Alireza Doulatszahi
 Alireza Doulatszahi, Warszawa 1998 r. (Fot. Ivonna Nowicka) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Specjalność: polskoznawstwo | |
| tłumacz • poeta • badacz | |
Alireza Doulatszahi (pers. علیرضا دولتشاهی; ur. 20 kwietnia 1965 w Teheranie) (transkrypcja ang. nazwiska: Doulatshahi) – irański polskoznawca, badacz z zakresu humanistyki, tłumacz, poeta[1] i esperantysta.
Wywodzi się po mieczu z dynastii Kadżarów jako potomek w siódmym pokoleniu najstarszego syna szacha Fath Alego, Mohammada Alego Mirzy Doulatszaha (pers. محمد علی میرزا دولتشاه; 1821-1789). Ukończył studia magisterskie w dziedzinie nauczania języka perskiego oraz licencjackie z bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Pracuje w Teheranie. W roku 2007 wybrany najlepszym naukowcem roku przez fundację Astan-e Qods-e Razawi z siedzibą w Maszhadzie.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Polskoznawstwo i badania naukowe[edytuj | edytuj kod]
Autor publikacji na temat historii i literatury polskiej oraz ezoterycznego odłamu szyizmu zwanego po persku horufija, a także haseł do encyklopedii irańskich z zakresu literatury[2][3]. Opracował i wydał pozycję ważną dla XX-wiecznej historii Iranu i ruchu konstytucyjnego, to jest perskojęzyczny traktat Mirzy Jusofa Mostaszār ad-Doule, Jek kalame (pol. „Jedno słowo”). Do końca 2019 roku wygłosił w Iranie i w Polsce ponad pięćdziesiąt referatów z dziedziny historii i kultury[4]. Jako ekspert oceniał parokrotnie projekt badawcze Narodowej Biblioteki Iranu.
W lutym 2013 roku Doulatszahi był członkiem założycielskim utworzonego w Teheranie Stowarzyszenia Przyjaźni Irańsko-Polskiej (pers. انجمن دوستی ایران و لهستان Andżoman-e Dusti-je Irān wa Lahestān) i do września 2015 roku pełnił funkcję jego prezesa[5].
Doulatszahi jest jednym z nielicznych naukowców irańskich, specjalizujących się w polskoznawstwie. Mimo braku w Iranie instytucji, która zajmowałaby się studiami nad Polską, od lat '90 XX wieku nieprzerwanie i niezależnie prowadzi badania nad polską historią i literaturą i popularyzuje kraj w Iranie[6]. W 2019 roku (na okładce polskiej rok 2018) ukazał się zredagowany przez niego zbiór artykułów różnych autorów poświęcony Adamowi Mickiewiczowi. Jest to druga książka, prezentująca myśl i twórczość poety, jaka ukazała się w Iranie. Wcześniej, w setną rocznicę śmierci wieszcza, wyszedł po persku artykuł Mieczysława Jastruna z przedmową irańskiego naukowcy i literata Sa’ida Nafisjego. W 2007 roku Doulatszahi opublikował książkę pt. Lahestānian wa Irān = Polacy i Iran traktującą o historii relacji Polaków ze swoją ojczyzną.
Doulatszahi występuje w organizowanych w Teheranie konferencjach[7] i spotkaniach[8] dotyczących kultury polskiej. W grudniu 2019 roku podczas spotkania poświęconego "świeżej" noblistce Oldze Tokarczuk wygłosił referat na temat literatury polskiej i jej tłumaczeń na język perski[9].
Językiem esperanto zaczął się zajmować w 1982 roku. W pierwszych latach istnienia niezależnego irańskiego kwartalnika esperantystycznego „Pajām-e Sabzandiszān” zatytułowanego w esperanto również „Irana Esperantisto”[10] założonego w 2002 roku regularnie do niego pisał. Prowadził między innymi serię poświęconą historii esperanta w Iranie, przedstawił postać i twórczość irańskiego poety Biżana Dżalalego. Współpracował też z czasopismem esperantystycznym „Kontakto”, zamieszczając w nim artykuł poświęcony mitologii wokół narcyzu i wokół najwyższej góry Iranu, Demawendu.
Twórczość poetycka[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy tom poezji Doulatszahiego Qorbat-e qorbat wyszedł w 2003 roku w Teheranie. Wcześniej jego poezje publikowane były w książce Sze'r be daqiqe-je aknun (polski Poezja tej chwili)[11] Polski przekład jego wierszy ukazał się nakładem jego i tłumaczki z okazji spotkania z Doulatszahim w Klubie Poetyckim „To był naprawdę fascynujący wieczór”[12][13]. Po polsku jego wiersze zaistniały nadto w „Przeglądzie Orientalistycznym”[14]. Jego wiersze w esperanto ukazały się w pierwszej antologii poetów perskich piszących w tym języku zatytułowanej Versoj de Persoj (Słowacja, 2009)[15].
Dorobek[edytuj | edytuj kod]
Książki[edytuj | edytuj kod]
Dzieła naukowe[edytuj | edytuj kod]
- Lahestāniān wa Irān = Polacy i Iran, Teheran 1386 (2007), 241, [3] str.
Redakcja[edytuj | edytuj kod]
- Jādnāme-je szā'er-e melli-je Lahestān Ādām Mitskiewicz. Be jād-e dewist-o-bistomin sālruz-e tawallod-e u = Szkice o polskim wieszczu narodowym Adamie Mickiewiczu, Tehrān 1397 (2018; w rzeczywistości 2019), 98, [2] str.
- Mirza Jusof Mostaszār ad-Doule, Resāle-je mousum be: Jek kalame (pol. Traktat zwany „Jedno słowo”), Tehrān 1386 [2007], 79 str.
Zbiory poezji[edytuj | edytuj kod]
- Qorbat-e qorbat (pol. Bliskość dalekiego), Tehrān 1382 [2003], 95 str.
- O imionach i wiatrach (tomik dwujęzyczny, persko-polski), tłumaczyła z perskiego Ivonna Nowicka, Warszawa 1998, 23 str. (nakład własny)
Przekłady (wybór)[edytuj | edytuj kod]
- Szymborska Wisława, Aksi az jāzdah-e septāmbr = Fotografia z 11 września, przekład wspólnie z Ivonną Nowicką, Tehrān 1382 [2003], 144 str. (wznowienia: 2004, 200?, 2014)
- Mickiewicz Adam, Qazalhā-je Kerime = Sonety krymskie, przekład wspólnie z Ivonną Nowicką, Tehrān 1389 (2010), 79, [3], 22 str.
- Poświatowska Halina, Ej zendegi tarkam koni mimiram. «Gozine-je asz’ār» = Życie, umrę jeśli odejdziesz. (Wybór wierszy), przekład wspólnie z Ivonną Nowicką, Tehrān 1389 (2010), 93, 3 str.
Publikacje drobne[edytuj | edytuj kod]
Artykuły z dziedziny polskoznawstwa (wybór)[edytuj | edytuj kod]
- „Polscy wykładowcy na uczelni Dar'ol-Fonun”[16]
Przekłady (wybór)[edytuj | edytuj kod]
- Szymborska Wisława, „Szā’er wa dżahān” (polski Poeta i świat; przekład wspólnie z Ivonną Nowicką) „Negāh-e Nou” bahman 1375 [styczeń/luty 1997], Tehrān, nr 31, str. 6-12. (jest to tłumaczenie przemówienia noblowskiego poetki wygłoszonego 7 grudnia 1997 r. w Sztohkolmie)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ali-Reza Doulatszahi. Poezje. „Przegląd Orientalistyczny”. 1-2(188-189), s. 83, 1999. Ivonna Nowicka (tłum.). Warszawa: Polskie Towarzystwo Orientalistyczne. ISSN 0033-2283.
- ↑ Lista artykułów Alirezy Doulatszahiego na stronie na portalu poświęconym naukom humanistycznym. [dostęp 2019-12-28]. (pers.).
- ↑ Lista artykułów Alirezy Doulatszahiego. [dostęp 2019-12-28]. (pers.).
- ↑ Por. sekcja „Linki zewnętrzne”, gdzie wymieniono kilka z tych wykładów.
- ↑ Dane rejestracyjne Stowarzyszenia. Uwaga - trzeba wpisać kod (pers.).
- ↑ Alireza Doulatszahi w rozmowie ze stroną Historia Iranu: Partia Tude cenzurowała polskich uchodźców. 18 czerwca 2013. [dostęp 2019-12-28]. (pers.).
- ↑ International conference Cultural talks between Iran and Poland. In quest of a second home. 18 listopada 2017. [dostęp 2019-12-28]. (pers.).
- ↑ Szabhā-je Bochārā: Szab-e Ādām Miskiewicz (Wieczory Bucharskie: Wieczór Adama Mickiewicza). 14 listopada 2012. [dostęp 2019-12-28]. (pers.). Wieczór odbył się 12 listopada 2012 roku w Teheranie.
- ↑ 'Asri bā Olgā Tokārczuk (Wieczór z Olgą Tokarczuk). 3 grudnia 2019. [dostęp 2019-12-28]. (pers.).
- ↑ Pajam-e Sabzandiŝan. Faslname-je Farhangi-je Do-Zabane-je Farsi-Esperanto = Payam-e Sabzandiŝan (Mesaĝo de Verdpensuloj). Kultura sezon-revuo en la persa kaj Esperanto (Przesłanie Zielonomyślących. Dwujęzyczny Persko-Esperancki Kwartalnik Kulturalny), Tehran: Fariba Nuri Maĝd, 2002– (pers. • esperanto).
- ↑ Firuze Mizāni, Ahmad Mohit: Sze'r be daqiqe-je aknun. T. 3. Tehrān: Wāżeārā, 1997, s. 89. (pers.).
- ↑ Spotkanie odbyło się w Klubie Stodoła 16 kwietnia 1998 r.
- ↑ Ali-Reza Dowlatshahi: O imionach i wiatrach. Ivonna Nowicka (tłum.). [Warszawa]: nakład własny Alireza Doulatshahi, Ivonna Nowicka, 1998, s. 23.
- ↑ Ali-Reza Doulatszahi. Poezje. „Przegląd Orientalistyczny”. 1-2(188-189), s. 83-84, 1999. Ivonna Nowicka (tłum.). Warszawa: Polskie Towarzystwo Orientalistyczne. ISSN 0033-2283.
- ↑ Versoj de Persoj. Keyhan Sayadpour (red.). Wyd. 1. Partizánske, Slowacja: Peter Baláž-ESPERO, 2009, seria: Poezio. ISBN 978-80-89366-03-3. (esperanto).
- ↑ Alireza Doulatszahi: Mo'allemin-e lahestani-je Dār'ol-fonun. darolfonoon.oerp.ir, 17 stycznia 2017. [dostęp 2019-12-27]. (pers.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- 2019 - Wywiad z Doulatszahim poświęcony jego książce Jādnāme-je szā'er-e melli-je Lahestān Ādām Mitskiewicz = Szkice o polskim wieszczu narodowym Adamie Mickiewiczu. Irańska rozgłośnia Radio Farhang, 8 listopada 2019 (pers.)
- 2017 - Udział w panelu z okazji 75. rocznicy dotarcia uchodźców polskich do Iranu. 3 października 2017, Teheran www.smtnews.ir (pers.)
- 2016 - Referat na konferencji "Drugie seminarium z serii tematycznej poświęconej iranistykom na świecie zatytułowane: Iranistyka w Polsce - wczoraj, dziś i jutro. 23 maja 2016, Fundacja Iranistyczna, Teheran information.iranology.ir (pers.)
- 2015 - Wykład poświęcony wieszczowi na spotkaniu "Adam Mickiewicz, polski poeta narodowy". 11 listopada 2015, Teheran, www.mehrnews.com (pers.)
- 2015 - Wykład na spotkaniu "Krusiński a studia nad dziejami Safawidów. Omówienie rękopisów ksiąg podróży Krusińskiego ze zbiorów Biblioteki Narodowego Muzeum Malek" [1]. 17 października 2015, Teheran, malekmuseum.org (pers.)
- 2015 - Wypowiedź na spotkaniu "Stosunki kulturowe i iranistyka w Polsce". 14 maja 2015, Teheran, Teherańskie Międzynarodowe Targi Książki www.tibf.ir (pers.)
- 2011 - Referat na spotkaniu poświęconym Miłoszowi zatytułowanym "Miłosz a umiłowanie szeroko rozumianej wolności". Ośrodek kultury Szahr-e Ketab, Teheran, 12 grudnia 2011. (pers.)
- 2008 - Wypowiedź na spotkaniu "150 rocznica przełożenia Koranu na język Polski" (pers.), Irańska Międzynarodowa Strona Koraniczna iqna.ir; to samo spotkanie www.ibna.ir (pers.) 15 września 2008, Teheran