Aleksander Newski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Aleksander Newski”. Zobacz też: film pod tym tytułem.
Aleksander I Newski
— Wielki książę Włodzimierza i książę Nowogrodu —
ilustracja
ksiażę nowogrodzki
Okres panowania od 1228
do 1229
Poprzednik Jarosław II
Następca Michał I
książę nowogrodzki
Okres panowania od 1236
do 1240
Poprzednik Jarosław II
Następca Andrzej II
książę nowogrodzki
Okres panowania od 1241
do 1252
Poprzednik Andrzej II
Następca Wasyl I
książę nowogrodzki
Okres panowania od 1257
do 1259
Poprzednik Wasyl I
Następca Dymitr I
książę peresławski
Okres panowania od 1246
do 1263
Poprzednik Jarosław II
Następca Dymitr I
Wielki książę kijowski
Okres panowania od 1249
do 1263
Poprzednik Jarosław II
Następca Jarosław III
Wielki książę włodzimierski
Okres panowania od 1252
do 1263
Poprzednik Andrzej II
Następca Jarosław III
Dane biograficzne
Dynastia Rurykowicze
Data i miejsce urodzenia 13 maja 1221
Peresław Zaleski
Data i miejsce śmierci 14 listopada 1263
Gorodziec
Miejsce spoczynku Sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu
Ojciec Jarosław II
Matka Rościsława
Rodzeństwo Andrzej II
Wasyl
Michał I
Jarosław III
Konstantyn
Fiodor
Daniel
Maria
Atanazy
Eudoksja
Małżeństwo Aleksandra Połocka
Dzieci Wasyl I
Dymitr I
Andrzej III
Daniel I
Święty
Aleksander Newski
książę Nowogrodu Wielkiego
Ilustracja
Ikona św. Aleksandra Newskiego
Data i miejsce urodzenia 30 maja 1220
Peresław Zaleski
Data i miejsce śmierci 14 listopada 1263
Gorodec koło Niżnego Nowogrodu
Czczony przez Cerkiew prawosławną
Kanonizacja 1547
przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Bitwa Aleksandra Newskiego ze Szwedami w 1240
Autor: Boris Czorikow (1802-1866)

Aleksander I Newski, ros. Александр Невский (ur. 30 maja 1220 w Peresławiu Zaleskim, zm. 14 listopada 1263 w Gorodcu koło Niżnego Nowogrodu) – święty prawosławny, książę Nowogrodu Wielkiego od 1236, wielki książę włodzimierski z dynastii Rurykowiczów. Syn Jarosława II, wnuk Wsiewołoda III Wielkie Gniazdo.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1236 został obrany księciem Nowogrodu. W tym czasie ze wschodu nadciągały ordy tatarskie, na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzali niemieccy kawalerowie mieczowi, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Tych ostatnich pokonał w 1240 nad Newą, stąd wziął się jego przydomek. W 1242 zwyciężył Niemców i wyzwolił miasto Psków oraz odniósł słynne zwycięstwo nad wojskami inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego na zamarzniętym jeziorze Pejpus (Czudzkim; tzw. bitwa na lodzie), co zapobiegło ich ekspansji na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające na Ruś wojska litewskie.

Będąc doskonałym dyplomatą i jednocześnie typowym feudałem, dobrze rozumiał, że jest w swych działaniach całkowicie zależny od Złotej Ordy. Dlatego też prowadził bezwzględną i powolną jej politykę[1]. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 – wielkiego księcia włodzimierskiego (jarłyk Batu-chana). W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowogrodu, powstrzymującego się z wypłatą danin.

W 1263 złożył śluby zakonne i przyjął imię Aleksy. 14 listopada tego samego roku zmarł, a jego ciało spoczęło we Włodzimierzu nad Klaźmą. W 1547 został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną. Relikwie Aleksandra Newskiego w 1724 przewieziono do Ławry Aleksandra Newskiego w Petersburgu, gdzie były wystawione dla kultu początkowo w cerkwi Zwiastowania, następnie w latach 1790-1922 w soborze Trójcy Świętej. W czasie akcji otwarcia relikwiarzy przeprowadzonej przez rząd bolszewicki szczątki Aleksandra Newskiego zostały odebrane wiernym i przeniesione do Muzeum Historii Religii i Ateizmu w Piotrogrodzie, gdzie pozostawały do 1989. Wówczas ponownie trafiły do soboru Trójcy Świętej, jednak bez oryginalnego srebrnego sarkofagu, który pozostaje częścią ekspozycji Ermitażu[2].

Był ojcem Dymitra, Andrzeja, Daniela.

Książę jest bohaterem nakręconego w 1938 filmu Aleksander Newski Siergieja Eisensteina, a także filmu z 2008 r. Aleksander: Bitwa newska w reż. Igora Kalenowa.

W grudniu 2008 postać średniowiecznego księcia zajęła pierwsze miejsce w trwającym ponad pół roku konkursie Imię Rosji na największe postacie w rosyjskiej historii, w którym przez Internet i telefon oddano w sumie 50 mln głosów[3]. Na Aleksandra Newskiego oddano 524 575 głosów[4].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ludwik Bazylow, Historia Rosji, PWN 1983.
  2. ↑ A. Kobak, W. Antonow, Собор ПРЕСВЯТОЙ ТРОИЦЫ в Александро-Невской Свято-Троицкой лавре
  3. ↑ Średniowieczny wódz pokonał Stalina, Rp.pl.
  4. ↑ www.nameofrussia.ru/.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Michał Kozłowski, Aleksander Newski – wódz, kolaborant, bohater, Portal Histmag

p • d • e
Książęta włodzimiersko-suzdalscy
Jerzy Dołgoruki (1128–1157) • Andrzej I Bogolubski (1157–1174) • Michał Jurijewicz (1174–1176) • Wsiewołod III Wielkie Gniazdo (1176–1212) • Jerzy II Wsiewołodowicz (1212–1216) • Konstanty Wsiewołodowicz (1216–1218) • Jerzy II Wsiewołodowicz (1218–1238) • Jarosław II (1238–1246) • Światosław III (1246–1248) • Michał Chrobry (1248–1248) • Andrzej Jarosławicz (1249–1252) • Aleksander Newski (1252–1263) • Jarosław III (1264–1271) • Wasyl Kwasznia (1272–1277) • Dymitr Aleksandrowicz (1277–1281) • Andrzej III Aleksandrowicz (1281–1283) • Dymitr Aleksandrowicz (1283–1294) • Andrzej III Aleksandrowicz (1294–1304) • Michał Twerski (1304–1318) • Jerzy Moskiewski (1318–1322) • Dymitr Twerski (1322–1326) • Aleksander twerski (1326–1327) • Aleksander Suzdalski (1327–1328) • Iwan I Kalita (1328–1340) • Siemion Dumny (1340–1353) • Iwan II Piękny (1353–1359) • Dymitr Suzdalski (1359–1362) • Dymitr Doński (1362–1389) • książęta moskiewscy
Vladimir city.png
p • d • e
Władcy Rosji
Wielkie Księstwo
Włodzimierskie
Andrzej I Bogolubski (1169–1174) • Michał Jurijewicz (1174–1176) • Wsiewołod III Wielkie Gniazdo (1176–1212) • Jerzy II Wsiewołodowicz (1212–1216) • Konstantyn I (1216–1218) • Jerzy II Wsiewołodowicz (1218–1238) • Jarosław II (1238–1246) • Światosław III (1247–1248) • Michał Chrobry (1248) • Andrzej II (1249–1252) • Aleksander Newski (1252–1263) • Jarosław III (1263–1271) • Wasyl Kwasznia (1272–1277) • Dymitr I, książę perejasławski (1277–1281) • Andrzej III Aleksandrowicz (1281–1283) • Dymitr I (1283–1294) • Andrzej III Aleksandrowicz (1294–1304) • Michał II Twerski, książę twerski (1304–1318) • Jerzy III, książę moskiewski (1318–1322) • Dymitr II Groźnooki, książę twerski (1322–1326) • Aleksander II (1326–1327) • Aleksander (III) Suzdalski (1327–1328)
Coat of Arms of Russian Empire.svg
Wielkie Księstwo
Włodzimierskie
i Moskiewskie
Rurykowicze
Iwan I Kalita (1328–1340) • Siemion Dumny (1340–1353) • Iwan II Piękny (1353–1359) • Dymitr Suzdalski (1360–1362) • Dymitr Doński (1362–1389) • Wasyl I (1389–1425) • Wasyl II Ślepy (1425–1433) • Jerzy (1433) • Wasyl II Ślepy (1433–1434) • Jerzy (1434) • Wasyl Kosooki (1434) • Wasyl II Ślepy (1434–1445) • Dymitr Szemiaka (1445) • Wasyl II Ślepy (1445–1446) • Dymitr Szemiaka (1446–1447) • Wasyl II Ślepy (1446–1462) • Iwan III Srogi (1462–1505) • Wasyl III (1505–1533) • Iwan IV Groźny (1533–1547)
Carstwo Rosyjskie
Rurykowicze
Iwan IV Groźny (1547–1584) • Fiodor I (1584–1598) • Borys Godunow (regent: 1584–1598)
Godunowowie
Borys Godunow (1598–1605)
Fiodor II Godunow (1605) • Dymitr II (Dymitr Samozwaniec I, 1605–1606) • Wasyl IV Szujski (1606–1610) • Dymitr Samozwaniec II (pretendent: 1607–1610) • Władysław Waza (1610–1613, tytularny do 1634) • Dymitr Samozwaniec III (pretendent: 1611–1612)
Michał I Fiodorowicz (1613–1645) • Filaret (1613–1633) • Aleksy I Michałowicz (1645–1675) • Fiodor III Aleksiejewicz (1676–1682) • Iwan V Aleksiejewicz (1682–1696) • Piotr I Wielki (1682–1721) • Zofia Aleksiejewna (regentka: 1682–1689)
Imperium Rosyjskie
Romanowowie
Piotr I Wielki (1721–1725) • Katarzyna I Aleksjejewna (1724/1725–1727) • Piotr II Aleksiejewicz (1727–1730) • Anna i Elżbieta Piotrowna (regentki: 1727–1730) • Anna Iwanowna (1730–1740) • Iwan VI Antonowicz (1740–1741) • Anna Leopoldowna (regentka: 1740–1741) • Elżbieta Piotrowna (1741–1762) • Piotr III Fiodorowicz (1762) • Katarzyna II Wielka (1762–1796) • Paweł I Piotrowicz (1796–1801) • Aleksander I Pawłowicz (1801–1825) • Konstanty I Pawłowicz (1825, nie objął tronu) • Mikołaj I Pawłowicz (1825–1855) • Aleksander II Mikołajewicz (1855–1881) • Aleksander III Romanow (1881–1894) • Mikołaj II Aleksandrowicz (1894–1917)
1917 – zniesienie monarchii, ustanowienie Republiki Rosyjskiej.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Newski&oldid=52843028”