca 1925 r, w auli Uniwersytetu Warszawskiego). (Warszawa, 1925) [dostępny w zasobach ŚBC]
- Jan Karłowicz (1836-1903). Zarys życia i prac. (Warszawa, 1923) [dostępny w zasobach ŚBC]
- W 1874 zaczął wydawać w Warszawie „Prace Filologiczne” wespół z Baudouinem de Courtenay, Janem Karłowiczem i L. Malinowskim. W okresie tym opublikował
- Powieść o papieżu Urbanie z 1514
- Przegląd bibljograficzny prac naukowych o jęz. polskim (z K. Appelem) [dostępna w zasobach ŚBC]
- O aoryście w jęz. polskim
- Postaci osobliwe przysłówków
- Głosy w dziele B. Opecia z 1522 pt. Żywot Pana Jezu Krysta
- Żywot św. Eupraksji z 1524
- Wyjaśnienie kilku pytań z zakresu pisowni
- Z historji wyrazów
- O deklinacji polskiej (w Przeglądzie pedagogicznym) (1887/1888)
- Język polski (1899 w Poradniku dla samouków)
- szereg artykułów z działu językoznawstwa w Wielkiej Encyklopedji Ilustrowanej
Kryński był również jednym z redaktorów Słownika języka polskiego i autorem licznych życiorysów językoznawców.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 80 z 6 kwietnia 1935.
- ↑ Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928.
- ↑ Kronika. Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 238 z 16 października 1928.
- ↑ Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne. Cmentarz Stare Powązki. Kryński. um.warszawa.pl. [dostęp 2018-06-11].
- ↑ Adam Antoni Kryński , Kwestyja językowa. O bezzasadnym odróżnianiu rodzaju nijakiego od męskiego w deklinacyi przymiotników, Warszawa 1873, polona.pl [dostęp 2018-07-21] .
- ↑ Adam Antoni Kryński , Z dziejów języka polskiego : objaśnienia do rozprawy W. W. Makuszewa p.t. "Ślady wpływu ruskiego na piśmiennictwo staropolskie" [...], Warszawa 1873, polona.pl [dostęp 2018-07-21] .
- ↑ Adam Antoni Kryński , O pisowni polskiej wraz z objaśnieniem niektórych form językowych, Warszawa 1882, polona.pl [dostęp 2018-07-21] .
- ↑ Adam Antoni Kryński , Gwara zakopańska. Studyjum dyjalektologiczne, Kraków 1883, polona.pl [dostęp 2018-07-25] .
- ↑ Adam Antoni Kryński , Słownik wyrazów godnych uwagi, użytych w "Porządku prawa bartnego" dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616, Kraków 1885, polona.pl [dostęp 2018-07-25] .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Szober, Adam Antoni Kryński. Życie i prace, Warszawa 1934, Kopia cyfrowa w serwisie Polona.pl
Prace Adama Antoniego Kryńskiego w serwisie Polona.pl
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
- Ludzie związani z Łukowem
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polscy encyklopedyści
- Polscy językoznawcy
- Polscy leksykografowie
- Wykładowcy Uniwersytetu Lwowskiego
- Urodzeni w 1844
- Zmarli w 1932
- Wykładowcy Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego