Aelurodon

	Aelurodon
	Leidy, 1858
	Okres istnienia: wczesny miocen–środkowy miocen PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Czaszka A. taxoides
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	psowate
Podrodzina	Borophaginae
Rodzaj	Aelurodon
	Typ nomenklatoryczny
	Aelurodon ferox Leidy, 1858
Synonimy
	Prohyaena Schlosser, 1890; Strobodon Webb, 1969;
	Prohyaena Schlosser, 1890; Strobodon Webb, 1969;
Gatunki
	A. asthenostylus Henshaw, 1942; A. ferox Leidy, 1858; A. mcgrewi Wang, Tedford & B.E. Taylor, 1999; A. montanensis Wang, Wideman, Nichols & Hanneman, 2004; A. stirtoni (Webb, 1969); A. taxoides Hatcher, 1893;
	A. asthenostylus Henshaw, 1942; A. ferox Leidy, 1858; A. mcgrewi Wang, Tedford & B.E. Taylor, 1999; A. montanensis Wang, Wideman, Nichols & Hanneman, 2004; A. stirtoni (Webb, 1969); A. taxoides Hatcher, 1893;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aelurodon – wymarły rodzaj ssaka drapieżnego z podrodziny Borophaginae, w obrębie rodziny psowatych (Canidae). Żył od czasów fauny barstowiańskiej 16 milionów lat temu, co przypada na miocen środkowy, aż do klarendońskiej w miocenie późnym, 9 milionów lat temu^[5]^[6]. Żył więc przez 7 milionów lat.

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Aelurodon stanowi część kladu psowatych znanych po angielsku pod nieścisłymi nazwami „bone-crushing” bądź „hyena-like” dogs (psów kruszących kości bądź przypominających hienowate (Hyaenidae)), które wyewoluowały od wcześniejszych rodzajów Protomarctus i Tomarctus^[5]. Zapis kopalny przekazuje informacje o kilku gatunkach. Pochodzą one ze środkowych i zachdonich Stanów Zjednoczonych, co wskazuje na szeroki zasięg występowania podczas epoki mioceńskiej^[5]^[7]. Gatunki znacznych rozmiarów (A. ferox oraz A. taxoides) mogły polować w grupach, jak czynią to dzisiejsze wilki^[8].

Konkurencja wśród psowatych[edytuj | edytuj kod]

Aelurodon żył w tym samym czasie, co inne psowate, zwłaszcza Borophaginae takie, jak Epicyon (20,6—5,330 miliona lat temu), Paratomarctus (16,3—5,3 miliona lat temu), Borophagus (23,3—3,6 miliona lat temu), Carpocyon (20,4—3,9 miliona lat temu) oraz pierwszy z pojawiających się wilków, Canis lepophagus (10,3—1,8 miliona lat temu).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Aelurodon: gr. αιλουρος ailouros „kot”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[9].
Prohyaena: gr. προ pro „blisko, w pobliżu”; rodzaj Hyaena Brisson, 1762 (hiena)^[10]. Gatunek typowy: Canis wheelerianus Cope, 1877 (= Aelurodon ferox Leidy, 1858).
Strobodon: gr. στροβος strobos „kręcenie się, wirowanie”^[11]; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[12]. Gatunek typowy: Strobodon stirtoni Webb, 1969.

Gatunki[edytuj | edytuj kod]

W omawianym rodzaju wyróżnia się 6 gatunków^[4]^[5]

Aelurodon asthenostylus Henshaw, 1942 – żył pomiędzy 20,6—13,6 miliona lat temu, nazwę nadali mu Wang et al. in 1999. Skamiliny zostały znalezione na zachodzie Nebraski, północy Kolorado, w Nevadzie i południowo-środkowej Kalifornii. Masę dwóch okazów szacuje się na 33,0 kg i 29,4 kg^[13]
Aelurodon ferox Leidy, 1858 – żył pomiędzy 16,3—10,3 miliona lat temu, nazwę nadał mu Leidy w 1858. Okazy znaleziono na zachodzie Nebraski, w Nowym Meksyku do wybrzeża w Teksasie i południa Montany. Masę dwóch okazów oszacowano na 45,6 kg i 39,9 kg.
Aelurodon mcgrewi Wang, Tedford & B.E. Taylor, 1999 – żył pomiędzy 16,3—13,6 miliona lat temu. Skamieliny pochodzą z zachodniej Nebraski. Masę dwóch okazów oszacowano na 30,6 kg i 34,7 kg.
Aelurodon montaneis Wang, Wideman, Nichols & Hanneman, 2004 – żył pomiędzy 16,3—13,6 miliona lat temu.
Aelurodon stirtoni (Webb, 1969) – żył pomiędzy 16,3—10,3 Ma. Skamieniałości wydobyto na zachodzie Nebraski oraz w Nowym Meksyku. Masę dwóch okazów oszacowano na 33,9 kg i 29,3 kg.
Aelurodon taxoides Hatcher, 1893 – żył pomiędzy 13,6—5,330 miliona lat temu. Skamieniałości wydobyto na Florydzie, w południowym, jak też północnym Teksasie, w Nowym Meksyku, Kansas i w rejonie zatok w Kalifornii. Masę dwóch okazów oszacowano na 56,3 kg i 48,8 kg.

Nazwę Aelurodon stworzył Joseph Leidy w 1858. Mniejsza linia Aelurodon wyewoluowałą zęby zaadaptowane do diety składającej się wyłącznie z mięsa, trend ten zgadz się z występującymi u innych Borophaginae^[5]. Okazy największego z gatunków, Aelurodon taxoides, osiągały wielkość tygrysa azjatyckiego (Panthera tigris)^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ J.M. Leidy. Notice of remains of extinct Vertebrata, from the valley of the Niobrara River, collected during the Exploring Expedition of 1857, in Nebraska, under the command of Lieut. G. K. Warren, U. S. Top. Eng., by Dr. F. V. Hayden, Geologist to the Expedition. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 10, s. 22, 1858. (ang.).
↑ M. Schlosser. „Bericht des Naturwissenschaftlichen Vereins für Schwaben und Neuburg (a.V.) in Augsburg”. 29, s. 139, 1887. (niem.).
↑ S.D. Webb. The Burge and Minnechaduza Clarendonian mammalian faunas of north-central Nebraska. „University of California publications in geological sciences”. 78, s. 43, 1969. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Xiaoming Wang, Beryl Taylor. Phylogenetic systematics of the Borophaginae. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 243, s. 1–391, 1999-11-17. [dostęp 2007-07-08]. [zarchiwizowane z adresu 2008-12-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Xiaoming Wang, Ralph Nichols, Debra Hanneman. A new species of Aelurodon (Carnivora, Canidae) from the Barstovian of Montana. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 24 (2), s. 445–452, June 2004. DOI: 10.1671/2493. [dostęp 2007-07-08]. [zarchiwizowane z adresu 2008-12-16]. (ang.).
↑ Aelurodon, Age Range and Collections, [w:] PaleoBiology Database [online] [dostęp 2014-04-13] .
↑ List of Aelurodon specimens from the Berkeley Natural History Museum. [dostęp 2006-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-18)].
↑ Van Valkenburgh, B., Wang, X.. Pack hunting in Miocene borophagine dogs: evidence from craniodental morphology and body size. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 279, s. 147–162, 2003. DOI: <0147:C>2.0.CO;2 10.1206/0003-0090(2003)279<0147:C>2.0.CO;2. [dostęp 2008-05-02]. [zarchiwizowane z adresu 2008-12-17]. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 81.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 570.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 223.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
↑ Serge Legendre, Claudia Roth. Correlation of carnassial tooth size and body weight in recent carnivores (mammalia). „Historical Biology”. 1, s. 85, 1988. DOI: 10.1080/08912968809386468. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[Leidy-1] J.M. Leidy. Notice of remains of extinct Vertebrata, from the valley of the Niobrara River, collected during the Exploring Expedition of 1857, in Nebraska, under the command of Lieut. G. K. Warren, U. S. Top. Eng., by Dr. F. V. Hayden, Geologist to the Expedition. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 10, s. 22, 1858. (ang.).

[Schlosser-2] M. Schlosser. „Bericht des Naturwissenschaftlichen Vereins für Schwaben und Neuburg (a.V.) in Augsburg”. 29, s. 139, 1887. (niem.).

[Webb-3] S.D. Webb. The Burge and Minnechaduza Clarendonian mammalian faunas of north-central Nebraska. „University of California publications in geological sciences”. 78, s. 43, 1969. (ang.).

[Wangetal-4] Xiaoming Wang, Beryl Taylor. Phylogenetic systematics of the Borophaginae. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 243, s. 1–391, 1999-11-17. [dostęp 2007-07-08]. [zarchiwizowane z adresu 2008-12-17]. (ang.).

[two-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Xiaoming Wang, Ralph Nichols, Debra Hanneman. A new species of Aelurodon (Carnivora, Canidae) from the Barstovian of Montana. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 24 (2), s. 445–452, June 2004. DOI: 10.1671/2493. [dostęp 2007-07-08]. [zarchiwizowane z adresu 2008-12-16]. (ang.).

[6] Aelurodon, Age Range and Collections, [w:] PaleoBiology Database [online] [dostęp 2014-04-13] .

[Berkeley-7] List of Aelurodon specimens from the Berkeley Natural History Museum. [dostęp 2006-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-18)].

[Van2003-8] Van Valkenburgh, B., Wang, X.. Pack hunting in Miocene borophagine dogs: evidence from craniodental morphology and body size. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 279, s. 147–162, 2003. DOI: <0147:C>2.0.CO;2 10.1206/0003-0090(2003)279<0147:C>2.0.CO;2. [dostęp 2008-05-02]. [zarchiwizowane z adresu 2008-12-17]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791828_81]-9] Palmer 1904 ↓, s. 81.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792317_570]-10] Palmer 1904 ↓, s. 570.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=253_223]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 223.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=181_151]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 151.

[13] Serge Legendre, Claudia Roth. Correlation of carnassial tooth size and body weight in recent carnivores (mammalia). „Historical Biology”. 1, s. 85, 1988. DOI: 10.1080/08912968809386468. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]