Alaktaga anatolska

Alaktaga anatolska
	Scarturus williamsi
	O. Thomas, 1897
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	skoczkowce
Rodzina	skoczkowate
Podrodzina	alaktagi
Rodzaj	Scarturus
Gatunek	alaktaga anatolska
Synonimy
	Allactaga williamsi O. Thomas, 1897; Allactaga williamsi laticeps Nehring, 1903; Alactaga williamsi schmidti Satunin, 1907;
	Allactaga williamsi O. Thomas, 1897; Allactaga williamsi laticeps Nehring, 1903; Alactaga williamsi schmidti Satunin, 1907;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Alaktaga anatolska^[5] (Scarturus williamsi) – gatunek ssaka z podrodziny alaktag (Allactaginae) w obrębie rodziny skoczkowatych. Występuje na stepach Turcji, w Afganistanie, Armenii, Azerbejdżanie i w Iranie^[6]^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Alaktaga anatolska występuje w Turcji (Anatolia), Armenii, południowo-wschodniej Gruzji, Azerbejdżanie, północno-zachodnim i zachodnim Iranie oraz Libanie; podobny gatunek, jeszcze nieopisany, został niedawno znaleziony w północno-wschodnim Iranie (Kopet-dag)^[7]. W centralnym Afganistanie można znaleźć izolowaną populację. W pasmach górskich występuje na wysokościach od 360 do 3200 m n.p.m.^[4].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1897 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Allactaga williamsi^[1]. Holotyp pochodził z Wan, na wysokości 5000 ft (1524 m), w Turcji^[6]^[7].

Wcześniej ten takson zaliczany był do rodzaju Allactaga, a później Paralactaga, który okazał się młodszym synonimem Scarturus^[7]. W przeszłości S. williamsi był synonimem S. euphraticus^[7]. Filogenetycznie należy do podrodzaju Paralactaga, wraz z siostrzanym gatunkiem S. aulacotis^[7]. Niedawno odkryty Scarturus cf. williamsi w Kopet-dag w północno-wschodnim Iranie to odrębny gatunek, który wymaga formalnego opisu^[8]; może być blisko spokrewniony z S. euphraticus caprimulga^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[7].

Etymologia

Scarturus: gr. σκαρτης skartēs „skoczek”, od σκιρταω skirtaō „skakać”; ουρα oura „ogon”^[9].
williamsi: mjr. W.H. Williams (data urodzenia i śmierci nieznana), brytyjski konsul w Wan w Kurdystanie (Wan znajduje się na terenie dzisiejszej Turcji) w 1896 roku, który donosił o walkach między Turkami i Ormianami^[10].

Morfologia

Charakterystyczną cechą skoczkowatych są bardzo długie tylne kończyny i ogon. Ogon alaktagi anatolskiej ma około 218 mm, co stanowi około 60% długości jego ciała. Średnia długość całego ciała to 334 mm, tułowia z głową zaś 124 mm. Tylne łapy są również bardzo silnie rozbudowane – mają średnio około 69 mm długości. Futro A. williamsi ma na części grzbietowej kolor kremowo-brązowy, wnętrze uszu ciemne, kitka na ogonie jest ciemnobrązowo-czarna. Stopy tylnych kończyn – bez sierści^[11].

Wymiary *A. williamsi*
(J. Darvish, T. Hajjar, M. Moghadam Matin, F. Haddad i inni, 2008 oraz J. Michaux i G. Shenbrot, 2017)^[11]^[12]
	wymiary średnie	przedział
masa ciała (g)	83,95 (n=2)	54–143
długość ciała (mm)	124 (n=2)	102–146
długość ogona (mm)	218 ± 30,22	167–255
kończyny tylne (mm)	68,67 ± 3,79	61–74
uszy (mm)	44,67 ± 3,79	38–51
wibryssy (mm)	~63

Ekologia

Alaktaga anatolska żyje na stepach o niskim poziomie wegetacji. Rzadko jest spotykany na terenach uprawnych. Mieszka w norach. Rozmnaża się dwukrotnie w ciągu roku. W każdym miocie rodzi się od 3 do 6 młodych^[13].

Przypisy

↑ ^a ^b O. Thomas. On two new rodents from Van, Kurdistan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 309, 1897. (ang.).
↑ A. Nehring. Über eine Springmaus aus Nordwest-Kleinasien (Alactaga Williamsi laticeps, n. subsp.). „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1903, s. 357, 1903. (niem.).
↑ К.А. Сатунин. Матеріалы къ познанію млекопитающихъ Кавказскаго края к Закаспійской области / Beiträge zur Kenntnis der Säugetierfauna Kaukasiens und Transkaspiens. „Извъстія Кавказскаго Музея”. 3, s. 251, 273, 1908. (ros. • niem.).
↑ ^a ^b ^c G.G. Eken G.G., M. Bozdogan & S.M.B.& S. Molur M. Bozdogan & S.M.B.& S., Allactaga williamsi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-28] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 229. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Allactaga (Paralactaga) williamsi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-28].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 320. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ K. Hamidi, J. Darvish & M.M. Matin. New records of the William’s Jerboa, Paralactaga cf. williamsi (Thomas, 1897) (Rodentia: Dipodidae) from northeastern Iran with notes on its ecology. „Check list”. 12 (2), s. 1855, 2016. DOI: 10.15560/12.2.1855. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 622, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 445. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ ^a ^b J. Darvish, T. Hajjar, M. Moghadam Matin, F. Haddad i inni. New Species of Five-Toed Jerboa (Rodentia: Dipodidae, Allactaginae) from North-East Iran. „Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran”. 2 (19), s. 103-109, 2008. University of Tehran. ISSN 1016-1104. (ang.).
↑ J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 91–93. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ Ercüment ÇOLAK, Nuri YİĞİT. A new subspecies of Jerboa from Turkey; Allactaga euphratica kivanci* subsp. n.. „The Turkish Journal of Zoology”, s. 93-98, 1998. TÜBİTAK. (ang.).

[Thomas-1] O. Thomas. On two new rodents from Van, Kurdistan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 309, 1897. (ang.).

[Nehring-2] A. Nehring. Über eine Springmaus aus Nordwest-Kleinasien (Alactaga Williamsi laticeps, n. subsp.). „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1903, s. 357, 1903. (niem.).

[Satunin-3] К.А. Сатунин. Матеріалы къ познанію млекопитающихъ Кавказскаго края к Закаспійской области / Beiträge zur Kenntnis der Säugetierfauna Kaukasiens und Transkaspiens. „Извъстія Кавказскаго Музея”. 3, s. 251, 273, 1908. (ros. • niem.).

[iucn-4] G.G. Eken G.G., M. Bozdogan & S.M.B.& S. Molur M. Bozdogan & S.M.B.& S., Allactaga williamsi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-28] (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 229. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Allactaga (Paralactaga) williamsi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-28].

[Burgin&inni-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 320. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Hamidi&inni-8] K. Hamidi, J. Darvish & M.M. Matin. New records of the William’s Jerboa, Paralactaga cf. williamsi (Thomas, 1897) (Rodentia: Dipodidae) from northeastern Iran with notes on its ecology. „Check list”. 12 (2), s. 1855, 2016. DOI: 10.15560/12.2.1855. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 622, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-10] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 445. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Darvish-11] J. Darvish, T. Hajjar, M. Moghadam Matin, F. Haddad i inni. New Species of Five-Toed Jerboa (Rodentia: Dipodidae, Allactaginae) from North-East Iran. „Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran”. 2 (19), s. 103-109, 2008. University of Tehran. ISSN 1016-1104. (ang.).

[Michaux&Shenbrot-12] J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 91–93. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[colak-13] Ercüment ÇOLAK, Nuri YİĞİT. A new subspecies of Jerboa from Turkey; Allactaga euphratica kivanci* subsp. n.. „The Turkish Journal of Zoology”, s. 93-98, 1998. TÜBİTAK. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]