Lemuria czarna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Akumba)
Lemuria czarna
Eulemur macaco
(Linnaeus, 1766)[1]
Ilustracja
Samica
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Rodzina

lemurowate

Rodzaj

lemuria

Gatunek

lemuria czarna

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Lemuria czarna[8], lemur mokok[9][10], akumba[10] (Eulemur macaco) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz, nadając mu nazwę Lemur macaco[1]. Miejsce typowe to Madagaskar (łac. Habitat in Madagascar)[1][11][12]. Holotyp nieznany, Linneusz swój opis oparł na tekstach wcześniejszych autorów[1].

Na całym obszarze Rezerwatu specjalnego Manongarivo w jego południowej części występują mieszańce z lemurią błękitnooką (E. flavifrons)[13], dawniej uznawaną za podgatunek lemurii czarnej[2]. Mieszańce przypominają E. flavifrons kolorem futra i brakiem kępek uszu, ale mają jasnobrązowe oczy[13]. Populacje w Parku Narodowym Sahamalaza, na północ od rzeki Andranomalaza, różnią się kolorem futra i widocznymi kępkami uszu w porównaniu z populacjami z północnej części zasięgu występowania[13].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Eulemur: gr. ευ eu „typowy, dobry, prawdziwy”; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[14].
  • macaco: afrykańska nazwa dla małp[15].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Lemuria czarna występuje w północno-zachodnim Madagaskarze od rzeki Mahavavy na południe do rzeki Andranomalaza, przy czym wschodnia granica jest słabo zdefiniowana, ale prawdopodobnie występuje w masywie górskim Tsaratanana; dodatkowe populacje występują w lasach półwyspu Ampasindava, na przybrzeżnych wyspach Nosy Be i Nosy Komba oraz w lasach przybrzeżnych na północny wschód od Ambanji (w tym na półwyspie prowadzącym do Nosy Faly)[13]. Introdukowany na małą wysepkę Nosy Tanikely[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 39–45 cm, długość ogona 51–65 cm; masa ciała 1,9–2 kg[16][17]. Silnie zaznaczony dymorfizm płciowy spowodował, że przez wiele lat samce i samice uważane były za przedstawicieli różnych gatunków. Futro samców jest zwykle czarne, a samic rude z białym brzuchem.

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Lemuria czarna prowadzi zarówno dzienny, jak i nocny tryb życia[2]. Całe życie spędzają na drzewach, po których bardzo sprawnie się poruszają. Zjadają pokarm roślinny (owoce, kwiaty i nektar) oraz zwierzęcy. Ciąża trwa 120–129 dni. Samica rodzi jedno, rzadziej dwa młode. Lemuria czarna żyje 20–25 lat.

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów lemuria czarna od 2020 roku klasyfikowana jest jako gatunek zagrożony (EN, ang. endangered). Wcześniej była zaliczana do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[7].

Gatunek ten, jak wszystkie Lemuridae spp., jest objęty konwencją CITES (załącznik I)[18].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Lemur macaco Linnaeus, 1766.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 44. (łac.).
  2. ↑ a b c N. Schwitzer, W. Kaumanns, P. C. Seitz, C. Schwitzer. Cathemeral activity patterns of the blue-eyed black lemur Eulemur macaco flavifrons in intact and degraded forest fragments. „Endangered Species Research”. 3, s. 239–247, 2007. DOI: 10.3354/esr00045. 
  3. ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1775, s. ryc. xla. (niem.).
  4. ↑ E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 215. (niem.).
  5. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 35. (fr.).
  6. ↑ E. Bartlett. Description of a New Species of Lemur. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 347, ryc. xli, 1862. (ang.). 
  7. ↑ a b R.R. Andriantsimanarilafy, C. Borgerson, T. Clarke, I.C. Colquhoun, A. Cotton, G. Donati, T.M. Eppley, R. Heriniaina, M. Irwin, S. Johnson, R.A. Mittermeier, E. Patel, F.B. Ralainasolo, H. Randrianasolo, G. Randriatahina, J. Ratsimbazafy, M. Ravaloharimanitra, J. Razafindramanana, C. Schwitzer, E. Stone, S. Volampeno & P. Wright 2020, Eulemur macaco, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-25] (ang.).
  8. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 30. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 164, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  10. ↑ a b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 101. ISBN 83-01-14344-4.
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eulemur macaco. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-25].
  12. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Eulemur macaco (Linnaeus, 1766). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
  13. ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  14. ↑ E.L. Simons, Y. Rumpler. Eulemur: New generic name for species of Lemur other than Lemur catta. „Comptes Rendus de l’Acadèmie des Sciences”. Série III. 307, s. 550, 1988. Paris. (fr. • ang.). 
  15. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.). 
  16. ↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Lemuridae (Bamboo, True and Ruffed Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 136. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  17. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 96. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  18. ↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2008. [dostęp 2008-12-27]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • B. Lundrigan & D. Davis: Eulemur macaco. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-05-11]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lemuria_czarna&oldid=72989134”