Aleksander Krawczuk

Aleksander Krawczuk

Data i miejsce urodzenia	7 czerwca 1922 Kraków
Data śmierci	27 stycznia 2023
Minister kultury i sztuki
Okres	od 29 września 1986 do 12 września 1989
Poprzednik	Kazimierz Żygulski
Następca	Izabella Cywińska
Odznaczenia

Aleksander Krawczuk (ur. 7 czerwca 1922 w Krakowie, zm. 27 stycznia 2023) – polski historyk starożytności, eseista i nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych, w latach 1986–1989 minister kultury i sztuki, poseł na Sejm I i II kadencji.

Życiorys

Absolwent IV Liceum Ogólnokształcącego w krakowskiej dzielnicy Podgórze. Podczas II wojny światowej był żołnierzem zgrupowania partyzanckiego „Żelbet” Armii Krajowej. Ukończył w 1949 studia w zakresie historii i filologii klasycznej na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, podjął pracę naukową w Katedrze Historii Starożytnej UJ jako asystent Ludwika Piotrowicza. Dodatkowo od 1957 do czasu objęcia stanowiska ministra w 1986 pracował w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie; prowadził także wykłady w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1960 uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy Kolonizacja sullańska (napisanej pod kierunkiem Józefa Wolskiego). Habilitował się w 1963 w oparciu o pracę zatytułowaną Virtutis ergo. Nadania obywatelstwa rzymskiego przez wodzów Republiki. W latach 1980–1986 kierował Zakładem Historii Starożytnej UJ. W 1985 otrzymał tytuł profesorski w zakresie nauk humanistycznych.

Zajmował się historią starożytną, popularyzował zagadnienia związane z antykiem. Prowadził m.in. wraz z Arturem Janickim i Jadwigą Klinowską telewizyjny cykl dokumentalny Antyczny świat profesora Krawczuka. Opublikował liczne, tłumaczone na szereg języków, prace naukowe i książki popularnonaukowe. Należał do Związku Literatów Polskich (1971–2003), w latach 1986–1987 pełnił funkcję prezesa krakowskiego oddziału ZLP. Był też prezesem krakowskiego oddziału Fundacji Kultury Polskiej i członkiem Stowarzyszenia Autorów Polskich.

W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. W tym samym okresie pełnił funkcję ministra kultury i sztuki w rządach Zbigniewa Messnera i Mieczysława Rakowskiego. Od 1991 do 1997 sprawował mandat posła na Sejm I i II kadencji z ramienia Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W późniejszych latach był zaliczany do grona sympatyków związanego z Jackiem Majchrowskim stowarzyszenia Przyjazny Kraków.

Z okazji jego setnych urodzin w czerwcu 2022 Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zorganizowało w Pałacu „Pod Krzysztofory” wystawę „Aleksander Krawczuk, Sto lat…”.

Życie prywatne

Syn Dymitra i Marii. Był ojcem historyka Wojciecha Krawczuka. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1997, nadany przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, w uznaniu wybitnych zasług dla kultury narodowej)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009)
• Nagroda Miasta Krakowa (1972)

Publikacje książkowe

• Kolonizacja sullańska (studium), Ossolineum, Wrocław 1960 (przekład w jęz. włoskim: La colonizzazione sillana, Lo Scarabeo, Bolonia 2008).
• Gajusz Juliusz Cezar (biografia), Ossolineum, Wrocław 1962, 1972, 1990, 1993.
• Virtutis ergo. Nadania obywatelstwa rzymskiego przez wodzów Republiki (rozprawa habilitacyjna), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 11, Kraków 1963.
• Cesarz August (biografia), Ossolineum, Wrocław 1964, 1965, 1973, 1978, 1990.
• Herod, król Judei (biografia), Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, 1985, 1988, 1989.
• Neron (biografia), Czytelnik, Warszawa 1965, 1969, 1974, 1984, 1988.
• Perykles i Aspazja (monografia), Ossolineum, Wrocław 1967, 1987; Interart, Warszawa 1995.
• Siedmiu przeciw Tebom (opowieść), PIW, Warszawa 1968; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1982, 1990; Interart, Warszawa 1995.
• Sprawa Alkibiadesa (monografia), Czytelnik, Warszawa 1968, 1989; PIW, Warszawa 1975.
• Wojna trojańska. Mit i historia (monografia), Wiedza Powszechna, Warszawa 1969, 1971, 1974, 1985, 1988, 1989; Interart, Warszawa 1995 (przekład w jęz. niemieckim: Der Trojanische Krieg. Mythos und Geschichte, Urania, Lipsk 1990).
• Kleopatra (biografia), Ossolineum, Wrocław 1969, 1971, 1972, 1975, 1985; Graf Media Film, Kraków 1993.
• Konstantyn Wielki (biografia), Wiedza Powszechna, Warszawa 1970, 1985, 1987.
• Pan i jego filozof. Rzecz o Platonie (opowieść), PIW, Warszawa 1970; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1984; Interart, Warszawa 1996.
• Ród Konstantyna (monografia), Wiedza Powszechna, Warszawa 1972, 1985, 1987.
• Sennik Artemidora (opowieść), Ossolineum, Wrocław 1972, 1976, 1990; Interart, Warszawa 1995.
• Tytus i Berenika (opowieść), Czytelnik, Warszawa 1972; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1985.
• Groby Cheronei (opowieść), Wydawnictwo Poznańskie, 1972, 1988; Interart, Warszawa 1996.
• Rzym i Jerozolima (monografia), Czytelnik, Warszawa 1974; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1987.
• Julian Apostata (biografia), Wiedza Powszechna, Warszawa 1974, 1987.
• Mity, mędrcy, polityka; Siedmiu przeciw Tebom; Pan i jego filozof. Rzecz o Platonie; Sprawa Alkibiadesa (zbiór esejów), PIW, Warszawa 1975.
• Maraton (monografia), Wiedza Powszechna, Warszawa 1976, 1986, 1988, 1989; Interart, Warszawa 1995.
• Ostatnia olimpiada (monografia), Ossolineum, Wrocław 1976, 1988.
• Upadek Rzymu. Księga wojen (monografia), Ossolineum, Wrocław 1978.
• Mitologia starożytnej Italii (monografia), WAiF, Warszawa 1982, 1984, 1986.
• Ród Argeadów. Filip i Aleksander (monografia), Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982.
• Stąd do starożytności (zbiór esejów), RiTV, Warszawa 1985, 1987, 1988.
• Poczet cesarzy rzymskich, tom I i II, Iskry, Warszawa 1986, 1987, 1991, 1992, 1995, 2001
• Opowieść o zmarłych. Cmentarz Rakowicki, KAW, Kraków, tom I, cz. 1 i 2 – 1987, tom II, cz. 3 i 4 – 1988.
• Starożytność odległa i bliska (zbiór esejów), PAX, Warszawa 1980; Wydawnictwo Poznańskie, 1987.
• Cmentarz Rakowicki w Krakowie (współautor), Omnipress, Warszawa 1988.
• Alfabet Krawczuka mitologiczny, Oficyna Cracovia, Kraków 1991.
• Rzymianki (opowieść), Polczek, Warszawa-Kraków 1992.
• Poczet cesarzy bizantyjskich, Iskry, Warszawa 1987, 1992.
• Kronika starożytnego Rzymu (monografia), Iskry, Warszawa 1993, 1994.
• Poczet cesarzowych Rzymu, Warszawa 1998, 2001.
• Rzym, Kościół, cesarze (opowieść), Warszawa 2000.
• Polska za Nerona (opowieść), Warszawa 2002.
• Spotkania z Petroniuszem (opowieść), Iskry, Warszawa 2005

Bibliografia

• Aleksander Krawczuk, krakow.pl, 5 lipca 2010 [dostęp 2023-01-28] .
• Prof. dr hab. Aleksander Krawczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2020-01-05] .
• Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL, katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2020-01-05] .