Aleksandra Kornhauser Frazer
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 września 1926 |
|---|---|
| Data śmierci |
17 maja 2020 |
| Profesor | |
| Specjalność: Chemia | |
| Alma Mater | |
Aleksandra Kornhauser Frazer (ur. 26 września 1926 w Škofjej Loce, zm. 17 maja 2020) – słoweńska chemiczka. Była profesor chemii na Wydziale Nauk Przyrodniczych i Inżynierii oraz dyrektorem w Międzynarodowym Centrum Studiów Chemicznych Uniwersytetu w Lublanie.
Wczesne życie
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się jako Aleksandra Caleari[1] w zamożnej rodzinie z pięciorgiem rodzeństwa – jej ojciec był właścicielem interesu, późniejszej firmy z branży drewnianej Jelovica w Škofjej Loce. Rodzina straciła majątek podczas Wielkiego Kryzysu w latach trzydziestych i dorastała we względnym ubóstwie. Podczas II wojny światowej w 1942 roku w wieku piętnastu lat wstąpiła do młodzieżowej organizacji wspierającej Partyzantów z Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii. Jej ojciec został uwięziony w obozie koncentracyjnym w Begunje, a rodzinę zmuszono do pracy, ale wszyscy przeżyli wojnę. Po krótkiej nauce w Kamniku i Domžale, w 1948 roku poszła na uniwersytet na studia chemiczne[2].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]W latach 1954–1980 Frazer prowadziła dla firm farmaceutycznych szeroko zakrojone badania nad alkaloidami i antybiotykami. Po 1980 roku łączyła badania chemiczne z wykładami i była zatrudniona jako badaczka w organizacjach międzynarodowych, w tym w UE, UNDP, UNESCO oraz Międzynarodowej Organizacji Pracy, a także Agencji Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych. W późniejszych latach była szczególnie zaangażowana w promowanie czystych technologii, a w 1999 r. była pierwszą kobietą-naukowcem, która otrzymała w Tokio nagrodę Hondy za rozwój wiedzy w tej dziedzinie[1].
W latach 60. i 70. była aktywna politycznie, pełniła również funkcję wiceprzewodniczącej Rady Wykonawczej Słowenii (za czasów Stane Kavčiča[3]), gdzie odpowiadała za zdrowie, kulturę, naukę i edukację. Po trzech latach urzędowania wróciła do życia akademickiego[1].
Poza swoją rodzinną Słowenią pracowała na uniwersytetach w Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i USA, a w kraju prowadziła ponad 60 międzynarodowych seminariów i warsztatów. Frazer była członkinią Rady Narodów Zjednoczonych, Światowej Akademii Sztuki i Nauki oraz Academia Europaea w Londynie (od 1988)[4]. Była laureatką m.in. medalu Laurenta Lavoisiera w Académie de Pharmacie oraz Robert Brasted Memorial Award. Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego[1].
Była aktywna zawodowo do 90. roku życia, kiedy to zakończyła kadencję jako dziekan Międzynarodowej Szkoły Podyplomowej im. Jožefa Stefana[5]. Otrzymała Nagrodę Zois za całokształt twórczości w 1997 r., najwyższą nagrodę naukową w Słowenii. Była także honorową obywatelką Lublany.
Życie osobiste
[edytuj | edytuj kod]Frazer była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszym mężem był Pavle Kornhauser, słoweński lekarz. Drugim był brytyjski chemik Malcolm Frazer, profesor edukacji chemicznej na University of East Anglia, a następnie dyrektor naczelny Council for National Academic Awards. Zachowała nazwiska obydwu mężów[6].
Zmarła w maju 2020 roku w wieku 93 lat[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Umrla je kemičarka prof. dr. Aleksandra Kornhauser Frazer [online], RTVSLO.si [dostęp 2021-04-08] (słoweń.).
- ↑ Zame je vsak dan srečen, če ga srečnega naredim, Delo.si [dostęp 2017-11-11] (słoweń.).
- ↑ Vecini razumnikov [online].
- ↑ Academy of Europe: Kornhauser Aleksandra [online], www.ae-info.org [dostęp 2021-04-08].
- ↑ Aleksandra Kornhauser Frazer (1926–2020) [online], Val 202, 19 maja 2020 [dostęp 2021-04-08] (słoweń.).
- ↑ Borut Perko, Tri mesece jo je vsak dan nagovarjal, naj gre v politiko [online], old.slovenskenovice.si, 23 października 2016 [dostęp 2021-04-08] (słoweń.).