Metanol

Metanol
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) metanol Inne nazwy i oznaczenia farm. Methanolum inne alkohol metylowy, spirytus drzewny, alkohol drzewny, hydroksymetan, karbinol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CH4O
Inne wzory	CH3OH, MeOH
Masa molowa	32,04 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz o zapachu podobnym do etanolu
SMILES CO
Identyfikacja
Numer CAS	67-56-1
PubChem	887
Właściwości Gęstość i stan skupienia 0,792 g/cm³; ciecz Rozpuszczalność w wodzie bez ograniczeń w innych rozpuszczalnikach etanol: bez ograniczeń chlorek metylenu: bez ograniczeń Temperatura topnienia -98 °C Temperatura wrzenia 64–65 °C Punkt krytyczny 240 °C; 78,5 MPa Kwasowość (pKa) ~15,5 Lepkość 0,599 mPa·s (20 °C) Napięcie powierzchniowe 22,61 g/s² (20 °C)
Budowa Moment dipolowy 1,7 D
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H225, H331, H311, H301, H370 Zwroty P P210, P260, P280, P301+P310, P311 Europejska klasyfikacja substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Łatwopalny (F) Toksyczny (T) Zwroty R R11, R23/24/25, R39/23/24/25 Zwroty S S1/2, S7, S16, S36/37, S45 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 3 1 0   Temperatura zapłonu 11 °C (zamknięty tygiel) Temperatura samozapłonu 455 °C Numer RTECS PC1400000 Dawka śmiertelna LD50 5628 mg/kg (szczur, doustnie)
Podobne związki
Podobne związki	etanol trifluorometanol metanotiol
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Metanol (alkohol metylowy) – organiczny związek chemiczny, najprostszy alkohol alifatyczny. Został odkryty w 1661 przez Roberta Boyle’a. Jest trujący dla człowieka.

Otrzymywanie

Do 1923 otrzymywany wyłącznie przez destylację rozkładową drewna, obecnie otrzymuje się go syntetycznie, głównie z gazu syntezowego. Z gazu syntezowego metanol otrzymuje się dwiema metodami:

• metoda ICI
• metoda Lurgi.

Główną reakcję tych procesów przedstawia równanie:

CO + 2H₂ → CH₃OH

Reakcja ta prowadzona jest w obecności katalizatora miedziowego (Cu-Zn-Al₂O₃) w temperaturze 250 °C, przy ciśnieniu 4-10 MPa. Wcześniej stosowane katalizatory chromowo-cynkowe wymagały temperatury 340–400 °C i ciśnienia 30-32MPa.

W trakcie procesu przebiega równocześnie reakcja wodoru z dwutlenkiem węgla (potrzebnym m.in. do utrzymania aktywności katalizatora):

CO₂ + 3H₂ → CH₃OH + H₂O

Alkohol metylowy można także otrzymać działając NaOH lub KOH na fluorowcopochodne metanu, np. CH₃Cl, CH₃Br, CH₃I czy CH₃F:

CH₃Cl + KOH → CH₃OH + KCl

Metanol jest używany w zakładach przemysłowych jako rozpuszczalnik i surowiec do otrzymywania aldehydu mrówkowego, chlorku metylu, barwników.

Przy pełnym dostępie tlenu spala się do dwutlenku węgla i wody:

2 CH₃OH + 3 O₂ → 2 CO₂ + 4 H₂O

Właściwości

• Spala się bladoniebieskim płomieniem.
• Czysty metanol jest bezbarwną cieczą.
• Miesza się z wodą w każdym stosunku.
• Jest silną trucizną.

Zastosowanie

• jako rozpuszczalnik w syntezie organicznej
• w farmaceutyce, przemyśle barwników, tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych
• jako paliwo lub składnik paliwa w silnikach spalinowych (samoloty, motocykle żużlowe, „monster trucki”, modelarskie silniki żarowe) i ogniwach paliwowych DMFC
• w produkcji materiałów wybuchowych, różnych estrów metylowych, formaldehydu, kwasu mrówkowego, polioksymetylenu (politrioksan, poliformaldehyd, tarnoform), MTBE
• na początku 2015 w gdańskiej stoczni „Remontowa” po raz pierwszy na świecie przystosowano silniki statku do napędzania metanolem. Jednostka nosi imię Stena Germanica.

Zatrucie

Alkohol metylowy jest silną trucizną. Picie lub wdychanie metanolu grozi śmiercią lub poważnym kalectwem: spożycie 8–10 gramów powoduje ślepotę, a 12–20 gramów – śmierć. Metanol jest szczególnie niebezpieczny, gdyż można go łatwo pomylić z alkoholem etylowym.

Zobacz też

• spirytus