Przejdź do zawartości

Alfred Szklarski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alfred Szklarski
Ilustracja
Alfred Szklarski
(rzeźba w katowickiej Galerii Artystów)
Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1912
Chicago

Data i miejsce śmierci

9 kwietnia 1992
Katowice

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
Odznaczenia
Order Uśmiechu
Grób Alfreda Szklarskiego na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach

Alfred Szklarski (ur. 21 stycznia 1912 w Chicago, zm. 9 kwietnia 1992 w Katowicach) – polski pisarz specjalizujący się w literaturze podróżniczo-przygodowej dla młodzieży, popularyzator wiedzy o polskich podróżnikach i przyrodnikach, redaktor literacki. Autor cyklu powieści o Tomku Wilmowskim. Publikował także pod pseudonimami Alfred Bronowski, Fred Garland, Alfred Murawski, Roman Szklarski oraz Henryk Szklarski.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 stycznia 1912 w Chicago[1], w Stanach Zjednoczonych jako syn Andrzeja Szklarskiego, działacza Organizacji Bojowej PPS zmuszonego w 1908 do emigracji, oraz Marii z domu Karkosik. W 1922 powrócił z matką i siostrą do Polski, ale z powodów ekonomicznych wyjechał do USA w 1923[2]. W Nowym Jorku uczęszczał do szkół parafialnych pod wezwaniem Świętej Trójcy oraz św. Stanisława Kostki[3].

Jako czternastolatek przeniósł się wraz z matką do Polski. Od 1928 mieszkał we Włocławku, rodzinnym mieście matki, gdzie uczył się w katolickim Gimnazjum im. Jana Długosza. Wstąpił do Legionu Młodych i w 1930 zdał egzamin maturalny. W latach 1930–1931 odbył kurs przygotowawczy w Szkole Nauk Politycznych[4]. Po śmierci matki w 1932 przeniósł się do Warszawy[5], gdzie w latach 1932–1938 studiował w Szkole Nauk Politycznych na Wydziale Konsularno-Dyplomatycznym. W czasie studiów poznał swoją przyszłą żonę Krystynę, którą poślubił 1 października 1939 w Warszawie[6].

Pod okupacją niemiecką w grudniu 1939 podjął pracę dziennikarza w gadzinowymNowym Kurierze Warszawskim”, w którym ogłosił ponad sto tekstów. Redagował cykl o modzie kobiecej pt. „Coś dla pań” oraz pod pseudonimami Alfred Gruda, Alfred Murawski i Marek Smuga publikował w odcinkach powieści erotyczne: Miłość marynarza, Miłość pani Toli, Piękna nieznajoma, Romantyczna przygoda – i przygodowe dla dorosłych: Żelazny pazur (1942), Krwawe diamenty (1943), Tornado (1943), Tajemnica grobowca (1944)[7][8]. Dzięki przepustce dziennikarskiej dorabiał handlując i udzielając lekcji angielskiego[8]. Jego nazwisko znalazło się w wykazach kolaborantów publikowanych w prasie podziemnej[8]. Od sierpnia 1944 jako żołnierz Armii Krajowej pod pseudonimem Szklarz walczył w powstaniu warszawskim w 2 plutonie 2 kompanii batalionu „Piorun” na terenie Śródmieścia[8]. W grudniu 1944 opublikował w „Nowym Kurierze Warszawskim” reportaż Z dni grozy. Konająca stolica[8]. Przez kilka miesięcy mieszkał w Krakowie[a], a od lutego 1945 aż do śmierci w Katowicach w kamienicy przy ul. Jordana[7].

Zapisał się do Polskiej Partii Robotniczej[8]. W lipcu 1948 zgłosił się do prokuratury w związku ze śledztwem przeciw autorom prasy gadzinowej i został osadzony w areszcie[8]. W 1949 został skazany na karę 8 lat więzienia za działalność na szkodę narodu i państwa polskiego poprzez udział w niemieckiej polityce eksterminacyjnej polegający na „osłabianiu (…) postawy moralnej i ducha oporu wobec okupanta”[8]. W procesie przeciwko niemu zeznawali oficerowie Komendy Głównej AK płk Jan Rzepecki, płk Jan Mazurkiewicz i ppor. Stanisław Płoski, prof. Stanisław Lorentz oraz dziennikarze konspiracyjni Witold Giełżyński i Władysław Dunin-Wąsowicz. Zdementowali oni twierdzenie Szklarskiego, że zatrudnił się w „Nowym Kurierze Warszawskim” na polecenie podziemia[8]. W 1951 jego utwory pisane pod pseudonimem Alfred Bronowski zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą[9]. Jako więzień pracował umysłowo w dziale budownictwa warszawskiego Ośrodka Pracy[8]. Został zwolniony w 1953 na mocy amnestii z 1952[8][7].

W 1953 pracował jako sekretarz, a w latach 1954–1977 jako redaktor w katowickim Wydawnictwie „Śląsk”[8]. Od 1957 nakładem tego wydawnictwa ukazywały się kolejne powieści z cyklu o Tomku Wilmowskim, a w latach siedemdziesiątych trylogia Złoto Gór Czarnych, napisana wspólnie z żoną[1]. Pod pseudonimem Alfred Bronowski publikował powieści sensacyjne[1].

Wstąpił do Związku Literatów Polskich i do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, gdzie otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy[8].

Zmarł 9 kwietnia 1992 w Katowicach[1].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Z małżeństwa z Krystyną miał córkę Bożenę[6] i syna Andrzeja[10].

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Był laureatem wielu nagród literackich i odznaczeń, między innymi „Orlego Pióra” (1968), Orderu Uśmiechu (1971) oraz Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla młodzieży (1973, 1987). Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Razem z żoną Krystyną Szklarską:

Pozostałe

[edytuj | edytuj kod]

Jako A. Murawski:

  • Wróżba (debiut pisarza, 1939)
  • Kulisy sławy (1941)
  • Lot do dżungli (1941)
  • Przygoda w Szanghaju (1942)
  • W szponach gangsterów (powieść kryminalna, 1942)
  • Krystyna (1942)
  • Szukam mężczyzny (powieść współczesna, 1942)
  • Żelazny pazur (1942)
  • Krwawe diamenty (1943)
  • Tajemnica grobowca (1944)
  • Z dni grozy. Konająca stolica (1944)

Jako Roman Szklarski:

  • Pilotka i miłość (1940)

Jako Alfred Bronowski:

jako Fred Kid:

  • Tajemnica Ituri (1947)
  • Ostatni skalp Nawaja (1947)
  • Piraci ringu (1948)

oraz:

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Jest patronem następujących polskich szkół:

  1. Według jednego ze źródeł było to po zakończeniu wojny[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Szklarski Alfred, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-04-29].
  2. Molenda 2022 ↓, s. 47.
  3. Molenda 2022 ↓, s. 55-56.
  4. Molenda 2022 ↓, s. 67.
  5. Molenda 2022 ↓, s. 62-63.
  6. a b Tomek z ulicy Jordana. [dostęp 2016-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)].
  7. a b c d Anna Malinowska. Rozmowa z prof. Krzysztofem Kłosińskim: Siłą książek Alfreda Szklarskiego jest marzenie. „Gazeta Wyborcza”, 25 kwietnia 2014. [zarchiwizowane z adresu]. 
  8. a b c d e f g h i j k l m Marek Wąs, Gadzinowi dziennikarze [online], wyborcza.pl, 15 lutego 2013 [zarchiwizowane z adresu 2025-05-17].
  9. Cenzura PRL. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002, s. 7. ISBN 83-85829-88-1.
  10. Molenda 2022 ↓, s. 397.
  11. https://rewolucja.co.uk/9788328715950/tomek-na-alasce
  12. Strona główna [online], Szkoła Podstawowa nr 29 z Oddziałami Sportowymi im. Alfreda Szklarskiego [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  13. GIMNAZJUM NR 7 IM. ALFREDA SZKLARSKIEGO W DĄBROWIE GÓRNICZEJ w mieście Dąbrowa Górnicza (śląskie) [online], www.firma.egospodarka.pl [dostęp 2023-04-21].
  14. Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej BIP - $Placówki oświatowe 5881 / Dokument nr 377 [online], www.bip.dabrowa-gornicza.pl [dostęp 2023-04-21].
  15. Kontakt | Szkoła Podstawowa nr 15 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Alfreda Szklarskiego w Mysłowicach, ul. Piastów Śląskich 8 [online], szkolapodstawowanr15wmyslowicach.edupage.org [dostęp 2023-04-21].
  16. Szkoła Podstawowa nr 32 im. Alfreda Szklarskiego Rybnik [online], WaszaEdukacja [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  17. ᐅ Godziny otwarcia „SZKOŁA PODSTAWOWA NR 13 im. ALFREDA SZKLARSKIEGO“ | KSIĘDZA JÓZEFA NIEDZIELI 61 w Ruda Śląska [online], godzinyotwarcia24.pl [dostęp 2023-04-21].
  18. Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 w Sarnowie [online], sp.sarnow.pl [dostęp 2023-04-21].
  19. Strona główna - SP6 Orzesze Zawiść [online], www.sp6.orzesze.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  20. BIP - Urzędu Gminy i Miasta Koziegłowy [online], kozieglowy.bip.net.pl [dostęp 2023-04-21].
  21. Gimnazjum Publiczne nr 3 im. Alfreda Szklarskiego w Katowicach e [online], mojekatowice.pl [dostęp 2023-04-21].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jarosław Molenda: Alfred Szklarski sprzedawca marzeń. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-517-7.
  • Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 111, 112. ISBN 83-60353-11-5.
  • Kłosiński Krzysztof, Pierwszy „Tomek”. Egzotyzm po polsku, Guliwer, 1997, nr 4, s. 10–17.
  • Kaczmarek Romuald, Podróże z Tomkiem Wilmowskim, „Reporter. Czasopismo Stowarzyszenia Rozwoju Ziemi Pajęczańskiej”, 2000, nr 9, s. 8–9.
  • Kaczmarek Romuald, W ósmą rocznicę śmierci Alfreda Szklarskiego, Guliwer, 2000, nr 3, s. 83–86.
  • Studentkowska-Piątkowska Bożena, Alfred Szklarski na szlaku odwagi, lojalności i patriotyzmu, Guliwer, 2004, nr 1, s. 9–15.
  • Sławomir Bobowski, Nie tylko przygoda. Polskie powieści indiańskie dla młodzieży w perspektywie etnologicznej, Wrocław: Ofic. Wyd. Atut, 2012, ISBN 978-83-7432-786-2, OCLC 804954834.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]