Akebia pięciolistkowa
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
akebia pięciolistkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Akebia quinata (Houtt.) Decne. Arch. Mus. Hist. Nat. 1: 195 1839[3] | |
Akebia pięciolistkowa (Akebia quinata) – gatunek pnącza z rodziny krępieniowatych (Lardizabalaceae). W stanie naturalnym występuje w Chinach, Japonii i Korei[4]. Akebia użytkowana jest jako roślina lecznicza w Chinach oraz uprawiana jest jako roślina ozdobna w Europie środkowej, w Nowej Zelandii oraz w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Wszędzie tam też dziczeje[5]. W Polsce można ją znaleźć w krajobrazach miejskich, ogrodach przydomowych oraz ogrodach dendrologicznych[6][7][8][9][10].
W Stanach Zjednoczonych uznawana za roślinę inwazyjną, mogącą wypierać rodzime gatunki w siedliskach leśnych[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Pnącze o częściowo zdrewniałych pędach silnie owijających się wokół podpór[12]. Pędy są szarobrązowe[4]. W warunkach naturalnych dorastają do 12 metrów[13].
- Liście
- Liście palczasto złożone z 5 zielonych i ciemnozielonych, owlano-eliptycznych listków[4][8][14].
- Kwiaty
- Kwiaty drobne słabo pachnące, o barwie jasnopurpurowej lub purpurowozielonej, zebrane w grona[4].
- Owoc
- Owoce znajdują się w podłużnych, mięsistych mieszkach z licznymi nasionami[4].
Uprawa[edytuj | edytuj kod]
Gleba przepuszczalna, okresowo sucha. Stanowisko zachodnie lub północne[12].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Roślina jadalna. Owoce mają właściwości moczopędne, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wykorzystywana w medycynie naturalnej w zaburzeniach laktacji. Łodyga zawiera dużą ilość soli potasowych. W Chinach owoce stanowią przysmak. Osłonki owoców bogate są w saponiny i flawonoidy. Wykorzystuje się je w chińskiej medycynie ludowej[4][10][14].
Odmiany[edytuj | edytuj kod]
Odmiany akebii pięciolistnej[8]:
- 'Alba' – białe kwiaty, owoce biało-zielone
- 'Rosea' – biało-różowe kwiaty
- 'Silver Bells' – białe kwiaty z różowo-purpurowym pręcikiem (męskie), jasnoróżowo-purpurowe z ciemnoczekoladowym słupkiem (żeńskie)
- 'Variegata' – jasnoróżowe kwiaty, liście pokryte białymi plamkami
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Akebia pięciolistkowa
Akebia pięciolistkowa
Akebia pięciolistkowa. Liście
Akebia pięciolistkowa. Kwiat
Akebia pięciolistkowa. Kwiaty
Akebia pięciolistkowa. Nasiona
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-04] (ang.).
- ↑ Akebia quinata (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-11-14].
- ↑ a b c d e f Akebia quinata. W: Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-04-05].
- ↑ Taxon: Akebia quinata (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-11-14].
- ↑ Paweł Adamiec, Ewa Trzaskowska, Diagnoza stanu zieleni osiedlowej miasta Lublina oraz wytyczne do jej kształtowania.
- ↑ Jerzy Tumiłowicz, Kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW w Rogowie – wyniki wieloletniej uprawy wybranych gatunków, 2005.
- ↑ a b c Katarzyna Bańcerowska, Akebia quinata, Poradnik Ogrodniczy [dostęp 2019-02-14].
- ↑ Ewa Trzaskowska, Paweł Adamiec, Zieleń osiedli i inwestycji deweloperskich w Lublinie, 2015.
- ↑ a b Ireneusz Ochmian, Marcin Kubus, Tianshu Guan, Description and assessment of chemical properties of fruits of the chocolate vine (five-leaf Akebia) Akebia quinata (Houtt.) Decne and dead man’s fingers Decaisnea insignis (Griff.) Hokk. f. & Thomson, grown in Szczecin and in the Arboretum in Glinna (northwestern Poland), 2014.
- ↑ chocolate vine: Akebia quinata (Ranunculales: Lardizabalaceae): Invasive Plant Atlas of the United States, www.invasiveplantatlas.org [dostęp 2019-02-14].
- ↑ a b Piotr Muras, Standardy zakładania i pielęgnacji podstawowych rodzajów terenów zieleni w Krakowie na lata 2017-2030, Kraków 2016.
- ↑ Akebia quinata in Flora of North America @ efloras.org, www.efloras.org [dostęp 2019-02-14].
- ↑ a b Medicinal Plant Images Database – Akebia quinata (Houtt.) Decne., Medicinal Plant Images Database [dostęp 2019-02-14] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Invasive Plants Atlas of the United States
- Medical Plant Database
- Flora of China
- Flora of North America
- EoL: 594926
- Flora of China: 200008288
- Flora of North America: 200008288
- GBIF: 3033965
- INaturalist: 126249
- IPNI: 106376-1
- ITIS: 18857
- NCBI: 13331
- Plant Finder: 281651
- The Plant List: kew-2627104
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:106376-1
- Tela Botanica: 2429
- Tropicos: 17700001
- USDA PLANTS: AKQU