Anarchizm egoistyczny
Anarchizm egoistyczny, egoistyczny anarchizm lub anarchoegoizm, często skracany do po prostu egoizmu, jest szkołą myśli anarchistycznej mającej korzenie w filozofii Maxa Stirnera, XIX-wiecznego filozofa egzystencjalistycznego, którego „imię pojawia się ze sporą regularnością w historycznych badaniach na temat myśli anarchistycznej jako przykład jednego z najwcześniejszych i najbardziej znanych przedstawicieli indywidualistycznego anarchizmu[1]”.
Max Stirner i jego filozofia[edytuj | edytuj kod]
Johann Kaspar Schmidt (25 października 1806 – 26 czerwca 1856), znany także jako Max Stirner (pseudonim, który przyjął z czasów szkolnych, nadany mu z powodu wysokiego czoła – niem. Stirn), był niemieckim filozofem, zaliczającym się do literackich prekursorów nihilizmu, egzystencjalizmu, postmodernizmu i anarchizmu, zwłaszcza anarchizmu indywidualistycznego. Głównym dziełem Stirnera jest Jedyny i jego własność. Pierwsza publikacja tej pracy nastąpiła w 1844 r. w Lipsku i od tego czasu ukazała się w licznych wydaniach i tłumaczeniach.
Egoistyczna filozofia Stirnera[edytuj | edytuj kod]
Filozofia Stirnera jest zwykle nazywana egoizmem. Twierdzi, iż egoista odrzuca dążenie do „wielkiej idei, słusznej sprawy, doktryny, systemu, wzniosłego powołania” i nie ma powołania politycznego, lecz „żyje sam dla siebie”, bez względu na to „jak dobrze lub źle ludzkość sobie z tym poradzi”[2]. Stirner stwierdził, że jedynym ograniczeniem praw jednostki jest zdolność człowieka do uzyskania tego, czego pragnie[3]. Sugeruje, że najczęściej akceptowane instytucje społeczne – w tym pojęcie państwa, własności jako prawo, prawa naturalnego w ogóle i samego konceptu społeczeństwa – są jedynie „upiorami”. Stirner chciał „obalić nie tylko państwo, ale także społeczeństwo jako instytucję odpowiedzialną za członków państwa”[4].
Wpływy i ekspansja[edytuj | edytuj kod]
Wczesny rozwój[edytuj | edytuj kod]
Japonia[edytuj | edytuj kod]
Jun Tsuji był japońskim anarchistą, epikurejskim i dadaistycznym muzykiem shakuhachi, aktorem i artystą, który po odkryciu filozofii Stirnera i fascynacji nią, przystąpił do tłumaczenia Jedynego i jego własności na język japoński. Stirner wpłynął również na japońskiego pisarza i działacza anarchistycznego Sakae Ōsugi, który inspirował się także Friderichem Nietzschym, Henrim Bergsonem, Piotrem Kropotkinem i Georgesem Sorelem[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ David Leopold, Max Stirner, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, ISSN 1095-5054 (ang.).
- ↑ Moggach 2006 ↓, s. 183.
- ↑ The Encyclopedia Americana: A Library of Universal Knowledge. Encyclopedia Corporation. p. 176
- ↑ Heider 1994 ↓, s. 95–96.
- ↑ Stanley 1982 ↓, s. 59–63.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Douglas Moggach, The New Hegelians, Cambridge University Press, 2006 (ang.).
- Ulrike Heider, Anarchism: Left, Right and Green, San Francisco: City Lights Books, 1994 (ang.).
- Thomas A. Stanley, Osugi Sakae, Anarchist in Taisho Japan: The Creativity of the Ego, Harvard University Asia Center, 1 czerwca 1982 (ang.).
