Albigowa
50°01′02″N 22°13′41″E/50,017222 22,228056| wieś | |
 Centrum Biotechnologii Politechniki Rzeszowskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
3008[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
37-122[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RLA |
| SIMC |
0654635[4] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Łańcut  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu łańcuckiego  | |
| 50°01′02″N 22°13′41″E/50,017222 22,228056[1]
| |
Albigowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Łańcut[4].
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Albigowa. W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Albigowa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0654641 | Czekaj | część wsi |
| 0654658 | Dół | część wsi |
| 0654664 | Folwark | część wsi |
| 0654670 | Góra | część wsi |
| 0654718 | Granica | przysiółek |
| 0654701 | Honie | część wsi |
| 0654687 | Maziarnia | część wsi |
| 0654693 | Skotnik | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Została założona przez osadników niemieckich, lokowana na prawie magdeburskim w II połowie XIV w. przez Ottona z Pilczy. Jej pierwotne nazwy (Helwigau, Helwigeshau, Helwygeshof, Halwygowa) pochodzą prawdopodobnie od pierwszego wójta Helwiga. Innym śladem obcego osadnictwa jest występowanie wśród mieszkańców nazwisk obcojęzycznych takich jak Inglot (poch. od Engelhardt), Ulman, Szpunar, Teichman, Bytnar. W 1450 właścicielem był Jan z Pilczy wnuk Ottona i syn Elżbiety Granowskiej trzeciej żony Władysława Jagiełły[6]. Kolejna fala osadników przybyła tu ok. roku 1571 za sprawą właściciela tych dóbr Mikołaja Tarły, o czym wspomina Ignacy Krasicki w jednym z komentarzy do herbarza Kacpra Niesieckiego[7] (zob. Głuchoniemcy). Wieś, położona w powiecie przemyskim, była własnością Katarzyny Korniaktowej, jej posesorem był Kazimierz Suchodolski, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672[8]. Na początku XVIII wieku wieś określana jako „korniaktowszczyzna”, czyli własność po wymarłym rodzie Korniaktów. Od połowy XVIII wieku właścicielami są Potoccy, najpierw Franciszek Salezy, a po nim jego syn Stanisław Szczęsny Potocki, który w 1786 sprzedał wieś wraz z całym kluczem albigowskim Konstancji z Bekierskich.
Po II wojnie światowej na terenie byłej posiadłości hrabiego Romana Potockiego mieściła się państwowa stadnina koni arabskich[9][10], a następnie ośrodek naukowy jakim była filia Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa ze Skierniewic (tradycje te kontynuuje do dzisiaj Sadowniczo-Szkółkarski Zakład Doświadczalny oraz reaktywowana stadnina koni Bask).
Obecnie w Albigowej znajduje się Centrum Biotechnologii Wydziału Chemicznego Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza (jedyne takie centrum w województwie podkarpackim) oraz Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny tej uczelni[11].
Osoby związane z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Cwynar (1906–1984) – lekarz, profesor i konsultant krajowy psychiatrii
- Marian Głuszek (1933–2017) – nauczyciel, astronom i meteorolog[12][13]
- Jan Inglot (1906–1994) – chemik, profesor doktor inżynier
- Stefan Inglot (1902–1994) – historyk, profesor nauk humanistycznych
- Andrzej Orłoś (1934–2018) – jeździec, olimpijczyk
- Stanisław Peszkowski (ur. 1882) – major piechoty Wojska Polskiego
- Filip Siarkiewicz (1872–1932) – generał brygady Wojska Polskiego, zarządca stadniny koni w Albigowej
- Eugeniusz Szpunar (1933–1989) – profesor doktor habilitowany nauk metalurgicznych
- ks. Antoni Tyczyński (1856–1925) – proboszcz Parafii Albigowa (1886–1912)[14]
- Maciej Balawejder – prof. dr hab. absolwent Wydziału Chemicznego Politechniki Rzeszowskiej
Sport[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości działa klub sportowy piłki nożnej LKS Arka Albigowa, który został założony w 2001. W sezonie 2019/2020 klub grał w Klasie „A”, grupy Rzeszów II – Łańcut[15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 287
- ↑ Wieś Albigowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-28], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 3 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Termini terrestres Przeworscenses 1450. w Akta Grodzkie i Ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwów tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. T. XIII. 1888.
- ↑ O Mikołaju Tarle chorążym Przemyskim w liście Jana Czermińskiego do Marcina Kromera koadjutora na ówczas biskupstwa Warmiśkiego, pisanym z Krakowa 5 czerwca roku 1571 jest wzmianka takowa: „Pan Mikołaj Tarło chorąży Przemysłki pisał do książęcia Bawarskiego żeby mu ludzi rzemieślników wypuścił do jego majętności, o oznajmił to chęcią, rad wypuścił mu ludzi z żonami i dziećmi, których jest czterysta, i już tam przez Kraków przeszli i wiedzie je Pan chorąży, kosztem swym”. – Wielkie jest podobieństwo, iż naówczas chorąży był dziedzicem wsi niedaleko Jarosławia, i ta jego osada trwa dotąd, w tamtejszych obywatelach z Niemiec przyszłych, których dotąd pospolicie w tamtejszych okolicach głuchemi Niemcami zowią. Majętności zaś te nazywają się Markowa, Albigowa, Białoboki itd. Kasper Niesiecki Herbarz [...] (1839-1846) tom. IX, s. 11.
- ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 140.
- ↑ Próba zestawienia najsłynniejszych ogierów czystej krwi arabskiej-Idalia Popławska, Anna Albera-Łojek (Wiadomości Zootechniczne, R. LVII (2019), 2: 138–159). polskiearaby.com. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Historia stadniny. www.stadnina.albigowa.com.pl. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza / Aktualności.
- ↑ Centrum Kultury Gminy Łańcut Aktualności. Zmarł Marian Głuszek
- ↑ zyciekalisza.pl Przewidział niejedną powódź - ostrzega przed ulewami w połowie czerwca
- ↑ Dziennik Polski Dla Albigowej
- ↑ Arka Albigowa – historia klubu
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Albigowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 26.
- Historia Albigowej (format pdf)
- Historia parafii
- Zarys dziejów
- Ks. Antoni Tyczyński dla Albigowej Dziennik Polski
- Historia Żydów w Albigowej na portalu Wirtualny Sztetl
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Schneider. Encyklopedya do Krajoznawstwa Galicyi. T. 1. Lwów : Drukarnia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1871, s. 24-26.
- Siedziba gminy: Łańcut
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
