Alfred Szklarski

Alfred Szklarski
rzeźba przedstawiająca Alfreda Szklarskiego w Galerii Artystycznej na placu Grunwaldzkim w Katowicach
Data i miejsce urodzenia	21 stycznia 1912 Chicago
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 1992 Katowice
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura kryminalna literatura dla dzieci i młodzieży
Ważne dzieła	cykl powieści dla młodzieży o Tomku Wilmowskim trylogia Złoto Gór Czarnych (wraz z żoną Krystyną

Alfred Szklarski (ur. 21 stycznia 1912 w Chicago, zm. 9 kwietnia 1992 w Katowicach) – polski pisarz specjalizujący się w literaturze podróżniczo-przygodowej dla młodzieży, popularyzator wiedzy o polskich podróżnikach i przyrodnikach. Autor cyklu powieści o Tomku Wilmowskim. Publikował także pod pseudonimami Alfred Bronowski, Fred Garland, Aleksander Gruda, Alfred Murawski.

Życiorys

Urodzony w Stanach Zjednoczonych jako syn Andrzeja Szklarskiego, działacza Organizacji Bojowej PPS zmuszonego w 1908 do emigracji, oraz Marii z domu Karkosik. Jako szesnastolatek przeniósł się wraz z matką do Polski. Od 1928 mieszkał we Włocławku (rodzinnym mieście matki), a od 1932 w Warszawie, gdzie w latach 1932-1938 studiował w Szkole Nauk Politycznych na Wydziale Konsularno-Dyplomatycznym.

W latach okupacji opublikował pod pseudonimem Aleksander Gruda trzy przygodowe powieści dla dorosłych: Żelazny pazur (1942), Krwawe diamenty (1943) i Tajemnica grobowca (1944). Powieści te były drukowane w polskojęzycznych pismach wydawanych przez okupanta. Od sierpnia 1944 był żołnierzem Armii Krajowej, pod pseudonimem „Szklarz” brał udział w powstaniu warszawskim. Następnie przez kilka miesięcy mieszkał w Krakowie, a od lutego 1945, aż do śmierci, w Katowicach. W 1949 za publikacje w gadzinówkach został skazany na karę 8 lat więzienia, zwolniony na mocy amnestii w 1953. W 1951 jego utwory pisane pod pseudonimem Alfred Bronowski zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą. W latach 1954–1977 był redaktorem w katowickim wydawnictwie „Śląsk”. Od 1957 nakładem tego wydawnictwa ukazywały się kolejne powieści z cyklu o Tomku Wilmowskim.

Nagrody i odznaczenia

Był laureatem wielu prestiżowych nagród literackich i odznaczeń, między innymi „Orle Pióro” (1968), Orderu Uśmiechu (1971) oraz Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla młodzieży (1973, 1987). Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Upamiętnienie

Jest patronem następujących polskich szkół:

• Szkoła Podstawowa nr 29 im. Alfreda Szklarskiego w Dąbrowie Górniczej i Gimnazjum nr 7 im. Alfreda Szklarskiego w Dąbrowie Górniczej (Zespół Szkół nr 3 w Dąbrowie Górniczej, ul. Morcinka)
• Gimnazjum nr 3 im. Alfreda Szklarskiego w Katowicach
• Szkoła Podstawowa nr 15 im. Alfreda Szklarskiego w Mysłowicach
• Szkoła Podstawowa nr 32 im. Alfreda Szklarskiego w Rybniku
• Szkoła Podstawowa nr 13 im. Alfreda Szklarskiego w Rudzie Śląskiej
• Szkoła Podstawowa im. Alfreda Szklarskiego w Sarnowie
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Alfreda Szklarskiego w Orzeszu-Zawiści
• Szkoła Podstawowa im. Alfreda Szklarskiego w Koziegłowach

Twórczość

Był autorem wielotomowego cyklu o przygodach Tomka Wilmowskiego:

• Tomek w krainie kangurów (Katowice 1957, Wyd. Śląsk)
• Przygody Tomka na Czarnym Lądzie (Katowice 1958, Wyd. Śląsk; nowy wydawca stosuje od 1991 tytuł Tomek na Czarnym Lądzie)
• Tomek na wojennej ścieżce (Katowice 1959, Wyd. Śląsk)
• Tomek na tropach Yeti (Katowice 1961, Wyd. Śląsk)
• Tajemnicza wyprawa Tomka (Katowice 1963, Wyd. Śląsk)
• Tomek wśród łowców głów (Katowice 1965, Wyd. Śląsk)
• Tomek u źródeł Amazonki (Katowice 1967, Wyd. Śląsk)
• Tomek w Gran Chaco (Katowice 1987, Wyd. Śląsk)
• Tomek w grobowcach faraonów (1994, tom wydany pośmiertnie, dokończony przez ks. Adama Zelgę na podstawie notatek pozostawionych przez autora).

Zapowiadana od 1978 ostatnia część pt. „Przygody Tomka na Alasce” nie ujrzała światła dziennego.

Był współautorem (razem z żoną Krystyną Szklarską) trylogii indiańskiej Złoto Gór Czarnych:

• Tom I – Orle pióra (Katowice 1974, Wyd. Śląsk)
• Tom II – Przekleństwo złota (Katowice 1977, Wyd. Śląsk)
• Tom III – Ostatnia walka Dakotów (Katowice 1979, Wyd. Śląsk)

Ponadto napisał

• jako Aleksander Gruda:
  • Żelazny pazur (1942)
  • Krwawe diamenty (1943)
  • Tornado (Warszawa 1943, Wyd. Polskie)
  • Tajemnica grobowca (1944)
• jako Alfred Bronowski:
  • Gorący ślad. Współczesna powieść sensacyjna (1946)
  • Trzy siostry. Powieść (1946)
  • Błędne ognie. Opowieść współczesna z życia górników (1947)
  • Nie czekaj na mnie. Powieść współczesna (1947)
• oraz:
  • Tomek w tarapatach (1948, pod pseud. Fred Garland)
  • Sobowtór profesora Rawy (1963, powieść science fiction dla młodzieży)

Bibliografia

• Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 111, 112. ISBN 83-60353-11-5.
• Kłosiński Krzysztof, Pierwszy „Tomek”. Egzotyzm po polsku, Guliwer, 1997, nr 4, s. 10-17.
• Kaczmarek Romuald, Podróże z Tomkiem Wilmowskim, „Reporter. Czasopismo Stowarzyszenia Rozwoju Ziemi Pajęczańskiej”, 2000, nr 9, s. 8-9.
• Kaczmarek Romuald, W ósmą rocznicę śmierci Alfreda Szklarskiego, Guliwer, 2000, nr 3, s. 83-86.
• Studentkowska-Piątkowska Bożena, Alfred Szklarski na szlaku odwagi, lojalności i patriotyzmu, Guliwer, 2004, nr 1, s. 9-15.
• Bobowski Sławomir, Nie tylko przygoda. Polskie powieści indiańskie dla młodzieży w perspektywie etnologicznej, Ofic. Wyd. ATUT, Wrocław 2012, ISBN 978-83-7432-786-2.

Linki zewnętrzne

• Na tropach Alfreda Szklarskiego