Aleksandra Ełbakian
 Aleksandra Ełbakian w 2016 roku podczas „Wiki Award” | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Strona internetowa | |
Aleksandra Asanowna Ełbakian (ros. Алекса́ндра Аса́новна Элбакя́н; ur. 6 listopada 1988 w Ałmaty[1]) – kazachska programistka, założycielka strony internetowej Sci-Hub, dającej naukowcom z całego świata swobodny dostęp do artykułów naukowych bez względu na prawa autorskie, jakimi są objęte[2][3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Aleksanda Ełbakian urodziła się 6 listopada 1988 roku w mieście Ałmaty. Studia podjęła w Astanie[3], gdzie rozwijała swoje umiejętności hakerskie. W 2009 roku uzyskała tytuł bakałarza na Kazachskim Państwowym Uniwersytecie Technicznym w dziedzinie informatyki ze specjalizacją polityki bezpieczeństwa informacji[4][5]. Przez rok pracowała w dziedzinie bezpieczeństwa teleinformatycznego w Moskwie. Dzięki zarobionym tak pieniądzom zdołała wyjechać w 2010 roku do Fryburga, gdzie podjęła pracę nad projektem dotyczącym interfejsu mózg-komputer, a także rozwinęła swoje zainteresowanie transhumanizmem. Podjęty wysiłek pozwolił jej na wyjazd w ramach letniego stażu do Georgia Institute of Technology, gdzie studiowała „nauki o mózgu i świadomości”[6][7][8].
Prace nad stroną Sci-Hub rozpoczęła po powrocie do Kazachstanu w 2011 roku[3][9]. Po procesie wniesionym w USA przez wydawcę Elsevier Aleksandra Ełbakian pozostaje w ukryciu ze względu na ryzyko ekstradycji[10]. Według wywiadu z 2016 roku jej badania neurologiczne są aktualnie zawieszone. Została jednak przyjęta na studia związane z historią nauki na „małej prywatnej uczelni” w nieznanym miejscu. Jej praca skupia się na komunikacji naukowej[9]. W grudniu 2016 roku czasopismo naukowe „Nature” określiło Aleksandrę Ełbakian jako jedną z 10 najbardziej znaczących osób 2016 roku[11].
Przez dziennikarkę Kate Murphy z The New York Times Aleksandra Ełbakian została porównana do Edwarda Snowdena, co miałoby mieć związek z unikaniem amerykańskiego prawa poprzez rezydowanie w Rosji[12]. David Kravets, w artykule zamieszczonym na stronie Ars Technica, porównał zaś programistkę do Aarona Swartza[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Alexandra Elbakyan [online], vk.com, 4 stycznia 2017 [dostęp 2021-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-04].
- ↑ Snowden - najhľadanejší muž sveta [online], DAV DVA - kultúrno-politický magazín, 3 grudnia 2016 [dostęp 2019-10-11] (słow.).
- ↑ a b c Jurij Děrgunov, Aljona Ljaševa, Boj s copyrightem je nutně politický [online], A2larm [dostęp 2019-10-11] (cz.).
- ↑ Global-Consciousness | MIND TECH RESEARCH [online], 11 stycznia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-11].
- ↑ Bacteria Hunt: A multimodal, multiparadigm BCI game [online], 2009.
- ↑ Sci-Hub Controversy Triggers Publishers’ Critique of Librarian [online], 11 stycznia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-11].
- ↑ 27-year-old Woman Shakes up the Scientific Publishing Industry [online], 11 stycznia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-11].
- ↑ NeuroLab > Potter Group [online], 11 stycznia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-11].
- ↑ a b The frustrated science student behind Sci-Hub | Science | AAAS [online], 27 kwietnia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-27].
- ↑ Who's downloading pirated papers? Everyone | Science | AAAS [online], 27 kwietnia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-27].
- ↑ Nature’s 10 : Nature News & Comment [online], 27 kwietnia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-27].
- ↑ Kate Murphy, Should All Research Papers Be Free? [online], The New York Times, 27 kwietnia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-04-27] (ang.).
- ↑ A spiritual successor to Aaron Swartz is angering publishers all over again | Ars Technica [online], 11 stycznia 2017 [dostęp 2017-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-11].