Ambroży Mikołaj Skarżyński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Ambroży Skarżyński)
Ambroży Mikołaj Skarżyński
Ilustracja
Generał
Data urodzenia

7 grudnia 1787

Data i miejsce śmierci

6 czerwca 1868
Orłów

Przebieg służby
Jednostki

1 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej
6 Pułk Ułanów Dzieci Warszawskich

Główne wojny i bitwy

wojny napoleońskie
powstanie listopadowe

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Bitwa pod Arcis-sur-Aube

Ambroży Mikołaj Skarżyński herbu Bończa (ur. 7 grudnia 1787[1], zm. 6 czerwca 1868 w Orłowie) – pruski kadet w latach 1804–1808, baron, napoleoński oficer w latach 1808–1815, a następnie generał Wojsk Polskich w latach 1830–1831.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Jerzego Skarżyńskiego herbu Bończa, podkomorzego sochaczewskiego a w późniejszych latach prezesa Sądu Apelacyjnego w Księstwie Warszawskim i kasztelana Królestwa Polskiego i Bibianny z Lanckorońskich herbu Zadora. Ambroży, wraz ze swoimi braćmi: Kazimierzem i Feliksem pobierał nauki na pensji emigranta Borne’a[2], a następnie w pruskiej szkole wojskowej. Kadet w 13 pułku dragonów. Wziął udział w bitwach pod Kwidzynem, Nowymi Olędrami, Elblągiem, w obronie Gdańska. Dymisja w stopniu porucznika.

12 marca 1808 wstąpił do 1. pułku szwoleżerów polskich w gwardii Napoleona I, gdzie otrzymał przydział do 5. kompanii w szwadronie dowodzonym przez Tomasza Łubieńskiego. Brał udział w kampanii hiszpańskiej 1808, austriackiej 1809 (bitwy pod Ebersberg, Essling, Wagram, Znaim (Znojno)), odznaczony krzyżem kawalerskim Legii Honorowej. Awans na kapitana 17 lutego 1811. W sierpniu 1812 podczas kampanii rosyjskiej przeniósł się do formowanego wówczas 3. pułku szwoleżerów litewskich, z awansem na szefa szwadronu od 11 sierpnia 1812. W bitwie pod Słonimiem pododdziały tego pułku wpadły w rosyjską zasadzkę, z której wyszedł cało tylko szwadron Ambrożego Skarżyńskiego. Po tej klęsce pułku już nie odtwarzano, a resztki włączono do pułku 1 szwoleżerów. Udział w kampanii 1813 (bitwy pod Weimarem, Hanau, Dreznem, Lipskiem). 28 listopada 1813 otrzymał krzyż oficerski Legii Honorowej, a w 1814 Order Cesarski Zjednoczenia. W kampanii 1814 brał udział w bitwach pod Montmirail, Château-Thierry, Champaubert, Montereau, Reims, Berry-au-Bac, Arcis-sur-Aube, Saint-Dizier. W bitwie pod Berry-au-Bac (5 marca 1814) i pod Arcis-sur-Aube (21 marca 1814) szwadron dowodzony przez Skarżynskiego zdobył most doprowadzając do ucieczki oddziałów pruskich, co otworzyło drogę dla armii francuskiej. W bitwie pod Arcis-sur-Aube szwadron Skarżyńskiego osłonił Napoleona przed atakiem nieprzyjacielskiej kawalerii.

Za zasługi w bitwie pod Wagram nagrodzony został tytułem Chevalier de l’Empire oraz dziedziczną rentą w wysokości 500 franków rocznie[3], zaś za odwagę pod Berry-au-Bac i Arcis-sur-Aube otrzymał od Napoleona I tytuł barona Cesarstwa w 1814 (tytuł ten potwierdzony został w 1820 przez Deputację Senatu Królestwa Polskiego[4]).

Skarżyński wystąpił z armii napoleońskiej w 1815, osiadł w majątku żony w Orłowie. W początkach grudnia 1830 wstąpił do Wojska Polskiego. Zrazu był komendantem placu w Warszawie (powołanie 2 grudnia 1830), potem dowódcą 6 pułku ułanów (od 20 grudnia 1830), wreszcie generałem brygady (9 marca 1831[5]). Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari Złotym (19 lipca 1831) i Kawalerskim (20 września 1831[6]). Po upadku powstania listopadowego Ambroży wyemigrował wraz z najstarszym synem Jerzym do Wielkopolski (zabór pruski), gdzie osiadł w okolicach Wrześni. Był członkiem Kasyna Gostyńskiego, a w roku 1846 członkiem komitetu powstańczego w powiecie kościańskim. Do Królestwa powrócił po amnestii 1856 i zamieszkał w Orłowie.

W 1818 Skarżyński poślubił Józefę z Sokołowskich herbu Pomian. W posagu otrzymał majątek Orłowo koło Kutna, od ojca dostał Suserz. Dzieci Ambrożego i Julii z Sokołowskich: 1. Jerzy, 2. Magdalena, 3. Kazimierz, 4. Eleonora, 5. Bibianna, 6. Konstanty, 7. Franciszek, 8. Stanisław, 9. Maksymilian Józef.

Pochowany w grobowcu rodzinnym w Orłowie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rok 1787 potwierdza publikacja Polskie rody szlacheckie.
  2. ↑ Bronisław Nykiel: Skarżyński Ambroży [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. XXXVIII, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998, s. 62–66.
  3. ↑ Polacy odznaczeni Legią Honorową 1803-1823, Stanisław Łoza, Zamość 1923.
  4. ↑ Zachowana kopia odnośnego dokumentu w zbiorach rodzinnych.
  5. ↑ Odnośne dokumenty w zbiorach Biblioteki Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa.
  6. ↑ Odnośne świadectwa w Bibliotece Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Polskie rody szlacheckie. Kto jest kim dziś?, Warszawa 1993, s. 220.
  • Marek Drabik : Ambroży Skarzyński generał i ziemianin
  • Aleksander Rembowski: Źródła do historii Pułku Polskiego Lekkokonnego Gwardii Napoleona I, Warszawa 1899.
  • Dokumenty Ambrożego Skarżyńskiego w Bibliotece Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
  • Zbiory prywatne.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ambroży_Mikołaj_Skarżyński&oldid=69910852”