Metanol

Metanol
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) metanol Inne nazwy i oznaczenia farm. Methanolum inne alkohol metylowy, spirytus drzewny, alkohol drzewny, hydroksymetan, karbinol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CH4O
Inne wzory	CH3OH, MeOH
Masa molowa	32,04 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz o zapachu podobnym do etanolu
SMILES CO
Identyfikacja
Numer CAS	67-56-1
PubChem	887
Właściwości Gęstość i stan skupienia 0,792 g/cm³; ciecz Rozpuszczalność w wodzie bez ograniczeń w innych rozpuszczalnikach etanol: bez ograniczeń chlorek metylenu: bez ograniczeń Temperatura topnienia -98 °C Temperatura wrzenia 64–65 °C Punkt krytyczny 240 °C; 78,5 MPa Kwasowość (pKa) ~15,5 Lepkość 0,599 mPa·s (20 °C) Napięcie powierzchniowe 22,61 g/s² (20 °C)
Budowa Moment dipolowy 1,7 D
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H225, H331, H311, H301, H370 Zwroty P P210, P260, P280, P301+P310, P311 Europejska klasyfikacja substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Łatwopalny (F) Toksyczny (T) Zwroty R R11, R23/24/25, R39/23/24/25 Zwroty S S1/2, S7, S16, S36/37, S45 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 3 1 0   Temperatura zapłonu 11 °C (zamknięty tygiel) Temperatura samozapłonu 455 °C Numer RTECS PC1400000 Dawka śmiertelna LD50 5628 mg/kg (szczur, doustnie)
Podobne związki
Podobne związki	etanol trifluorometanol metanotiol
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Metanol (alkohol metylowy) – organiczny związek chemiczny, najprostszy alkohol alifatyczny. Został odkryty w 1661 przez Roberta Boyle'a. Jest trujący dla człowieka.

Otrzymywanie

Do 1923 otrzymywany wyłącznie przez destylację rozkładową drewna, obecnie otrzymuje się go syntetycznie, głównie z gazu syntezowego. Z gazu syntezowego metanol otrzymuje się dwiema metodami:

• metoda ICI
• metoda Lurgi

Główną reakcję tych procesów przedstawia równanie:

CO + 2H₂ → CH₃OH

Reakcja ta prowadzona jest w obecności katalizatora miedziowego (Cu-Zn-Al₂O₃) w temperaturze 250 °C, przy ciśnieniu 4-10 MPa. Wcześniej stosowane katalizatory chromowo-cynkowe wymagały temperatury 340-400 °C i ciśnienia 30-32MPa.

W trakcie procesu przebiega równocześnie reakcja wodoru z dwutlenkiem węgla (potrzebnym m.in. do utrzymania aktywności katalizatora).

CO₂ + 3H₂ → CH₃OH + H₂O

Alkohol metylowy można także otrzymać działając NaOH lub KOH na fluorowcopochodne metanu, np. CH₃Cl, CH₃Br, CH₃I czy CH₃F:

CH₃Cl + KOH → CH₃OH + KCl

Metanol jest używany w zakładach przemysłowych jako rozpuszczalnik i surowiec do otrzymywania aldehydu mrówkowego, chlorku metylu, barwników.

Przy pełnym dostępie tlenu spala się do dwutlenku węgla i wody:

2 CH₃OH + 3 O₂ → 2 CO₂ + 4 H₂O

Właściwości

• Jest silną trucizną
• Spala się bladoniebieskim płomieniem
• Czysty metanol jest bezbarwny
• Jest łatwo rozpuszczalny w wodzie (jego rozpuszczalność w wodzie jest nieograniczona)
• Picie lub wdychanie metanolu grozi śmiercią lub poważnym kalectwem: 8-10 g metanolu powoduje ślepotę, większa ilość – śmierć

Zastosowanie

• używany jest jako rozpuszczalnik w syntezie organicznej
• stosowany w farmaceutyce, przemyśle barwników, tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych
• stosowany jako paliwo lub składnik paliwa w silnikach spalinowych (samoloty, motocykle żużlowe, "monster trucki", modelarskie silniki żarowe) i ogniwach paliwowych DMFC
• stosowany w produkcji materiałów wybuchowych, różnych estrów metylowych, formaldehydu, kwasu mrówkowego, polioksymetylenu (politrioksan, poliformaldehyd, tarnoform), MTBE
• na początku 2015 w gdańskiej stoczni "Remontowa" po raz pierwszy na świecie przystosowano silniki statku do napędzania metanolem. Jednostka nosi imię Stena Germanica.

Zatrucie

Alkohol metylowy jest silną trucizną, 8-10 gramów powoduje ślepotę, 12-20 gramów – śmierć. Jest szczególnie niebezpieczny, gdyż łatwo go pomylić z alkoholem etylowym.

Zobacz też

• spirytus