Akebia pięciolistkowa
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Rząd | jaskrowce | |
| Rodzina | krępieniowate | |
| Rodzaj | akebia | |
| Gatunek | akebia pięciolistkowa | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Akebia quinata (Houtt.) Decne. Arch. Mus. Hist. Nat. 1: 195 1839[2] | ||
Akebia pięciolistkowa (Akebia quinata) – gatunek pnącza z rodziny krępieniowatych (Lardizabalaceae). W stanie naturalnym występuje w Chinach, Japonii i Korei[3]. Akebia użytkowana jest jako roślina lecznicza w Chinach oraz uprawiana jest jako roślina ozdobna w Europie środkowej, w Nowej Zelandii oraz w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Wszędzie tam też dziczeje[4]. W Polsce można ją znaleźć w krajobrazach miejskich, ogrodach przydomowych oraz ogrodach dendrologicznych[5][6][7][8][9].
W Stanach Zjednoczonych uznawana za roślinę inwazyjną, mogącą wypierać rodzime gatunki w siedliskach leśnych[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Pnącze o częściowo zdrewniałych pędach silnie owijających się wokół podpór[11]. Pędy są szarobrązowe[3]. W warunkach naturalnych dorastają do 12 metrów[12].
- Liście
- Liście palczasto złożone z 5 zielonych i ciemnozielonych, owlano-eliptycznych listków[3][7][13].
- Kwiaty
- Kwiaty drobne słabo pachnące, o barwie jasnopurpurowej lub purpurowozielonej, zebrane w grona[3].
- Owoc
- Owoce znajdują się w podłużnych, mięsistych mieszkach z licznymi nasionami[3].
Uprawa[edytuj | edytuj kod]
Gleba przepuszczalna, okresowo sucha. Stanowisko zachodnie lub północne[11].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Roślina jadalna. Owoce mają właściwości moczopędne, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wykorzystywana w medycynie naturalnej w zaburzeniach laktacji. Łodyga zawiera dużą ilość soli potasowych. W Chinach owoce stanowią przysmak. Osłonki owoców bogate są w saponiny i flawonoidy. Wykorzystuje się je w chińskiej medycynie ludowej[3][9][13].
Odmiany[edytuj | edytuj kod]
Odmiany akebii pięciolistnej[7]:
- 'Alba' - białe kwiaty, owoce biało-zielone
- 'Rosea' - biało-różowe kwiaty
- 'Silver Bells' - białe kwiaty z różowo-purpurowym pręcikiem (męskie), jasnoróżowo-purpurowe z ciemnoczekoladowym słupkiem (żeńskie)
- 'Variegata' - jasnoróżowe kwiaty, liście pokryte białymi plamkami
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Akebia pięciolistkowa
Akebia pięciolistkowa
Akebia pięciolistkowa. Liście
Akebia pięciolistkowa. Kwiat
Akebia pięciolistkowa. Kwiaty
Akebia pięciolistkowa. Nasiona
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-04].
- ↑ Akebia quinata (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-11-14].
- ↑ a b c d e f Akebia quinata. W: Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-04-05].
- ↑ Taxon: Akebia quinata (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-11-14].
- ↑ Paweł Adamiec, Ewa Trzaskowska, Diagnoza stanu zieleni osiedlowej miasta Lublina oraz wytyczne do jej kształtowania.
- ↑ Jerzy Tumiłowicz, Kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW w Rogowie – wyniki wieloletniej uprawy wybranych gatunków, 2005.
- ↑ a b c Katarzyna Bańcerowska, Akebia quinata, Poradnik Ogrodniczy [dostęp 2019-02-14].
- ↑ Ewa Trzaskowska, Paweł Adamiec, Zieleń osiedli i inwestycji deweloperskich w Lublinie, 2015.
- ↑ a b Ireneusz Ochmian, Marcin Kubus, Tianshu Guan, Description and assessment of chemical properties of fruits of the chocolate vine (five-leaf Akebia) Akebia quinata (Houtt.) Decne and dead man’s fingers Decaisnea insignis (Griff.) Hokk. f. & Thomson, grown in Szczecin and in the Arboretum in Glinna (northwestern Poland), 2014.
- ↑ chocolate vine: Akebia quinata (Ranunculales: Lardizabalaceae): Invasive Plant Atlas of the United States, www.invasiveplantatlas.org [dostęp 2019-02-14].
- ↑ a b Piotr Muras, Standardy zakładania i pielęgnacji podstawowych rodzajów terenów zieleni w Krakowie na lata 2017-2030, Kraków 2016.
- ↑ Akebia quinata in Flora of North America @ efloras.org, www.efloras.org [dostęp 2019-02-14].
- ↑ a b Medicinal Plant Images Database - Akebia quinata (Houtt.) Decne., Medicinal Plant Images Database [dostęp 2019-02-14] (ang.).
