Albo-albo

Albo-albo
Enten-Eller
	; Strona tytułowa pierwszego wydania
Autor	Søren Kierkegaard
Tematyka	filozofia
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Kopenhaga
Język	duński
Data wydania	1843
Wydawca	C.A. Reitzels Boghandel
	Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1976
Wydawca	Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Przekład	Antoni Buchner, Jarosław Iwaszkiewicz, Karol Toeplitz

Albo-albo (duń. Enten-Eller) – utwór duńskiego filozofa Sørena Kierkegaarda, wydany w dwóch tomach w 1843 roku.

Charakterystyka

Pseudonimowość

Zbiór został opublikowany w Kopenhadze w 1843 roku pod pseudonimem Victor Eremita (łac. zwycięski pustelnik). Kierkegaard wyjaśnił później, iż jego pseudonimowe prace są dziełami estetycznymi^[1]. Ponadto publikując pod pseudonimem Kierkegaard chciał, aby czytelnicy uniknęli uprzedzeń oraz oderwali się od wpływu systemu heglowskiego^[2].

Przedmowa do dzieła wyjaśnia, iż wydawca znalazł „papiery” ukryte w zakupionym przez niego sekretarzyku. „Papiery” te wyraźnie miały wskazywać na dwóch autorów, których wydawca nazwał A i B, przy czym na drugą część składają się listy B pisane do A^[1]. Ponadto wydawca zaznaczył, że o ile o autorze B wiadomo, iż jest radcą sądowym o imieniu Wilhelm, o tyle o autorze A nie ma żadnych informacji^[3]. Wydawca podjął się również spekulacji, iż A nie jest autorem, a jedynie wydawcą Dziennika uwodziciela – ostatniego utworu pierwszej części zbioru^[2].

Tytuł

Tytuł ma dwojakie znaczenie. Z jednej strony odwołuje się do triady heglowskiej: po zmianie (tezie), następuje przeciwstawna zmiana (antyteza), z których wyłania się zmiana (synteza). Kierkegaard twierdził, że ta teoria zagraża prawu sprzeczności. Po drugie, dwie części odnoszą się do wyróżnionych przez Kierkegaarda sfer egzystencji: etycznej i estetycznej (poza którymi Duńczyk wyróżnił również sferę religijną)^[2].

Spis utworów^[a]

Tom I

Diapsalmata (Διαψαλματα)
Stadia erotyki bezpośredniej albo erotyka muzyczna (duń. De umiddelbare erotiske Stadier eller det Musikalsk-Erotiske)
Odblask antycznego tragizmu w tragizmie współczesnym (duń. Det antike Tragiskes Reflex i det moderne Tragiske)
Wycinanki z czarnego papieru (duń. Skyggerids)
Najnieszczęśliwszy (duń. Den Ulykkeligste)
„Pierwsza miłość”. Komedia w jednym akcie Scribe'a w przekładzie J.L. Heiberga (duń. Den første Kjærlighed, Lystspil i een Akt af Scribe, oversat af J. L. Heiberg)
Gospodarka przemienna (duń. Vexeldriften)
Dziennik uwodziciela (duń. Forførerens Dagbog)

Tom II

Estetyczna ważność małżeństwa (duń. Ægteskabets æsthetiske Gyldighed)
O równowadze między tym, co estetyczne, i tym, co etyczne w kształtowaniu się osobowości (duń. Ligevægten mellem det Æsthetiske og Ethiske i Personlighedens Udarbeidelse)
Ultimatum (duń. Ultimatum)

Uwagi

↑ Według przekładu Antoniego Buchnera, Jarosława Iwaszkiewicza i Karola Toeplitza.

Przypisy

↑ ^a ^b Adam Shapiro: Kierkegaard, Søren. “The Immediate Erotic stages or the Musical Erotic.” In Either/Or.. [w:] csmt.uchicago.edu [on-line]. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Either/Or. [w:] sorenkierkegaard.org [on-line]. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
↑ Søren Kierkegaard: Albo-albo. Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Buchner (tłum.). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. VI. ISBN 978-83-01-16216-0.

Linki zewnętrzne

Albo-albo. T. 1 (1971) w bibliotece Polona

[4] Według przekładu Antoniego Buchnera, Jarosława Iwaszkiewicza i Karola Toeplitza.

[chicago-1] Adam Shapiro: Kierkegaard, Søren. “The Immediate Erotic stages or the Musical Erotic.” In Either/Or.. [w:] csmt.uchicago.edu [on-line]. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).

[kierkegaard-2] Either/Or. [w:] sorenkierkegaard.org [on-line]. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).

[3] Søren Kierkegaard: Albo-albo. Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Buchner (tłum.). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. VI. ISBN 978-83-01-16216-0.

[1]

[2]

[3]

[a]