Amerykańska Administracja Pomocy
Amerykańska Administracja Pomocy (American Relief Administration, ARA; w starszych źródłach polskich nazwa organizacji jest także tłumaczona jako "Amerykański Wydział Ratunkowy") – amerykańska organizacja rządowa mająca na celu dostarczenie pomocy humanitarnej (głównie żywnościowej) do Europy (później także ZSRR) po zakończeniu I wojny światowej.
ARA została powołana przez amerykański Kongres 24 lutego 1919 r. Początkowo dysponowała budżetem 100 mln USD; suma ta wzrosła dzięki napływowi środków prywatnych. ARA dostarczyła ok. 4 milionów ton artykułów do 23 krajów (przede wszystkim Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Belgii, Czechosłowacji, Niemiec, Austrii, Polski i ZSRR, a także krajów bałtyckich, Armenii, Jugosławii, Węgier, Rumunii i Turcji). Ok. 20% jej środków było skierowanych dla Polski, działalność ARA obejmowała dostawy zboża, mleka, tłuszczów, odzieży i sprzętu technicznego; produkty te rozdzielały organizacje społeczne i pełnomocnicy rządu.
Znacząca cześć środków ARA szła na pomoc dzieciom[1]. ARA niosła także pomoc innym potrzebującym – repatriantom, nauczycielom, studentom, emerytom, a także (w okresie wojny polsko-bolszewickiej) żołnierzom (za co Hoover i ARA przez niektórych była krytykowana). Według niektórych historyków (np. Jerzego Lerskiego), pomoc ta miała duże znaczenie dla wysiłku militarnego Polski[2]. Merian C. Cooper, pilot, który zdobył sławę podczas tej wojny i organizator Eskadry Kościuszkowskiej, a także domniemany ojciec Macieja Słomczyńskiego, trafił do Polski jako pracownik pomocy ARA. Szefem misji w Polsce został w 1920 roku Cyril J. Quinn z Michigan[3].
Dyrektorem programu był Herbert Hoover, późniejszy prezydent USA. W 1919 r. jednej z ulic Warszawy nadano nazwę alei Hoovera. W wigilię tego roku Józef Piłsudski wysłał depeszę do Herberta Hoovera, przewodniczącego ARA, dziękując za dary dla polskich dzieci. Za poprawę zdrowotności społeczeństwa polskiego Uniwersytet Jagielloński przyznał Hooverowi tytuł doktora medycyny. W 1921 r. doktoraty honoris causa nadały mu Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Lwowski. W 1922 w Warszawie odsłonięto (dziś nieistniejący) Pomnik Wdzięczności dla Stanów Zjednoczonych Ameryki dłuta Xawerego Dunikowskiego, upamiętniający dokonania ARA, obok pomnika Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. Hoover został Honorowym Obywatelem m. stołecznego Warszawy, Honorowym Członkiem PCK oraz Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Honorowym Obywatelem Lwowa, oraz w 1922 r. Honorowym Obywatelem Rzeczypospolitej.
American Relief Administration zakończyła działalność w Europie (w tym Polsce) w czerwcu 1922 r. Całkowity koszt pomocy wyniósł 200 milionów dolarów (co dzisiaj, po uwzględnieniu inflacji, dałoby sumę ok. 4 miliardów dolarów).
W ZSRR ARA działała do 1923 r. W 1921 r., w czasie wielkiego głodu na Powołżu w Rosji bolszewickiej, Senat USA zatwierdził 20 milionów dolarów na pomoc dla ZSRR. ARA dostarczyła żywność 11 milionom głodujących, dzięki czemu rząd bolszewicki zaoszczędzone w ten sposób własne środki mógł przeznaczyć na zakup broni za granicą[4]. Pomoc dla ZSRR wstrzymano w 1923 roku, gdy ARA odkryła, że ZSRR wznowił eksport zboża[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- American Relief Administration. biznes.pwn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-03)]., PWN
- Special Collections in the Hoover Library on War, Revolution, and Peace, Almond, Stanford University Press, ISBN 0-8047-0336-1, [1]
- ZBIGNIEW L. STAŃCZYK, Herbert Hoover a Polska, Przegląd Polski 14 września 2007
- Iskierka nadziei, Historykalia
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ American Relief Administration, European Children's Fund Mission to Poland, zreorganizowana w lecie 1920 r. jako Polish-American Children Relief Committee – ta część ARA była znana w Polsce jako Polsko-Amerykański Komitet Pomocy Dzieciom.
- ↑ Z. L. Stańczyk, "Herberta Hoovera wojna z bolszewikami", "Rzeczpospolita", nr 238 (4795), 11 – 12 października 1997
- ↑ The Michigan Alumnus - Google Książki [online], books.google.pl [dostęp 2017-11-21].
- ↑ Richard Pipes, Rosja bolszewików, Warszawa 2005, s. 446-448.
- ↑ Charles M. Edmondson, "An Inquiry into the Termination of Soviet Famine Relief Programmes and the Renewal of Grain Export, 1922-23", Soviet Studies, Vol. 33, No. 3 (1981), pp. 370-385.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- A brief description of the work conducted in Poland by the American relief administration in cooperation with the Polish government., Krótki zarys działalności Amerykańskiego Wydziału Ratunkowego, prowadzonej przy współudziale rządu polskiego na terenie Rzeczypospolitej polskiej, University of California Los Angeles Library, 1922.