Panda (ssaki)

Panda
	Ailuropoda
	Milne-Edwards, 1870
	; Przedstawiciel rodzaju – panda wielka (A. melanoleuca)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Parvordo	Ursoidea
Rodzina	niedźwiedziowate
Podrodzina	Ailuropodinae
Rodzaj	panda
	Typ nomenklatoryczny
	Ursus melanoleucus David, 1869
Synonimy
	Pandarctos P. Gervais, 1870; Ailuropus: Milne-Edwards, 1871; Aeluropus: Lydekker, 1891; Aelureidopus Smith Woodward, 1915;
	Pandarctos P. Gervais, 1870; Ailuropus: Milne-Edwards, 1871; Aeluropus: Lydekker, 1891; Aelureidopus Smith Woodward, 1915;
Gatunki
	2 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	2 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Panda^[6] (Ailuropoda) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny Ailuropodinae w obrębie rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Azji (Chiny)^[7]^[8]^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 120–180 cm, długość ogona 10–16 cm; masa ciała samic 70–100 kg, samców 85–125 kg (w niewoli czasami do 150 kg)^[8]^[10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1870 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards w artykule poświęconym ssakom wschodniego Tybetu opublikowanym na łamach Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences^[1]. Na gatunek typowy Milne-Edwards wyznaczył (oznaczenie monotypowe) pandę wielką (A. melanoleuca).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Ailuropoda (Ailuropus, Aeluropus): rodzaj Ailurus Cuvier, 1825 (pandka); πους pous, ποδος podos ‘stopa’^[11].
Pandarctos: fr. panda ‘pandka ruda’, najprawdopodobniej od nep. ponya ‘pandka ruda’; αρκτος arktos ‘niedźwiedź’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ursus melanoleucus David, 1869.
Aelureidopus: gr. αιλουρος ailouros ‘kot’^[13]; ειδος eidos ‘podobieństwo’, od ειδω eidō ‘być podobnym’^[14]; πους pous, ποδος podos ‘stopa’^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Aelureidopus baconi^[c] Smith Woodward, 1915.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden współcześnie występujący gatunek^[16]^[10]^[7]^[6]:

Ailuropoda melanoleuca (David, 1869) – panda wielka

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu Azji:

Ailuropoda microta Pei Wenchung, 1962^[17]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Wariant pisowni Ailuropoda Milne-Edwards, 1870.
↑ Nieuzasadniona poprawka Ailuropoda Milne-Edwards, 1870.
↑ Wymarły podgatunek A. melanoleuca.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b A. Milne-Edwards. Note sur quelques Mammifères du Thibet oriental. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 70, s. 342, 4870. (fr.).
↑ P. Gervais. Mémoire sur les formes cérébrales propres aux carnivores vivants et fossiles suivi de remarques sur la classification de ces animaux. „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle”. 6, s. 161 (przypis), 1870. (fr.).
↑ A. Milne-Edwards. A l’occasion des mammifères de Moupin, je crois utile de donner ici un catalogue complet de tons ceux que j’ai personnellemcnt observes dans la Chine septentrionale, au nord du Yangtzekiang, comme je l’ai fait ailleurs pour les oiseaux. „Bulletin des Nouvelles Archives du Museum”. 7, s. 92, 1871. (fr.).
↑ R. Lydekker: The Order Carnivora. W: W.H. Flower & R. Lydekker: An introduction to the study of mammals living and extinct. London: A. and C. Black, 1891, s. 560. (ang.).
↑ A. Smith Woodward. On the skull of an extinct mammal related to Æluropus from a cave in the Ruby Mines at Mogok, Burma. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1915, s. 428, 1915. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 151. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 434. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b D.L. Garshelis: Family Ursidae (Bears). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. 2009, s. 487. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ailuropoda. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 670. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 86.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 508.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 8.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 89.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 203.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-18]. (ang.).
↑ W.-Ch. Pei. Quaternary Mammals From the Liucheng Gigantopithecus Cave and Other Caves of Kwangsi. „Scientia Sinica”. 12 (2), s. 223, 1963. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[3] Wariant pisowni Ailuropoda Milne-Edwards, 1870.

[5] Nieuzasadniona poprawka Ailuropoda Milne-Edwards, 1870.

[18] Wymarły podgatunek A. melanoleuca.

[Milne-Edwards1870-1] A. Milne-Edwards. Note sur quelques Mammifères du Thibet oriental. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 70, s. 342, 4870. (fr.).

[Gervais-2] P. Gervais. Mémoire sur les formes cérébrales propres aux carnivores vivants et fossiles suivi de remarques sur la classification de ces animaux. „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle”. 6, s. 161 (przypis), 1870. (fr.).

[Milne-Edwards1871-4] A. Milne-Edwards. A l’occasion des mammifères de Moupin, je crois utile de donner ici un catalogue complet de tons ceux que j’ai personnellemcnt observes dans la Chine septentrionale, au nord du Yangtzekiang, comme je l’ai fait ailleurs pour les oiseaux. „Bulletin des Nouvelles Archives du Museum”. 7, s. 92, 1871. (fr.).

[Lydekker-6] R. Lydekker: The Order Carnivora. W: W.H. Flower & R. Lydekker: An introduction to the study of mammals living and extinct. London: A. and C. Black, 1891, s. 560. (ang.).

[woo-7] A. Smith Woodward. On the skull of an extinct mammal related to Æluropus from a cave in the Ruby Mines at Mogok, Burma. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1915, s. 428, 1915. (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 151. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 434. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Garshelis-10] D.L. Garshelis: Family Ursidae (Bears). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. 2009, s. 487. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ailuropoda. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-19]. (ang.).

[amw-12] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 670. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791833#page/94/mode/1up_86]-13] Palmer 1904 ↓, s. 86.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792255_508]-14] Palmer 1904 ↓, s. 508.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=48_8]-15] Jaeger 1959 ↓, s. 8.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=129_89]-16] Jaeger 1959 ↓, s. 89.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=243_203]-17] Jaeger 1959 ↓, s. 203.

[mdd-19] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-18]. (ang.).

[pei-20] W.-Ch. Pei. Quaternary Mammals From the Liucheng Gigantopithecus Cave and Other Caves of Kwangsi. „Scientia Sinica”. 12 (2), s. 223, 1963. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[c]

[16]

[17]